Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы

Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 16 ақпандағы № 561-IV Заңы.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      Осы Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 55-б. қараңыз.
      Қолданушылар назарына!
      Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

МАЗМҰНЫ

      Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша "ауылдардың (селолардың), ауылдық (селолық)", "ауылдың (селоның), ауылдық (селолық)", "ауылдық (селолық)" деген сөздер тиісінше "ауылдардың, ауылдық", "ауылдың, ауылдық", "ауылдық" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР 03.07.2013 № 121-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша "жоғары оқу орны", "жоғары оқу орындарында", "жоғары оқу орнын", "жоғары оқу орындарының" деген сөздер тиісінше "жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымы", "жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында", "жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымын", "жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының" деген сөздермен ауыстырылды – ҚР 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      Осы Заң Қазақстан Республикасы азаматтарының әскери қызметті өткеруі саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді және әскери қызметшілерді әлеуметтік қамсыздандыру жөніндегі мемлекеттік саясат негіздерін айқындайды.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

      Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

      1) адъюнкт – жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын шетелдік əскери оқу орнында білім алып жатқан офицерлік және сержанттық құрамдардың əскери қызметшісі;

      1-1) азаматтық персонал адамдары (жұмыскерлер) – Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда (бұдан әрі – Қарулы Күштер, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар) мемлекеттік қызметтегі немесе еңбек қатынастарында тұрған Қазақстан Республикасының азаматтары;

      2) ауыспалы құрам – Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың штат санына кірмейтін әскери, арнаулы оқу орындарында білім алып жатқан Қарулы Күштер, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар әскери қызметшілерінің санаты;

      3) әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер – осы Заңда көзделген мерзімге Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға әскери қызметке шақырылған Қазақстан Республикасының азаматтары;

      4) əскерге шақыруды кейінге қалдыру – осы Заңда көзделген негіздер бойынша азаматтарды əскери қызметке шақыру мерзімін ауыстыру;

      5) əскерге шақыру жасына дейінгілер – əскери есепке алынғанға дейін əскери қызметке даярлықтан өтетін Қазақстан Республикасының ер азаматтары;

      6) əскерге шақырылушылар – жергілікті əскери басқару органдарының əскерге шақыру учаскелеріне тіркелген жəне мерзімді əскери қызметке шақырылуға жататын Қазақстан Республикасының ер азаматтары;

      7) əскери атақ – əскери қызметшіге жəне əскери міндеттіге берілетін əскери айырым белгісі;

      8) əскери билет – азаматтың əскери қызметке тиесілігін жəне əскери міндеттілікке қатыстылығын айқындайтын бірыңғай мерзімсіз жеке есептік-əскери құжаты;

      9) әскери бөлімнің (мекеменің) штаты – құрамды, ұйымдық-штаттық құрылымды, жеке құрамның санын және Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың қару-жарақ пен әскери техникасы кадастрына сәйкес бекітіп берілген негізгі қару-жарақ пен әскери техниканың санын айқындайтын құжат;

      10) əскери есепке алу – əскерге шақырылушылар, əскери қызметшілер мен жұмылдыру ресурстары туралы сандық жəне сапалық деректерді есепке алу жəне талдау жүйесі;

      11) əскери жиындар – əскери міндеттілер мен азаматтардың əскери білім алуы жəне оны жетілдіруі мақсатында, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де жағдайларда əскери басқару органдары, уəкілетті мемлекеттік органдар əскери даярлық бойынша өткізетін іс-шаралар.

      Əскери жиындар:

      оқу-жаттығу жиындары – əскери міндеттілерді, əскери оқу орындарына түскен кезде əскерге шақырылушыларды жəне əскери кафедралардың студенттерін даярлау жəне қайта даярлау мақсатында өткізілетін əскери жиындар түрі;

      тексеру жиындары – соғыс уақытының ұйымдастырушылық-штаттық құрылымында міндеттерді орындауға арналған, əскери бөлімдердің əзірлігін тексеру мақсатында өткізілетін əскери жиындар түрі;

      арнайы жиындар – төтенше жағдай режимін енгізу жəне қамтамасыз ету, төтенше жағдайлар мен олардың салдарын жою жөніндегі іс-шараларды орындау мақсатында жəне Қазақстан Республикасының Президенті айқындайтын өзге де жағдайларда өткізілетін əскери жиындар түрі болып бөлінеді;

      12) əскери интерн – əскери интернатурада білім алып жатқан əскери қызметші;

      13) əскери интернатура – жоғары əскери оқу орнының құрылымдық бөлімшесі жүзеге асыратын, клиникалық практикаға рұқсат алу үшін əскери қызметшілерді базалық жоғары медициналық білім беру шеңберінде клиникалық мамандықтар бойынша даярлау нысаны;

      14) əскери кафедра – Қазақстан Республикасының жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымы жанындағы, азаматтарды запастағы офицерлер мен запастағы сержанттар бағдарламалары бойынша əскери даярлауды жүзеге асыратын кафедра;

      15) əскери киім нысаны – Қазақстан Республикасының Президенті бекіткен, əскери қызметшілердің Қарулы Күштерге, басқа да əскерлер мен əскери құралымдарға тиесілігін айқындайтын, ерекшелік жəне айырым белгілері бар нысанды киім (киім-кешек) жəне жабдық;

      16) əскери қызмет – егемендікті, аумақтық тұтастықты жəне Қазақстан Республикасы Мемлекеттік шекарасының қол сұғылмаушылығын қарулы қорғаумен байланысты əскери қауіпсіздікті тікелей қамтамасыз етуге бағытталған Қарулы Күштер, басқа да əскерлер мен əскери құралымдар əскери қызметшілерінің мемлекеттік қызметінің ерекше түрі;

      17) əскери қызмет мерзімі – Қарулы Күштерде, басқа да əскерлер мен əскери құралымдарда əскери қызметші мəртебесінде əскери қызмет өткерудің бүкіл кезеңі;

      18) əскери қызмет өткеру туралы келісімшарт – уəкілетті орган мен Қазақстан Республикасының азаматы арасындағы азаматтың əскери қызметті өткеру кезеңіне тараптардың құқықтарын, міндеттерін жəне жауапкершілігін белгілейтін ерікті түрде əскери қызмет өткеру туралы шарт;

      19) əскери қызметтен шығару – əскери қызметшіні осы Заңда көзделген негіздер бойынша запасқа қойып немесе отставкаға шығара отырып, əскери бөлімнің (мекеменің) тізімдерінен алып тастау;

      20) əскери қызметшілер – Қарулы Күштерде, басқа да əскерлер мен əскери құралымдарда əскери қызметте болатын Қазақстан Республикасының азаматтары;

      21) әскери лауазым – әскери қызмет функцияларын орындау үшін лауазымдық өкілеттіктер, лауазымдық және арнайы міндеттер жүктелген Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың штаттық бірлігі;

      22) əскери міндеттілер – əскери есепте тұратын жəне əскери есепте тұрудың шекті жасына дейін запаста болатын Қазақстан Республикасының азаматтары;

      23) әскери міндеттілер запасы (бұдан әрі – запас) – аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті әскери басқару органдарында әскери есепте тұратын, жұмылдыру, соғыс жағдайы кезеңінде және соғыс уақытында Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды толық жасақтау, жұмылдыра өрістету және шығынының орнын толтыру мақсатында пайдаланылатын, осы Заңда белгіленген жастағы әскери міндеттілер;

      24) əскери міндеттілік – Қазақстан Республикасы азаматтарының Қазақстан Республикасын қорғау жөніндегі конституциялық міндеті;

      25) əскери оқу орны – Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігіне, Ұлттық қауіпсіздік комитетіне және Ұлттық ұланына ведомстволық бағынысты жəне əртүрлі деңгейдегі білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымы;

      25-1) әскери оқу орындарының профессор-оқытушылар құрамы – Қарулы Күштердің білім беру, ғылыми, әдістемелік қызметпен айналысатын әскери қызметшілері мен азаматтық персонал адамдары;

      25-2) әскери резидент-дәрігер – медициналық ұйым тәлімгерінің қадағалауымен резидентураның білім беру бағдарламасы шеңберінде білім алып жатқан әскери қызметші;

      26) бастапқы əскери жəне технологиялық даярлық – орта, техникалық жəне кəсіптік білім беру ұйымдарында білім беру саласындағы уəкілетті орган айқындайтын əскери іс негіздері, робот техникасы жəне ІТ-технологиялар бойынша міндетті оқыту пəні (оқу пəні);

      27) далалық шығу – далалық жағдайларда жауынгерлік, жұмылдыру жəне жедел дайындық бағдарламалары бойынша сабақтар, сондай-ақ Қарулы Күштердің, басқа да əскерлер мен əскери құралымдардың мүддесінде арнайы далалық жұмыстарды орындау;

      28) докторант – докторантурада білім алып жатқан əскери қызметші;

      29) еңбек сіңірген жылдары – азаматтың əскери қызметте, арнаулы мемлекеттік жəне құқық қорғау органдарындағы қызметте, фельдъегерлік қызметте, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де жағдайларда қызметте болуының күнтізбелікпен де, жеңілдікпен де есептеп шығарылатын ұзақтығы;

      30) жалпыға бірдей əскери оқыту – Қазақстан Республикасының азаматтарын соғыс жағдайы енгізілген кезеңде əскери даярлыққа міндетті оқыту;

      31) жеке құрам – әскери қызметшілер және азаматтық персонал адамдары (жұмыскерлер);

      32) кадет – техникалық жəне кəсіптік немесе орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын əскери оқу орнында білім алып жатқан əскери қызметші;

      33) келісімшарт бойынша əскери қызмет өткеретін əскери қызметшілер – осы Заңда айқындалатын мерзімге Қарулы Күштерге, басқа да əскерлер мен əскери құралымдарға əскери қызметке ерікті түрде тұрған Қазақстан Республикасының азаматтары;

      34) курсант – жоғары білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын əскери оқу орнында немесе шетелдік əскери оқу орнында білім алып жатқан, оны бітіргеннен кейін офицерлік құрамның бірінші əскери атағы берілетін əскери қызметші;

      35) курстық даярлық – халықаралық шарттарға немесе шақыруларға сəйкес шет мемлекеттердің əскери оқу орындарында, оқу орталықтарында немесе білім беру ұйымдарында жүзеге асырылатын, Қарулы Күштердің əскери қызметшілері мен азаматтық персонал адамдарына қосымша білім беру нысаны;

      35-1) Қарулы Күштердің жоғары қолбасшылығының президенттік резерві – Қарулы Күштердің жоғары қолбасшылығының лауазымдарына ұсыну үшін Қазақстан Республикасының Президенті бекітетін Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда әскери қызмет өткеру қағидаларында (бұдан әрі – Әскери қызмет өткеру қағидалары) айқындалған ерекше іріктеу тәртібінен өткен Қарулы Күштер әскери қызметшілерінің тізімі;

      36) қолданыстағы резерв – барлау қызметі шеңберінде жүктелген жедел міндеттерді орындайтын əскери қызметшілер;

      37) Қорғаныс министрлігінің мамандандырылған ұйымы – əскерге шақырылушыларды, əскери міндеттілерді өтеусіз, өтеулі негіздерде оқыту мақсатында əскери-техникалық жəне өзге де мамандықтар бойынша, сондай-ақ шаруашылық қызметі негізінде көлік құралдарын басқару бойынша жəне техникалық жəне кəсіптік білімнің білім беру бағдарламалары бойынша азаматтарды даярлауды, қайта даярлауды жүзеге асыратын ұйым;

      38) магистрант – магистратурада білім алып жатқан əскери қызметші;

      39) мерзімді əскери қызмет – ер азаматтарды осы Заңда айқындалған тəртіппен Қарулы Күштерге, басқа да əскерлер мен əскери құралымдарға қатардағы жəне сержанттық құрамдардың əскери лауазымдарына шақыруға негізделген əскери қызмет;

      40) отставка – əскери қызметтен шығарылған немесе əскери есептен алып тасталған, запаста болудың шекті жасына толған адамдардың не əскери есептен алып тасталып, əскери қызметке жарамсыз деп танылған адамдардың жағдайы;

      41) офицерлер – офицерлік құрамның тиісті əскери атақтары берілген əскери қызметшілер;

      42) психофизиологиялық жəне полиграфологиялық зерттеулер – Қазақстан Республикасының əскери қызметшілері мен азаматтарының жеке психологиялық жəне психофизиологиялық қасиеттерін жан-жақты бағалауға бағытталған, тізбесін уəкілетті органның басшысы бекітетін лауазымдарда əскери қызмет өткеру үшін іріктеу кезінде жүзеге асырылатын тексеру іс-шараларының жиынтығы;

      43) ротация – əскери қызметшілерді Қарулы Күштердегі, басқа да əскерлер мен əскери құралымдардағы тең жəне өзге де лауазымдарға ауыстыру;

      44) сарбаздар (матростар) – қатардағы құрамның тиісті əскери атақтары берілген əскери қызметшілер;

      45) сержанттар (старшиналар) – сержанттық құрамның тиісті əскери атақтары берілген əскери қызметшілер;

      46) тəрбиеленушілер – əскери даярлық бойынша қосымша білім беру бағдарламалары бар жалпы орта, техникалық жəне кəсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында білім алып жатқан Қазақстан Республикасының азаматтары;

      47) теңізге шығу – міндеттерді орындау үшін корабльдер, катерлер мен кемелер экипаждарының, əскери қызметшілердің теңізге шығуы;

      48) уәкілетті лауазымды адам – Әскери қызмет өткеру қағидаларында айқындалатын тәртіппен әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт жасасу құқығы берілген лауазымды адам;

      49) уəкілетті орган – құрылымында əскери қызмет өткеру көзделген мемлекеттік орган;

      50) ұйымдастырушылық-штаттық іс-шаралар – Қарулы Күштерде, басқа да əскерлер мен əскери құралымдарда мемлекеттік мекемелерді жəне олардың құрылымдық бөлімшелерін құру, тарату, қайта ұйымдастыру, орнын ауыстыру, бағыныстылығын өзгерту, штаттарын өзгерту бойынша, сондай-ақ Қарулы Күштердің, басқа да əскерлермен əскери құралымдардың құрамы мен штат санын өзгерту бойынша жүргізілетін іс-шаралар;

      51) ұлан – негізгі орта білім беру базасында техникалық жəне кəсіптік білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын, əскери оқу орнының бірінші немесе екінші курсында білім алып жатқан адам.

      Ескерту. 1-бап жаңа редакцияда - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді – ҚР 02.07.2018 № 165-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2018 № 171-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.06.2020 № 344-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.11.2020 № 375-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2024 № 74-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Қарулы Күштердегі әскери қызметтің құқықтық негізі

      1. Қарулы Күштердегі, басқа да əскерлер мен əскери құралымдардағы әскери қызметтің құқықтық негізін Қазақстан Республикасының Конституциясы, осы Заңда көзделген ерекшеліктерімен Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі, құқық қорғау органдарының қызметін реттейтін Қазақстан Республикасының заңдары және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілері құрайды.

      2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда көзделгеннен өзге қағидалар белгіленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

      Ескерту. 2-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

3-бап. Әскери қызмет және әскери қызметшілер мәртебесінің қағидаттары

      Әскери қызмет және әскери қызметшілер мәртебесінің қағидаттары:

      1) заңдылық;

      2) әскери қызметшілердің алдына қойылған міндеттерді орындау үшін әскери қызмет өткеру шарттарын ескере отырып, оларды толық, жеткілікті және уақтылы қамтамасыз ету;

      3) әскери қызметшінің құқықтары мен бостандықтарын қылмыстық және өзге де заңға қарсы қол сұғушылықтан қорғау, әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде оған қол сұғылмаушылық;

      4) дара басшылық және дәреже сатысы;

      5) саяси партиялар және өзге де қоғамдық бірлестіктер қызметіне тәуелді болмау болып табылады.

4-бап. Осы Заңның қолданылу аясы

      Осы Заң Қазақстан Республикасының барлық әскери қызметшілеріне, оның ішінде Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес біріккен (коалициялық) қарулы күштер, сондай-ақ бітімгершілік күштер құрамында әскери қызмет өткеретін Қазақстан Республикасының әскери қызметшілеріне және әскери жиындарға шақырылған әскери міндеттілерге қолданылады.

      Осы Заңның күші мемлекеттік қызмет туралы Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін бөлігінде саяси мемлекеттік қызметшілерге қолданылады.

      Осы Заңның әскери қызметшілерді әлеуметтік қамсыздандыру туралы жекелеген ережелері мен нормалары олардың отбасы мүшелеріне, әскери қызметтен шығарылған адамдарға, сондай-ақ әскери қызмет өткеру кезеңінде қаза тапқан, қайтыс болған, хабар-ошарсыз кеткен немесе әскери қызмет міндеттерін орындау нәтижесінде мүгедектік белгіленген әскери қызметшілердің отбасы мүшелеріне қолданылады.

      Қарулы Күштердегі, басқа да əскерлер мен əскери құралымдардағы әскери қызметтен шығарылған және басқа мемлекеттерге тұрақты тұруға қоныс аударған Қазақстан Республикасы азаматтарының мәртебесі тұрақты тұру үшін таңдалған мемлекеттермен жасалған Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарымен айқындалады.

      Ескерту. 4-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-бап. Әскери қызметшінің мәртебесі

      1. Әскери қызметшінің мәртебесі заңдарда белгіленген алып тастауларымен және шектеулерімен Қазақстан Республикасының азаматы ретінде әскери қызметшінің жалпы құқықтарын, бостандықтары мен міндеттерін, сондай-ақ әскери қызмет ерекшеліктерімен негізделген оның құқықтарын, міндеттері мен жауаптылығын қамтиды.

      Әскери қызметшілердің құқықтары мен бостандықтарын алып тастаулар мен шектеулер, ерекше міндеттері мен жауаптылығы осы Заңда белгіленген қосымша құқықтармен және жеңілдіктермен өтеледі.

      Әскери қызметші мәртебесіне мына азаматтар:

      әскери қызметке (жиындарға) шақырылғандар – жергілікті әскери басқару органынан әскери қызмет (жиындарды) өткеру орнына кету туралы тиісті бастықтың бұйрығы шыққан күннен бастап;

      келісімшарт бойынша әскери қызметке түскендер – әскери бөлім (мекеме) командирінің (бастығының) бөлім жеке құрамының тізіміне қабылдау туралы бұйрығы шыққан күннен бастап;

      техникалық жəне кəсіптік, орта білімнен кейінгі жəне жоғары білім беру бағдарламаларын іске асыратын əскери оқу орындарына түскендер, егер бұған дейін олар əскери қызметшілер болып табылмаса – əскери оқу орындары үшін, ұландарды қоспағанда, оқу құрамының тізімдеріне қабылдау туралы əскери оқу орны бастығының бұйрығы шыққан күннен бастап, ал шетелдік əскери оқу орнына түскен кезде – уəкілетті орган басшысының оқуға жіберу туралы бұйрығы шыққан күннен бастап;

      негізгі орта білім беру базасында техникалық жəне кəсіптік білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын əскери оқу орындарында оқудың екінші курсын аяқтаған ұландар əскери оқу орны бастығының оқуды жалғастыру, үшінші курсқа ауыстыру жəне ауыспалы құрамның кадеті əскери лауазымына тағайындау туралы бұйрығы шыққан күннен бастап ие болады.

      Азамат əскери қызметтен шығарылуға (əскери жиындардың аяқталуына) байланысты əскери бөлімнің тізімдерінен алып тасталған күннен бастап, сондай-ақ Қазақстан Республикасының арнаулы мемлекеттік жəне құқық қорғау органдарына ауыстырылған жағдайда əскери қызметші мəртебесін жоғалтады.

      2. Әскери қызметшілер әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде мемлекеттің қорғауында болады. Олар жалпы әскери жарғыларға сәйкес олар үшін бастықтар болып табылатын адамдарға ғана бағынады және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, басқа ешкім де олардың қызметтік істеріне араласуға құқылы емес.

      3. Әскери қызметші:

      1) лауазымдық міндеттерін орындаған;

      2) жауынгерлік іс-қимылдарға қатысқан, төтенше немесе соғыс жағдайында, сондай-ақ қарулы жанжалдар жағдайларында міндеттер орындаған;

      3) бейбітшілік пен қауіпсіздікті қолдау жөніндегі бітімгершілік операцияларына қатысқан;

      4) террорға қарсы операцияларға қатысқан;

      5) төтенше жағдайларды жоюға қатысқан;

      6) далалық шығуда (теңізге шығуда) болған оқу-жаттығуларға немесе корабльдердің жорықтарына қатысқан;

      7) күн тәртібімен белгіленген қызмет уақыты ішінде немесе қызметтік қажеттіліктен туындаған басқа да уақытта әскери бөлімнің аумағында болған;

      8) қызметтік іссапарда болған;

      9) қызмет орнына барған және кері қайтқан;

      10) емделуде болған, емделу орнына барған және кері қайтқан;

      11) әскери жиындардан өткен;

      12) тұтқында, кепілде немесе еркінен айырылу жағдайында болған;

      13) адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғау, құқықтық тәртіпті күзету және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша құқық қорғау органдарына көмек көрсеткен;

      14) қолданыстағы резервте болған;

      15) біліктілігін арттыруда, қайта даярлауда, қайта мамандандыруда, оқуда, әскери тағылымдамада болған;

      16) зерттеулер жүргізген, әскери және басқа сынақтарда болған жағдайларда әскери қызмет міндеттерін орындауда болады.

      Офицерлер құрамын әскерге шақыру бойынша әскери қызметшілердің мәртебесі келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің мәртебесімен айқындалады.

      Мерзімді қызмет әскери қызметшісі мерзімді қызмет өткерудің барлық уақыты ішінде, ал әскери міндетті – әскери жиындарды өткерудің барлық уақыты ішінде әскери қызмет міндеттерін орындайды.

      4. Командирлерге (бастықтарға) әскери қызмет міндеттерін орындауға қатысы жоқ немесе Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзуға бағытталған бұйрықтар (бұйырулар) мен өкімдер беруге тыйым салынады.

      5. Əскери қызметшілерге олардың мəртебесін куəландыру үшін уəкілетті орган белгілеген тəртіппен жеке нөмірлері бар жетондар, əскери қызметшінің жеке куəліктері (əскери билеттер) жəне (немесе) қызметтік куəліктер беріледі.

      6. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің əскери барлау органдарының жедел-іздестіру жəне барлау қызметін жүзеге асыруға уəкілеттік берілген офицерлік құрамының əскери қызметшілеріне олардың жеке басын жəне өкілеттіктерін растау үшін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі əскери барлау органдарының қызметтік куəліктері беріледі.

      Қызметтік куəлікті беру, пайдалану тəртібін жəне оның сипаттамасын Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі айқындайды.

      Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің əскери барлау органы əскери қызметшісінің қызметтік куəлігі оның қаруды, арнайы құралдарды алып жүру жəне сақтау құқығын, Қазақстан Республикасының заңдарына сəйкес оған берілген өзге де өкілеттіктерін растайды.

      7. Заңнамалық тұрғыдан бекітіп берілген міндеттерді орындау мақсатында əскери полиция, əскери прокуратура органдарының жəне əскери-тергеу органдарының əскери қызметшілеріне өздерінің жеке басын жəне өкілеттіктерін растау үшін қызметтік куəліктер мен жетондар беріледі.

      Қызметтік куəліктер мен жетонды беру, пайдалану тəртібін жəне олардың сипаттамасын уəкілетті органның басшысы айқындайды.

      Əскери полиция, əскери прокуратура органдарының жəне əскери-тергеу органдарының əскери қызметшілерінің қызметтік куəлігі олардың қаруды, арнайы құралдарды алып жүру жəне сақтау құқығын, Қазақстан Республикасының заңдарына сəйкес əскери қызметшілер мен қызметкерлерге берілген өзге де өкілеттіктерді растайды.

      Ескерту. 5-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 11.04.2014 № 189-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.11.2015 № 398-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 14.03.2023 № 206-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-бап. Әскери қызметшілердің құқықтары

      1. Әскери қызметшілер Қазақстан Республикасының Конституциясында және заңнамасында көзделген барлық құқықтар мен бостандықтарды Қазақстан Республикасының заңдарымен айқындалған шектеулерді ескере отырып пайдаланады.

      Әскери қызметшілердің:

      1) Қазақстан Республикасының Президентімен келісу бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін мемлекеттік бюджет есебінен қамтылатын Қазақстан Республикасы органдары жұмыскерлерінің еңбегіне ақы төлеудің бірыңғай жүйесі негізінде уəкілетті органдардың бірінші басшылары көздеген тəртіппен мемлекет есебінен ақшалай ризықпен қамтамасыз етілуге;

      2) бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органмен келісу бойынша уәкілетті мемлекеттік органдардың бірінші басшылары бекіткен нормалар бойынша мемлекет есебінен заттай және басқа да мүлік түрлерімен қамтамасыз етілуге.

      3) біліктілігін, қабілетін, өз лауазымдық міндеттерін адал орындауын ескере отырып, қызметі бойынша жоғарылатылуға;

      3-1) өздерiне қатысты қабылданған шешiмдер мен әрекеттерге (әрекетсіздікке) жоғары тұрған лауазымды адамдарға, сондай-ақ сотқа Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасауға;

      4) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тəртіппен, уəкілетті лауазымды адаммен келісу бойынша əскери оқу орындарына түсуге, курстық даярлаудан, кəсіптік даярлаудан, қайта даярлаудан жəне біліктілігін арттырудан өтуге, сондай-ақ техникалық жəне кəсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары жəне жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарына əскери емес мамандықтар бойынша түсуге (мерзімді қызметтегі əскери қызметшілерден, курсанттар мен кадеттерден басқа);

      5) денсаулығын сақтауға және қауіпсіздік техникасы мен гигиена талаптарына сай келетін қызмет жағдайларына;

      6) Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған тәртіппен әскери қызмет міндеттерін орындаған кезде өмірі мен денсаулығына немесе жеке мүлкіне келтірілген зиянның өтелуіне;

      7) осы Заңға сәйкес әскери қызмет өткеру кезеңінде тұрғынжаймен қамтамасыз етілуге;

      8) әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде арнаулы құралдарды, қаруды сақтауға, алып жүруге және қолдануға;

      9) өздерінің құқықтарын, лауазымдық және арнайы міндеттерін айқындайтын құжаттармен танысуға;

      10) жеке ісіне енгізілгенге дейін өздерінің қызметтік жұмысы туралы пікірлермен және басқа да құжаттармен, жеке іс материалдарымен (мемлекеттік құпияларды құрайтын мәліметтерді қамтитын арнайы тексеру материалдарын қоспағанда) танысуға, сондай-ақ жеке іске өздерінің жазбаша түсініктемелерін, басқа да құжаттар мен материалдарды қосуға;

      11) өзінің және өз отбасы мүшелерінің дербес деректерінің қорғалуына;

      12) медициналық қамтамасыз етілуге және санаториялық-курорттық емделуге;

      13) зейнетақымен қамсыздандырылуға және әлеуметтік қорғалуға;

      14) әскери қызмет ерекшеліктері ескеріле отырып, тиісінше ұйымдастырушылық-техникалық және санитариялық жағдайларына;

      15) демалысқа;

      16) педагогтік, ғылыми немесе өзге де шығармашылық қызметті жүзеге асыруға құқығы бар.

      2. Әскери қызметшілердің қару алып жүру қағидалары жалпы әскери жарғыларда айқындалады. Әскери қызметшілердің соңғы шара ретінде мынадай:

      1) күзетілетін әскери және азаматтық объектілерге, қарауылдарға, әскери бөлімдердің үй-жайлары мен құрылыстарына қарулы шабуыл жасауға тойтарыс беру;

      2) қаруды және әскери техниканы күшпен тартып алу әрекетінің жолын кесу;

      3) әскери қызметшілер мен азаматтық адамдарды, егер өзге тәсілдермен және құралдармен оларды қорғау мүмкін болмаса, олардың өміріне немесе денсаулығына қатер төндіретін шабуыл жасаудан, оның ішінде жануарлардың шабуыл жасауынан қорғау;

      4) егер өзге тәсілдермен және құралдармен қылмыскердің қарсылығын еңсеру, ұстау немесе қаруын алу мүмкін болмаса, қылмыстық құқық бұзушылық жасаған, қарулы қарсылық көрсететін не ауыр, аса ауыр қылмыс жасау кезінде қолға түскен адамды, сондай-ақ қаруды тапсыру туралы заңды талаптарды орындаудан бас тартқан қаруланған адамды ұстап алу;

      5) кепілге алынғандарды, басып алынған күзетілетін объектілерді, құрылыстар мен арнайы (әскери) жүктерді босату;

      6) өздеріне қатысты күзетпен ұстау түрінде бұлтартпау шарасы таңдалған адамдардың күзеттен қашуының жолын кесу, бас бостандығынан айыруға сотталған адамдардың қашып кетуінің жолын кесу, сондай-ақ оларды күштеп босатуға жасалған әрекеттердің жолын кесу;

      7) дабыл белгілерін беру немесе көмекке шақыру;

      8) қажетті қорғаныс және аса қажеттілік жағдайларында жеке немесе бөлімше құрамында қару қолдануға құқығы бар.

      Кенеттен қарулы шабуыл жасауды, жауынгерлік техниканы, көлік құралдарын, теңіз және өзен кемелерін пайдалана отырып шабуыл жасауды, сондай-ақ қамаудан қарумен қашып шығуды қоспағанда, қару қолданбай тұрып, оны қолдану ниеті туралы ескерту жасау көзделуге тиіс.

      Әскери қызметші қаруды қолданған және пайдаланған кезде айналасындағы азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін барлық мүмкін болатын шараларды қолдануға, ал қажет болған жағдайда зардап шеккендерге шұғыл медициналық көмек көрсетуге міндетті.

      Әйелдер мен кәмелетке толмағандар әскери қызметшінің немесе басқа да адамдардың өміріне қатер төндіретін терроризм актісін, қарулы шабуыл жасаған, қарулы қарсылық көрсеткен не топтасып шабуыл жасаған, егер ондай шабуыл жасауға өзге де тәсілдермен және құралдармен тойтарыс беру мүмкін болмаған жағдайларды қоспағанда, оларға қатысты қару қолдануға тыйым салынады.

      Әскери қызметші қару қолданудың немесе пайдаланудың әрбір жағдайы туралы командирге (бастыққа) баяндайды.

      3. Əскери қызметшілердің өзге де құқықтары Қазақстан Республикасының заңдарында жəне Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде белгіленуі мүмкін.

      Ескерту. 6-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2014 № 233-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-бап. Әскери қызметшілердің жалпы міндеттері

      1. Әскери қызметші:

      1) Қазақстан Республикасының Конституциясын және басқа да нормативтік құқықтық актілерін сақтауға, сондай-ақ жалпыәскери жарғылардың талаптарын сақтауға;

      2) белгіленген тәртіппен әскери ант қабылдауға;

      3) командирлердің (бастықтардың) бұйрықтарын дәлме-дәл және мерзімінде орындауға;

      3-1) Əскери қызмет өткеру қағидаларында айқындалатын тəртіппен жəне мерзімдерде өзін ротациялау туралы уəкілетті орган басшысының шешімін орындауға;

      4) Қарулы Күштердің, басқа да əскерлер мен əскери құралымдардың әскери бөлімдері мен бөлімшелері, халықаралық шарттарға сәйкес біріккен (коалициялық) қарулы күштер құрамында қарулы жанжалдарға қатысуға;

      5) тәртіпті, қырағы болуға және мемлекеттік құпиялардың жария етілуіне жол бермеуге;

      6) әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт талаптарын сақтауға;

      7) əскери киім нысанын киіп жүру қағидаларын сақтауға;

      8) уәкілетті органдардың басшылары бекітетін дене дайындығы жөніндегі нормативтердің талаптарын сақтауға және орындауға;

      9) өзіне сеніп берілген қаруды, қару-жарақ пен әскери техниканы қолдана білуге, оның сақталуын және дұрыс пайдаланылуын қамтамасыз етуге;

      10) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген қызметтік әдеп нормаларын сақтауға;

      11) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген шектеулерді қабылдауға;

      12) әскери мүлiктiң сақталуын қамтамасыз етуге;

      13) әскери қызметшінің жеке мүдделері өзінің лауазымдық өкілеттігімен ұштасатын немесе оларға қайшы келетін жағдайларда жазбаша нысанда баянат беруге және командирге (бастыққа) дереу хабарлауға;

      14) әскери қызмет мүдделерiне зиян келтiретiн жария сөйлеуге жол бермеуге;

      15) командирге (бастыққа):

      шет мемлекеттің азаматтығын қабылдау ниеті;

      Қазақстан Республикасының азаматтығынан шығу туралы өтініш бергені;

      егер өзіне белгілі болса, зайыбының (жұбайының) немесе өзінің жақын туыстарының шет мемлекеттің азаматтығын қабылдау ниеті жəне (немесе) олардың Қазақстан Республикасының азаматтығынан шығу туралы өтініш бергені туралы жазбаша нысанда дереу хабарлауға;

      16) теріс себептер, аттестаттаудың қорытындысы бойынша анықталған қызметіне сай келмеуі бойынша, Қазақстан Республикасының азаматтығы тоқтатылуына байланысты әскери қызметтен шығарылған кезде уәкілетті мемлекеттік органның бірінші басшысы айқындаған тәртіппен мемлекетке:

      өзін әскери, арнаулы оқу орнында, оның ішінде шет мемлекетте оқытуға, біліктілігін арттыруға, курстық даярлауға, әскери-техникалық және өзге де мамандықтар бойынша қайта даярлауға жұмсалған ақшаны;

      Қазақстан Республикасы мен оқытатын ел арасында жасалған шарт сомасына барабар ақшаны өтеуге міндетті.

      2. Қарулы Күштер, басқа да əскерлер мен əскери құралымдар лауазымды адамдарының лауазымдық және арнайы міндеттері жалпы әскери жарғыларда айқындалады.

      3. Келісімшарт бойынша әскери қызметші әскери қызметке кіргеннен кейін бір ай ішінде әскери қызмет өткеру кезеңіне әскери қызметшінің меншігінде болатын оған заңды түрде тиесілі ақшаны, облигацияларды, пайлық инвестициялық қорлардың ашық және аралық пайларын, сондай-ақ оған мүліктік жалға берілген өзге де мүлікті қоспағанда, оларды пайдаланудан кіріс алынатын коммерциялық ұйымдардың акцияларын (жарғылық капиталдағы қатысу үлестерін) және өзге де мүлікті сенімгерлік басқаруға беруге міндетті. Мүлікті сенімгерлік басқару шартын нотариат куәландыруға тиіс.

      4. Əскери қызметшілердің өзге де міндеттері Қазақстан Республикасының заңдарында жəне Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде белгіленуі мүмкін.

      Ескерту. 7-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

8-бап. Әскери қызмет өткерумен байланысты әскери қызметшілердің құқықтарын шектеу

      Әскери қызметші:

      1) өкілді органдардың депутаты және жергілікті өзін-өзі басқару органдарының мүшесі болуға, саяси партияларда, кәсіптік одақтарда, діни бірлестіктерде тұруға, қандай да бір саяси партияға қолдау білдіруге;

      2) әскери қызмет міндеттерін орындауға кедергі келтірмейтін медициналық, педагогтік, ғылыми және өзге де шығармашылық қызмет болмаса, басқа ақылы қызметпен айналысуға;

      3) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес оның лауазымдық міндеттері болып табылатын жағдайларды және ұйымдастырылған бағалы қағаздар нарығында ашық және аралық инвестициялық пай қорларының пайларын, облигацияларды, ұйымдастырылған бағалы қағаздар нарығында коммерциялық ұйымдардың акцияларын (ұйымдардың дауыс беретін акциялары жалпы санының бес пайызынан аспайтын көлемдегі жай акцияларды) сатып алу және (немесе) өткізу жағдайларын қоспағанда, кәсіпкерлік қызметпен айналысуға, оның ішінде коммерциялық ұйымның ұйымдастыру-құқықтық нысанына қарамастан, оны басқаруға қатысуға;

      4) заңдарда көзделген жағдайларды қоспағанда, үшінші адамдардың істері бойынша өкіл болуға;

      5) әскери мүлік пен оның қызметтік істерін қамтамасыз ететін басқа да құралдарды, басқа да мемлекеттік мүлікті және қызметтік ақпаратты қызметтік емес мақсаттарда пайдалануға;

      6) ереуілдерді, пикеттерді және өзге де наразылық акцияларын ұйымдастыруға және оған қатысуға;

      7) өзінің қызметтік жағдайын пайдакүнемдік мақсаттарда, оның ішінде лауазымды және өзге де адамдармен сөз байласу жолымен пайдалануға;

      8) өзінің жақын туыстары (ата-аналары (ата-анасы), балалары, асырап алушылары, асырап алынған балалары, ата-анасы бір және ата-анасы бөлек аға-інілері мен апа-сіңлілері (қарындастары), аталары, әжелері, немерелері), жұбайы (зайыбы) және (немесе) жекжаттары (жұбайының (зайыбының) ата-анасы бір және ата-анасы бөлек аға-інілері мен апа-сіңлілері (қарындастары), ата-аналары және балалары) атқаратын лауазымға тікелей бағынысты болатын лауазымды атқаруға, сондай-ақ жақын туыстары, жұбайы (зайыбы) және (немесе) жекжаттары тікелей бағынысында болуына;

      9) психикаға белсенді әсер ететін затты тұтыну және масаң күйде болу фактісін анықтау үшін уəкілетті басшының жолдамасы бойынша медициналық ұйымдарда медициналық куəландырудан өтуден бас тартуға немесе жалтаруға құқылы емес.

      Куəландырудан өтуден бас тарту немесе жалтару əскери қызметтен шығаруға алып келеді.

      Ескерту. 8-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.07.2020 № 361-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.10.2020 № 365-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2024 № 74-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-тарау. АЗАМАТТАРДЫ ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТКЕ ДАЯРЛАУ

9-бап. Азаматтарды әскери қызметке даярлау

      1. Азаматтарды əскери қызметке даярлау – бұл мемлекеттік органдар əскерге шақыру жасына дейінгі жəне əскерге шақыру жасындағы азаматтармен оларды əскери қызмет негіздеріне оқыту мақсатында, сондай-ақ əскери қызмет өткеру үшін əскери-техникалық жəне өзге де мамандықтар бойынша даярлау жəне қайта даярлау мақсатында əскери міндеттілермен жүргізетін міндетті іс-шаралар кешені.

      2. Азаматтарды әскери қызметке даярлау:

      1) бастапқы әскери даярлықты;

      2) қосымша білім беру бағдарламалары бойынша әскери даярлықты;

      3) əскери-техникалық жəне өзге де мамандықтар бойынша даярлауды;

      4) запастағы офицерлер мен запастағы сержанттар бағдарламалары бойынша әскери даярлықты қамтиды.

      3. Азаматтарды әскери қызметке даярлауды мемлекеттік органдар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ұйымдастырады және қамтамасыз етеді.

      4. Ұйымдардың басшылары әскерге шақыру жасына дейінгілердің және әскерге шақырылушылардың әскери қызметке даярлықтан өту мүмкіндігін қамтамасыз етуге міндетті.

      5. Азаматтарды әскери-патриоттық тәрбиелеу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.

      Ескерту. 9-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.06.2020 № 344-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-бап. Бастапқы әскери даярлық

      1. Азаматтармен бастапқы әскери даярлық жалпы орта білімнің жалпы білім беретін бағдарламаларын және техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында жүргізiледі.

      2. Әскерге шақырылуға жататын және бастапқы әскери даярлықтан өтпеген азаматтар Азаматтарды әскери қызметке даярлау қағидаларына сәйкес мерзiмдi әскери қызметке шақырылар алдында одан өтедi.

      3. Бастапқы әскери даярлықты ұйымдастыру және жүргізу, сондай-ақ оның оқу-материалдық базасын қалыптастыру тәртібін Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі айқындайды.

      Ескерту. 10-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 13.11.2015 № 398-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

11-бап. Азаматтарды білім беру ұйымдарында қосымша білім беру бағдарламалары бойынша әскери даярлау

      1. Қазақстан Республикасының азаматтарын қосымша білім беру бағдарламалары бойынша әскери даярлау жалпы орта білімнің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын және техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында жүргізіледі.

      2. Тәрбиеленушілердің әскери даярлықтан өту және барлық үлес түрлерімен қамтамасыз етілу тәртібі Азаматтарды әскери қызметке даярлау қағидаларында айқындалады.

      Ескерту. 11-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.11.2015 № 398-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

12-бап. Азаматтарды əскери-техникалық жəне өзге де мамандықтар бойынша даярлау

      Ескерту. 12-баптың тақырыбы жаңа редакцияда- ҚР 13.06.2017 № 69-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      1. Азаматтарды əскери-техникалық жəне өзге де мамандықтар бойынша даярлау Қарулы Күштердің қажеттілігіне сəйкес өтеусіз негізде жəне оқуға арналған шығыстар толық немесе ішінара өтеле отырып, өтеулі негізде Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің мамандандырылған ұйымдарында жүргізіледі.

      Оқуға арналған шығыстарды ішінара өтеу кезінде оқу-жаттығу атыстарын өткізу жəне жанар-жағармай материалдарымен қамтамасыз ету Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің (бұдан əрі – Қорғаныс министрлігі) есебінен жүзеге асырылады.

      2. Өтеусіз негізде əскери-техникалық жəне өзге де мамандықтар бойынша даярлауға денсаулық жағдайы бойынша əскери қызметке жарамды, он жеті жас алты айдан жиырма алты жасқа дейінгі, даярлықты бітіргеннен кейін мерзімді əскери қызметке шақырылуға жататын немесе жұмылдыру резервіне алынатын азаматтар тартылады. Кіші мамандарды даярлауға бөлінген тапсырысты Қорғаныс министрлігі қалыптастырады.

      3. Өтеулі негізде əскери-техникалық жəне өзге де мамандықтар бойынша даярлауға:

      денсаулық жағдайы бойынша əскери қызметке жарамды əскери міндеттілер;

      денсаулық жағдайы бойынша əскери қызметке жарамды немесе шектеулі жарамды, соның ішінде əскери қызметке шақыру кейінге қалдырылған жиырма төрт жастан жиырма жеті жасқа дейінгі əскерге шақырылушылар тартылады.

      4. Қорғаныс министрлігінің мамандандырылған ұйымдарында əскери-техникалық жəне өзге де мамандықтар бойынша əскерге шақырылушыларды, əскери міндеттілерді жинау, оларды жіберу жəне өтеусіз жəне өтеулі негіздерде оқыту, оқу-тəрбие процесін ұйымдастыру тəртібін, сондай-ақ оқу мерзімдерін Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі айқындайды.

      5. Қорғаныс министрлігінің мамандандырылған ұйымдарында əскери-техникалық жəне өзге де мамандықтар бойынша білім алатын əскерге шақырылушылардың, əскери міндеттілердің санын Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі жұмылдыру ресурстарына не кіші мамандарға қажеттілікті негізге ала отырып айқындайды.

      6. Əскерге шақырылушыларды, əскери міндеттілерді əскери- техникалық жəне өзге де мамандықтар бойынша оқытудың басталуы мен аяқталуы болып Қорғаныс министрлігінің мамандандырылған ұйымы басшысының оқуға қабылдау жəне оны бітіру туралы бұйрықтары шыққан күн есептеледі.

      Қорғаныс министрлігінің мамандандырылған ұйымдарында оқып жатқан азаматтар оқу кезеңінде əскери қызметші мəртебесіне ие болмайды.

      7. Алып тасталды - ҚР 13.06.2017 № 69-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      8. Алып тасталды - ҚР 13.06.2017 № 69-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      9. Алып тасталды - ҚР 13.06.2017 № 69-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      10. Алып тасталды - ҚР 13.06.2017 № 69-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      11. Қорғаныс министрлігінің мамандандырылған ұйымдарында сабақтар өткізілетін уақытта көрсетілген ұйымдарда оқытудан өтіп жатқан қызметкерлерге жұмыс берушілер оқу демалыстарын беруге міндетті.

      12. Əскери-техникалық жəне өзге де мамандықтар бойынша оқу кезеңінде əскерге шақырылушылардың, əскери міндеттілердің жұмыс орны (лауазымы) сақталады. Осы кезеңде олар, заңды тұлға таратылған жағдайларды қоспағанда, жұмыс берушінің бастамасы бойынша жұмыстан шығарылмайды, сондай-ақ білім беру ұйымы басшысының бастамасы бойынша білім беру ұйымынан шығарып жіберілмейді.

      Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

13-бап. Азаматтарды жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында запастағы офицерлер мен запастағы сержанттар бағдарламалары бойынша әскери даярлау

      Ескерту. 13-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

      1. Қарулы Күштердің, басқа да əскерлер мен əскери құралымдардың жұмылдыру қажеттілігіне, сондай-ақ әскери оқытылған резервті толықтыру қажеттігіне сүйене отырып, Қорғаныс министрлігінің тапсырысына сәйкес азаматтарды запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша әскери даярлау – өтеусіз және өтеулі негіздерде, запастағы сержанттар бағдарламасы бойынша әскери даярлау өтеулі негізде жүргізіледі.

      2. Запастағы офицерлер мен запастағы сержанттар бағдарламалары бойынша әскери даярлықтың толық курсын аяқтаған азаматтарға Әскери қызмет өткеру қағидаларында айқындалған тәртіппен тиісінше "запастағы лейтенант" немесе "запастағы кіші сержант" әскери атағы беріледі.

      3. Азаматтарды запастағы офицерлер мен запастағы сержанттар бағдарламалары бойынша әскери даярлықтан өткізу тәртібі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес айқындалады.

      Ескерту. 13-бап жаңа редакцияда – ҚР 10.06.2020 № 344-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

14-бап. Азаматтарды жалпыға бірдей әскери оқыту

      1. Халықты азаматтық қорғаныс іс-шараларына тарту және соғыс уақытында Қарулы Күштерді жасақтау үшін қажетті контингентті даярлау мақсатында:

      1) ерлер – он алты жастан алпыс жасқа дейінгілерді қоса алғанда;

      2) балалары жоқ немесе он жастан асқан балалары бар әйелдер – он сегіз жастан қырық бес жасқа дейінгілерді қоса алғанда, жалпыға бірдей әскери оқыту жүргізіледі.

      Азаматтарды жалпыға бірдей әскери оқытуды азаматтардың жұмыс, оқу орны және тұрғылықты жері бойынша жергілікті әскери басқару органдары жүзеге асырады.

      2. Жалпыға бірдей әскери оқыту бағдарламасын Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі бекітеді.

      3. Қорғаныс министрлігі азаматтарды жалпыға бірдей әскери оқыту жөніндегі бағдарламаны әзірлейді және іс-шараларға бақылауды жүзеге асырады.

      Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).

3-тарау. ӘСКЕРИ ЕСЕПКЕ АЛУ. АЗАМАТТАРДЫ ӘСКЕРГЕ ШАҚЫРУ УЧАСКЕЛЕРІНЕ ТІРКЕУ

15-бап. Әскери есепке алу

      1. Азаматтар, мыналарды:

      1) әскери-есептік мамандығы жоқ әйелдерді;

      2) әскери қызметтен отставкаға шығарылған немесе запаста болудың шекті жасына толуына байланысты әскери есептен алып тасталған не әскери есептен алып тасталып, әскери қызметке жарамсыз деп танылған адамдарды;

      3) бас бостандығынан айыру түрінде жазасын өтеп жүрген адамдарды;

      4) Қазақстан Республикасынан тыс жерде тұрақты тұратын адамдарды;

      5) Қазақстан Республикасының құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарының қызметкерлерін, сондай-ақ əскери, арнаулы оқу орындарының курсанттары мен тыңдаушыларын қоспағанда, әскери есепке алынуға жатады.

      2. Әскери есепке алуды жергілікті атқарушы органдар ұйымдастырады және қамтамасыз етеді.

      Әскери міндеттілер мен әскерге шақырылушыларды әскери есепке алуды олардың тұрғылықты жері немесе уақытша болатын (тұратын) орны бойынша жергілікті әскери басқару органдары жүзеге асырады, ал олар жоқ елді мекендерде әскери есепке алуды кенттердің, ауылдардың, ауылдық округтердің әкімдері қамтамасыз етеді.

      3. Әскери міндеттілер мен әскерге шақырылушыларды әскери есепке алу қағидаларын Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі бекітеді.

      4. Қарулы Күштерде, басқа да əскерлер мен əскери құралымдарда әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер уәкілетті орган белгілеген тәртіпте тиісті әскери басқару органдарында (басқару органдарында), әскери бөлімдерде (бөлімдерде) және мекемелерде есепке алуға жатады.

      Ескерту. 15-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

16-бап. Азаматтарды әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу

      1. Азаматтарды әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу – бұл әскерге шақыру жасына дейінгілерді әскери есепке қою үшін жергілікті әскери басқару органдарымен бірлесіп, тиісті жергілікті атқарушы органдар жүргізетін әскери есепке алу іс-шаралары.

      2. Тіркелу жылы он жеті жасқа толатын Қазақстан Республикасының ер азаматтары әскерге шақыру учаскелеріне тіркелуге жатады.

      3. Азаматтарды əскерге шақыру учаскелеріне тіркеуді жəне медициналық куəландыруды Қорғаныс министрлігі бекітетін Əскери міндеттілер мен əскерге шақырылушыларды əскери есепке алу қағидаларына жəне Қарулы Күштерде əскери-дəрігерлік сараптама жүргізу қағидаларына сəйкес облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың əкімдері ұйымдастырады жəне қамтамасыз етеді.

      4. Азаматтар әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу кезінде әскери қызметке жарамдылық дәрежесін белгілеу үшін Әскери-дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларында айқындалған тәртіппен медициналық комиссиядан өтеді.

      Медициналық (əскери-дəрігерлік) комиссия əскери қызметке жарамсыз деп танып, əскери есептен алып тасталған азаматтар əскери есепке қабылданбайды.

      Әскери-дәрігерлік комиссия әскери есептен шығарып, әскери қызметке жарамсыз деп таныған азаматтар әскери есепке қабылданбайды.

      5. Азаматтар, олардың жұмыс (оқу) орындарын, атқаратын лауазымы мен орташа жалақысын сақтай отырып, әскерге шақырылуға дейінгілерді әскери есепке қоюға байланысты міндеттерді орындау үшін қажетті уақытта жұмыстан (оқудан) босатылады.

      6. Азаматтарды әскерге шақыру учаскелеріне тіркеуді жүргізу үшін аудандарда (облыстық маңызы бар қалаларда) ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органдарының (әкімдіктерінің) шешімімен мынадай құрамда тіркеу комиссиясы құрылады:

      1) комиссия төрағасы – ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органы басшысының (əкімінің) орынбасары;

      2) комиссия мүшелері:

      ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті əскери басқару органының өкілі;

      ішкі істер органдарының тиісті аумақтық бөлімшесінің өкілі; мемлекеттік денсаулық сақтау басқармасының тиісті жергілікті органы бастығының (бас дəрігердің) орынбасары – медициналық комиссияның төрағасы;

      хатшы.

      Аудандық (қалалық) тіркеу жөніндегі комиссияның дербес құрамы, осы жұмысты жүргізу және қамтамасыз ету тәртібі ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы орган басшысының (әкімнің) шешімімен жыл сайын бекітіледі.

      Азаматтарды əскерге шақыру пункттеріне (учаскелеріне) тіркеу графигін жергілікті атқарушы органның басшысы бекітеді.

      Ескерту. 16-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

17-бап. Лауазымды адамдардың, мемлекеттік органдардың, ұйымдардың, әскери міндеттілердің және әскерге шақырылушылардың Әскери міндеттілер мен әскерге шақырушыларды әскери есепке алу қағидаларын орындау жөніндегі міндеттері

      1. Ауданның, облыстық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың, ауылдық округтің əкімдері, сондай-ақ əскери міндеттілер мен əскерге шақырылушылар жұмыс істейтін ұйымдардың басшылары өз құзыреті шегінде:

      1) әскери міндеттілерді және әскерге шақырылушыларды, оларды жергілікті әскери басқару органдарына шақырылғаны туралы хабардар етуге;

      2) алып тасталды - ҚР 2013.01.08 № 64-V (2013.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      3) аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) тиісті жергілікті әскери басқару органдарына әскери міндеттілердің, әскерге шақырылушылардың және әскер жасына дейінгілердің сандық және сапалық құрамын растайтын құжаттарды беруге;

      4) əскерге шақыру жасына дейінгілерді тіркеген жəне азаматтарды əскери қызметке шақырған кезде азаматтарды басқа жергілікті жерлерден облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың əскерге шақыру (жиын) пункттеріне жеткізуді қамтамасыз етуге міндетті.

      2. Алып тасталды – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      3. Ішкі істер органдары өз құзыреті шегінде әскери міндеттілікті орындаудан жалтарған адамдарды іздестіруді жүзеге асыруға міндетті.

      4. Әскери міндеттілер мен әскерге шақырылушылардың тегінің, атының, әкесінің атының (егер ол жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілсе), туған күнінің, жерінің өзгеруі туралы; қайтыс болуын тіркеу туралы; мүгедектігі бар адам деп танылғандығы; азаматтарды тұрғылықты жері бойынша тіркеу және тіркеу есебінен шығару туралы; адамның қылмыстық құқық бұзушылық жасауының болуы не болмауы туралы мәліметтерді ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті әскери басқару органдары мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінің өзара іс-қимыл жасауын қамтамасыз ету арқылы, көрсетілген бағыттар бойынша қызметті жүзеге асыратын уәкілетті органдардың ақпараттық жүйелерінен алады.

      Мемлекеттік ақпараттық жүйелер арасында өзара іс-қимыл болмаған жағдайда, мәліметтер ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті әскери басқару органдарына үш жұмыс күні ішінде жіберіледі.

      5. Анықтау және алдын ала тергеу органдары жеті жұмыс күні ішінде аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергіліктi әскери басқару органдарына оларға қатысты анықтау немесе алдын ала тергеу жүргізіліп жатқан әскери міндеттілер мен әскерге шақырылушылар туралы, ал соттар оларға қатысты қылмыстық істерді сот қарап жатқан әскери міндеттілер мен әскерге шақырылушылар туралы, сондай-ақ оларға қатысты заңды күшiне енген үкімдер туралы хабарлауға мiндетті.

      6. Алып тасталды - ҚР 14.07.2022 № 141-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      7. Денсаулық сақтау ұйымдары әскерге шақыру басталар алдында жергілiкті әскери басқару органдарының сұрау салулары бойынша стационарлық емделуде болатын және диспансерлік есепте тұрған әскери міндеттілер мен әскерге шақырылушылар туралы мәліметтердi хабарлауға міндетті.

      8. Алып тасталды - ҚР 14.07.2022 № 141-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      9. Алып тасталды - ҚР 2013.01.08 № 64-V (2013.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      10. Алып тасталды - ҚР 14.07.2022 № 141-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      Ескерту. 17-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2013.01.08 № 64-V (2013.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 14.07.2022 № 141-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

4-тарау. ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТ ӨТКЕРУ

18-бап. Әскери қызметтің мазмұны

      1. Әскери қызмет:

      1) әскерге шақыру бойынша әскери қызметті;

      2) келісімшарт бойынша әскери қызметті қамтиды.

      Әскерге шақыру бойынша әскери қызметке:

      1) қатардағы және сержанттық құрамдардың мерзімді әскери қызметі;

      2) осы Заңның 32-бабына сәйкес әскерге шақырылған офицерлердің әскери қызметі;

      3) жұмылдыру, соғыс жағдайы кезіндегі, соғыс уақытындағы және әскери жиындарды өткеру кезіндегі әскери қызмет жатады.

      Келісімшарт бойынша әскери қызметке:

      1) қатардағы, сержанттық және офицерлік құрамдардың әскери лауазымдарында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілердің әскери қызметі;

      2) əскери оқу орындары кадеттерінің, курсанттарының, адъюнкттерінің, магистранттарымен докторанттарының, əскери интерндерінің, әскери резидент-дәрігерлерінің əскери қызметі жəне оқуы жатады.

      2. Әскери жиындарға шақырылған азаматтар әскери қызмет міндеттерін атқарады.

      3. Мерзiмдi қызмет өткеруге азаматтардың құқық қорғау және арнайы мемлекеттік органдар оқу орындарының күндiзгi оқу бөлiмдерiнде оқыған уақыты, сондай-ақ Қорғаныс министрлігінің әскери оқытылған резервті даярлау бағдарламасы жөніндегі мамандандырылған ұйымдарында әскери даярлықтан өту уақыты теңестiріледi.

      4. Әскери қызметшілер Қазақстан Республикасының халқына адалдығы туралы әскери ант қабылдайды.

      Бұрын әскери ант қабылдамаған әскери мiндеттiлер оны әскери жиындарға және жұмылдыруға шақырылған кезде қабылдайды.

      Әскери кафедралардың студенттері оқу-жаттығу жиындарынан өту кезеңінде әскери ант қабылдайды.

      5. Осы Заңда айқындалған жағдайларда және тәртiппен азаматтарды әскери қызметке шақыру кейiнге қалдырылуы немесе әскери қызметтен босатылуы мүмкiн.

      Ескерту. 18-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.06.2020 № 344-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2024 № 74-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

19-бап. Әскери қызметшілер мен әскери міндеттілердің құрамы. Әскери атақтар

      1. Әскери қызметшілер мен әскери міндеттілер:

      1) қатардағы;

      2) сержанттық;

      3) офицерлік құрамға бөлінеді.

      2. Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда мынадай әскери атақтар белгiленедi:

әскери

корабльдік

1) қатардағы құрам

қатардағы жауынгер

матрос

ефрейтор

аға матрос

2) сержанттық құрам

кіші сержанттар құрамы

кiшi сержант

екiншi сатылы старшина

сержант

бiрiншi сатылы старшина

аға сержант

бас старшина

аға сержанттар құрамы

үшiншi сыныпты сержант

үшiншi сыныпты старшина

екiншi сыныпты сержант

екiнші сыныпты старшина

бiрiншi сыныпты сержант

бiрiншi сыныпты старшина

жоғары сержанттар құрамы

штаб-сержант

штаб-старшина

шебер-сержант

шебер-старшина

3) офицерлер құрамы

кiшi офицерлер құрамы

лейтенант

лейтенант

аға лейтенант

аға лейтенант

капитан

капитан-лейтенант

аға офицерлер құрамы

майор

үшiншi дәрежелi капитан

подполковник

екiншi дәрежелi капитан

полковник

бiрiншi дәрежелi капитан

жоғары офицерлер құрамы

генерал-майор

контр-адмирал

генерал-лейтенант

вице-адмирал

генерал-полковник

адмирал

армия генералы



      3. Медициналық немесе заңгер мамандығы бар офицерлер үшiн әскери атақтарының алдына тиiсiнше "медицина қызметiнiң", "әдiлет" деген сөздер қосылады.

      4. Авиацияның жоғары офицерлер құрамы үшiн (инженерлiк-авиациялық даярлығы бар ұшқыштық инженерлiк) әскери атақтарының алдына тиісінше "авиация" деген сөз қосылады.

      5. Запаста тұратын азаматтардың әскери атақтарының алдына тиісінше "запастағы" деген сөз, ал отставкадағыларға "отставкадағы" деген сөз қосылады.

      Ескерту. 19-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 11.07.2017 № 91-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

20-бап. Әскери атақты беру, төмендету, одан айыру және әскери атағын қалпына келтіру тәртібі

      Әскери қызметшiлер мен әскери мiндеттілерге әскери атақтарды мерзiмiнен бұрын берудi қоса алғанда, оларды беру, төмендету, әскери атағынан айыру Әскери қызмет өткеру қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

      Жоғары офицерлер құрамын қоспағанда, әскери атағынан айырылған адамның әскери атағы тек сот ақтау үкімін шығарған немесе ақтау негіздемелері бойынша қылмыстық істі тоқтату туралы шешім қабылдаған жағдайларда қалпына келтiрiледі. Жоғары офицерлер құрамының әскери атағынан айырылған адамға әскери атағы Қазақстан Республикасы Президентінің шешімі бойынша қалпына келтіріледі.

      Әскери атағы төмендетілген әскери қызметшілерге әскери атағы Әскери қызмет өткеру қағидаларына сәйкес беріледі.

      Әскери атақтарда еңбек сiңiрген мерзiмi мынадай:

      1) сержанттық құрамға:

      кіші сержанттарға - бір жыл;

      сержанттарға - екі жыл;

      аға сержанттарға - үш жыл;

      3-сыныпты сержанттарға - төрт жыл;

      2-сыныпты сержанттарға - бес жыл;

      1-сыныпты сержанттарға - алты жыл;

      2) офицерлер құрамына:

      лейтенанттарға - екі жыл, ал бес жыл әскери, арнаулы

                                                                                                      оқу орнындағы оқу мерзімі

                                                                                                            барларға – бір жыл;

      аға лейтенанттарға - үш жыл;

      капитандарға (капитан-лейтенанттарға) - төрт жыл;

      майорларға (үшiншi дәрежелi капитандарға) - бес жыл;

      подполковниктерге (екiншi дәрежелi - жеті жыл;

      капитандарға)

      болып белгіленеді.

      Қатардағы, жоғары сержанттық құрамға, полковниктерге (бірінші дəрежелі капитандарға) жəне жоғары офицерлік құрамға əскери атақтарындағы еңбек сіңірген жылдары белгіленбейді.

      Қарулы Күштердегі, басқа да əскерлер мен əскери құралымдардағы әскери қызметке қызметін ауыстыру тәртібімен кіретін құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдардың қызметкерлеріне әскери атақ уәкілетті органның бірінші басшысы айқындайтын қайта аттестаттау тәртібімен, қазіргі бар арнайы атағынан төмендетілмей беріледі.

      Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) ; 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

21-бап. Әскери лауазымдар

      1. Әскери лауазым Қарулы Күштердің, басқа да əскерлер мен əскери құралымдардың алдына қойылған негізгі мiндеттер мен функцияларға сүйене отырып айқындалады.

      2. Қарулы Күштердегі, басқа да əскерлер мен əскери құралымдардағы әскери лауазымдар мен оларға сәйкес келетін әскери атақтар тізбесін Қазақстан Республикасының Президенті бекітеді.

      3. Әскери лауазымдар:

      1) қатардағы жауынгерлер құрамының;

      2) сержанттар құрамының;

      3) офицерлер құрамының;

      4) жоғары офицерлер құрамының лауазымдарына бөлiнеді.

      4. Əскери қызметшiлерді жасақтау, əскери лауазымдарға тағайындау, орнын ауыстыру, əскери лауазымдарынан босату, мемлекеттік, арнаулы мемлекеттік жəне құқық қорғау органдарына ауыстыру жəне қызметтен шығару Əскери қызмет өткеру қағидаларына сəйкес жүргiзіледi.

      Тізбесін уәкілетті мемлекеттік органның бірінші басшысы бекіткен лауазымдарға тағайындалатын әскери қызметшілерге және азаматтық персонал адамдарына (жұмыскерлерге) қатысты уәкілетті мемлекеттік органның бірінші басшысы айқындаған тәртіппен психофизиологиялық және полиграфологиялық зерттеулер қолданыла отырып, тексеру жүргізіледі.

      4-1. Техникалық және кәсіптік, жоғары білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын әскери оқу орнына (әскери факультетке) түскен Қазақстан Республикасының азаматы және әскери қызметші тиісінше кадет және курсант әскери лауазымына тағайындалады.

      Жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің білім беру бағдарламасы бойынша әскери оқу орнына түскен келісімшарт бойынша әскери қызметші бұрын атқарған әскери лауазымынан босатылады және магистрант, докторант, әскери резидент-дәрігер немесе адъюнкт әскери лауазымына тағайындалады.

      4-2. Оқудың үшінші курсына ауыстырылған ұлан, сондай-ақ жалпы орта білім беру базасындағы азамат немесе техникалық жəне кəсіптік, жоғары білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын əскери оқу орындарына қабылданған əскери қызметші Қарулы Күштердің кадеті не курсанты немесе əскери интерні ауыспалы құрамының əскери лауазымына тиісінше тағайындалады.

      Қашықтан оқытуды қолдана отырып білім алушыларды қоспағанда, жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын əскери оқу орнына қабылданған келісімшарт бойынша əскери қызметші бұрын атқарған əскери лауазымынан босатылады жəне Қарулы Күштердің магистранты докторанты, әскери резидент-дәрігері немесе адъюнкті ауыспалы құрамының əскери лауазымына тағайындалады.

      5. Әскери қызметшi мынадай:

      1) оны басқа лауазымға тағайындаған кезде командирдiң (бастықтың) қарамағында болған – екi айдан аспайтын;

      2) ұйымдық-штаттық iс-шараларды жүргізуге байланысты командирдiң (бастықтың) қарамағында болған – үш айдан аспайтын;

      Ескертпе!
      ҚР Конституциялық Соты 21-баптың 5-тармағы 3) тармақшасының конституциялылығын тексеру жөнінде іс жүргізу бастады.

      3) әскери қызметшіге қатысты күдіктінің іс-әрекетін саралау туралы қаулы шығарылуына не қылмыс туралы қылмыстық іс бойынша бұлтартпау шарасы қолданылуына байланысты командирдің (бастықтың) қарамағында болған жағдайда – қылмыстық іс бойынша түпкілікті шешім шығарылғанға дейін;

      4) Əскери қызмет өткеру қағидаларына сəйкес мемлекеттің қорғанысы мен қауіпсiздігі мүддесінде жұмыстарды орындау мақсатында мемлекеттік органдарға, халықаралық жəне басқа да ұйымдарға iссапарға жiберілуіне байланысты уəкілетті орган басшысының қарамағында болған;

      5) Қазақстан Республикасы әскери атташесі аппаратындағы лауазымға тағайындалуға байланысты командирдің (бастықтың) қарамағында болған – Қазақстан Республикасының шегінен тыс шығуға рұқсат ету құжаттарын алғанға дейін;

      6) шетелге қызметке, оқуға жіберілген əскери қызметші немесе Қазақстан Республикасы құқық қорғау немесе арнаулы мемлекеттік органдарының қызметкері жұбайымен (зайыбымен) бірге болған кезде уəкілетті орган басшысының қарамағында болған;

      7) алып тасталды - ҚР 13.06.2017 № 69-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

      8) əскери тағылымдама аяқталғанға дейін – оқып жатқан елдің заңнамасына сəйкес оқу бағдарламасы əскери тағылымдаманы көздейтін шет мемлекеттің жоғары əскери оқу орнын бітіруіне байланысты офицерлік құрамның "лейтенант" бірінші əскери атағы берілген əскери қызметшілер уəкілетті органның бірінші басшысының қарамағында болған;

      9) оқу уақытында – күндізгі оқу нысаны бойынша жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарына жіберілген жəне түскен əскери қызметшілер командирдің (бастықтың) қарамағында болған;

      10) жиындар өткізу уақытында – əскери жиындар кезеңінде уəкілетті органның бірінші басшысының қарамағында болған жағдайларда, əскери емес лауазымдарда əскери қызмет өткереді.

      6. Əскери лауазымдарда болу мерзімдері Əскери қызмет өткеру қағидаларында айқындалады.

      7. Əскери қызметші жыл сайынғы негізгі демалыстарда, əскери-медициналық (медициналық) бөлімшелерде, ал олар әскери қызмет өткеру орны бойынша болмаған немесе оларда тиісті бөлімшелер болмаған жағдайда – медициналық ұйымдарда емделуде болған кезеңдер қарамағында болу мерзіміне есептелмейді.

      Ескерту. 21-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2014 № 233-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.11.2015 № 398-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.01.2021 № 410-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2024 № 74-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

22-бап. Ротация

      1. Әскери қызметшілерді ротациялау қызметтік қажеттілік немесе олардың кәсіби әлеуетін анағұрлым тиімді пайдалануды қамтамасыз ету мақсатында жүзеге асырылады.

      2. Әскери қызметшілердің ротациясы Әскери қызмет өткеру қағидаларында айқындалатын тәртіппен және мерзімдерде уәкілетті орган басшысының шешімі бойынша жүзеге асырылады.

      3. Басқа жергілікті жерге ауыстыруға байланысты ротациялауға мүгедектік белгіленген зайыбы (жұбайы) бар, мүгедектігі бар балалары (қамқоршысы болып табылатын), оның ішінде асырап алған мүгедектігі бар балалары бар немесе асырауында қартайған ата-анасы болатын адамдар жатпайды. Көрсетілген мəн-жайлар Əскери қызмет өткеру қағидаларында айқындалған тəртіппен актімен расталуы тиіс.

      Ескерту. 22-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

22-1-бап. Әскери қызметшілерді аттестаттау

      1. Қарулы Күштердің, басқа да əскерлер мен əскери құралымдардың келісімшарт бойынша әскери қызметшілерін аттестаттау Әскери қызмет өткеру қағидаларымен айқындалады.

      Қарулы Күштер мен әскери прокуратура органдарының əскери қызметшілері Әскери қызмет өткеру қағидаларында айқындалатын тəртіппен жəне мерзімдерде уəкілетті мемлекеттік орган басшысының шешімі бойынша аттестаттау кезінде полиграфологиялық зерттеуден өтеді.

      2. Қарулы Күштердің, басқа да əскерлер мен əскери құралымдардың келісімшарт бойынша әскери қызметшілерін кезектен тыс аттестаттау оның тәртібін, мерзімдерін және аттестатталатын әскери қызметшілердің санаттарын айқындайтын Қазақстан Республикасы Президентінің шешімі бойынша өткізіледі.

      Кезектен тыс аттестаттаудың қорытындылары бойынша аттестаттау комиссиясы мынадай шешімдердің бірін қабылдайды:

      1) атқаратын лауазымына сай келеді және жоғары тұрған лауазымға жылжытуға ұсынылады;

      2) атқаратын лауазымына сай келеді;

      3) атқаратын лауазымына сай келмейді және лауазымын төмендетуге ұсынылады;

      4) атқаратын лауазымына сай келмейді және ротациялауға ұсынылады;

      5) атқаратын лауазымына сай келмейді және қызметтен шығаруға ұсынылады.

      Кәсіби жарамдылықты айқындау бойынша нормативтерді тапсырмаған және тестілеу кезінде шектi мәннен төмен баға алған жағдайда, аттестаттау комиссиясы осы тармақтың 3), 4) және 5) тармақшаларында көзделген шешiмдердiң бiрiн қабылдайды.

      Аттестаттау комиссиясының отырысына дәлелсіз себеппен екі рет келмей қалған әскери қызметшілер осы Заңда белгіленген тәртіппен қызметтен шығарылуға ұсынылады.

      Кезектен тыс аттестаттаудан өтпеген және (немесе) өзге де лауазымдарда, оның ішінде төмен тұрған лауазымдарда әскери қызметін жалғастырудан бас тартқан әскери қызметшілер осы Заңда белгіленген тәртіппен қызметтен шығарылуға жатады.

      Ескерту. 4-тарау 22-1-баппен толықтырылды - ҚР 2013.01.16 № 71-V (2013.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

23-бап. Әскери қызметшілердiң әскери киiм нысаны мен айырым белгiлерi

      1. Қарулы Күштердің, басқа да əскерлер мен əскери құралымдардың әскери киiм нысаны мен айырым белгiлерiн Қазақстан Республикасының Президентi бекiтедi.

      Әскери қызметшiлер салтанатты, күнделікті, далалық, арнайы киім нысанымен және арнайы киім-кешек заттарымен қамтамасыз етіледі.

      Қарулы Күштердің, басқа да əскерлер мен əскери құралымдардың əскери киiм нысанын киіп жүру жəне айырым белгілерін, сондай-ақ басқа да белгілерді тағып жүру қағидаларын – Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрi, ал əскери киiм нысанының жекелеген заттарын киіп жүру жəне айырым белгiлерiн тағып жүру ерекшелiктерiн уəкілетті органдардың бiріншi басшылары белгілейдi.

      Осы Заңның 26-бабы 1-тармағының 9) және 11) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша әскери қызметтен шығарылған адамдарды қоспағанда, Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда күнтізбелік есептеумен жиырма бес және одан көп жыл қызмет өткерген әскери қызметшілерге запасқа немесе отставкаға шығарылған кезде әскери киім нысанын киіп жүруге рұқсат етіледі.

      2. Әскери киiм нысанын киіп жүруге құқығы жоқ адамдарға оларды киіп жүруге тыйым салынады және заңда белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.

      Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

24-бап. Әскери қызмет мерзiмдері. Еңбек сіңірген жылдары

      1. Әскери қызмет мерзiмдерi күнтiзбелік есеппен:

      1) мерзiмдi қызмет әскери қызметшiлерi үшiн – он екi ай;

      2) әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер үшін – жиырма төрт ай;

      3) келiсiмшарт бойынша әскери қызмет өткеретiн әскери қызметшiлер үшiн – әскери қызмет өткеру туралы келiсiмшартта көрсетілген мерзiмге белгіленеді.

      2. Еңбек сіңірген жылдары Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленетін тәртіппен, зейнетақыға құқық беретін әскери қызмет ұзақтығын есептеу мақсатында есептеледі. Әскери қызметшілерге еңбек сіңірген жылдарын есептеу Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен жүргізіледі.

      Әскери емес лауазымдарда әскери қызмет өткеру уақыты еңбек сіңірген жылдарға есептеледі. Еңбек сіңірген жылдар жалпы еңбек өтіліне және мемлекеттік қызмет өтіліне есептеледі.

      Əскери қызметші жұбайының (əскери қызметші зайыбының) одан əрі əскери қызмет өткеруіне (оқуға түсуіне) байланысты шетелге кеткен əскери қызметшілердің шетелде болу уақыты еңбек сіңірген жылдарына есептеледі.

      Қарулы Күштердегі, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардағы әскери қызметке түскенге дейін құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарда қызмет өткерген әскери қызметшілерге еңбек сіңірген жылдары олардың құқық қорғау және мемлекеттік арнайы органдардағы әскери немесе арнайы атақтар, сыныптық шендер беру көзделген лауазымдардағы жұмыс істеген уақытын ескере отырып есептеледі.

      Мемлекеттік қызмет, соның ішінде құқық қорғау қызметі өтіліне мемлекеттік қызметші, құқық қорғау органының қызметкері құрылымында əскери қызмет өткеру көзделген мемлекеттік органда əскери лауазымға уақытша тағайындалған кезеңдегі уақыт, сондай-ақ олардың бір мемлекеттік органнан басқа мемлекеттік органға ауысу уақыты есептеледі.

      Мемлекеттік қызметке кірген адамдар үшін əскери қызмет өткеру уақыты мен əскери лауазымға тағайындалу кезеңі мемлекеттік қызмет өтіліне есептеледі.

      Егер әскери қызметші әскери қызметтен, қызметкер Қазақстан Республикасының құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарынан, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтегі қызметінен шығарылған күннен бастап және оны әскери қызметке қабылдаған күнге дейін үш айдан аспаса, оның көрсетілген кезеңде өзге де жеке және заңды тұлғалармен еңбек қатынастары болмаған жағдайда әскери қызметі үзіліссіз деп есептеледі. Бұл ретте көрсетілген кезең лауазымдық айлықақыны айқындау үшін өтілін және (немесе) еңбек сіңірген жылдарына зейнетақы төлемдерін тағайындау үшін еңбек сіңірген жылдарын есептеу кезінде есепке жатқызылмайды.

      Ескерту. 24-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 91-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

25-бап. Әскери қызметшiлердiң әскери қызметте болуының шектi жасы

      1. Әскери қызметшiлердiң әскери қызметте болуының шектi жасы:

      1) қатардағы және кіші сержанттық құрамдардың әскери қызметшілеріне – қырық бес жас;

      2) майорға (үшіншi дəрежелi капитанға) дейiнгіні қоса алғанда, аға сержанттық құрамның жəне офицерлік құрамның əскери қызметшілеріне – қырық жеті жас;

      2-1) подполковниктерге – қырық сегіз жас;

      3) жоғары сержанттар құрамының әскери қызметшілеріне және полковниктерге (бiрiншi дәрежелi капитандарға) – елу бес жас;

      4) генерал-майорларға (контр-адмиралдарға), генерал-лейтенанттарға (вице-адмиралдарға) – алпыс жас;

      5) генерал-полковниктерге, адмиралдарға және армия генералдарына – алпыс үш жас болып белгіленеді.

      2. Әскери қызметте болудың шекті жасына толған әскери қызметшілер Әскери қызмет өткеру қағидаларында белгіленген тәртіппен әскери қызметтен запасқа немесе отставкаға шығарылуға жатады.

      Жоғары кәсіптік даярлығы, атқаратын лауазымында жұмыс тәжірибесі бар және әскери қызмет өткеру үшін денсаулық жағдайы бойынша жарамды, әскери қызметте болудың шекті жасына толған әскери қызметшіге өзінің баянаты бойынша уәкілетті мемлекеттік органның бірінші басшысы онымен әскери қызмет өткеру туралы жаңа келісімшарт жасасу арқылы әскери қызмет мерзімін бес жылға дейінгі мерзімге ұзартуы мүмкін.

      Әскери қызмет мерзімін ұзарту туралы шешім әскери қызметшіні осы Заңда көзделген негіздер бойынша Қарулы Күштерден, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардан шығару мүмкіндігін жоққа шығармайды.

      Қазақстан Республикасының Президенті лауазымға тағайындаған және әскери қызметте болудың шекті жасына толған әскери қызметшіге әскери қызмет өткеру үшін денсаулық жағдайы бойынша жарамды болған жағдайда, өзі берген баянат негізінде Қазақстан Республикасының Президенті әскери қызмет мерзімін бес жылға дейін ұзартуы мүмкін.

      3. Жұмылдыру, соғыс жағдайы кезеңінде және соғыс уақытында әскери қызметшілердің әскери қызметтегі шекті жасы запаста болудың шекті жасына сәйкес ұлғайтылады. Бұл ретте олармен жасалған әскери қызмет өткеру туралы келісімшарттар жұмылдыру, соғыс жағдайы мерзімі және соғыс уақыты аяқталғанға дейін қолданылады.

      Ескерту. 25-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

26-бап. Әскери қызметтен шығару

      1. Әскери қызметшіні әскери қызметтен шығару мынадай негіздер бойынша:

      1) әскери қызметте болудың шекті жасына толуы бойынша;

      2) әскерге шақыру бойынша әскери қызмет мерзімінің өтуі бойынша;

      3) әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт мерзімінің өтуі бойынша;

      4) әскери-дәрігерлік комиссияның әскери қызметке жарамсыз немесе шектеулі жарамды деп тану туралы қорытындысына байланысты денсаулық жағдайы бойынша;

      5) әскери бөлім (мекеме) штаттарының қысқартылуына байланысты әскери қызметшіні басқа тең әскери лауазымдарға тағайындау мүмкін болмаған және ол төмен әскери лауазымға тағайындалудан бас тартқан кезде;

      6) Қазақстан Республикасының құқық қорғау немесе арнаулы мемлекеттік органдарына ауыстыруды қоспағанда, мемлекеттік қызметке немесе мемлекеттік мекемелерге ауысуына байланысты;

      7) Қазақстан Республикасының азаматтығы тоқтатылуына байланысты;

      8) уәкілетті мемлекеттік органның арнайы тексеру нәтижелері бойынша одан әрі әскери қызмет өткеру мүмкін болмауына байланысты;

      9) аттестаттау қорытындысы бойынша анықталған қызметіне сай келмеуі бойынша;

      10) техникалық және кәсіптік білім беру бағдарламаларын іске асыратын жоғары әскери оқу орындарының түлектерін, сондай-ақ әскери интерндерді, әскери резидент-дәрігерлерді, магистранттарды, докторанттарды және адъюнкттерді шығарып жіберу жағдайларын қоспағанда, әскери, арнаулы оқу орнынан шығарып жіберуге байланысты;

      11) теріс себептер бойынша;

      12) белгіленген мерзімді өткерген адамдар үшін төтенше жағдай күшінің жойылуына байланысты жүргізіледі.

      2. Әскери қызметшіні теріс себептер бойынша әскери қызметтен шығару:

      1) қылмыс жасағаны үшін соттың айыптау үкімі заңды күшіне енген;

      2) Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігінің 3), 4), 9), 10) және 12) тармақтарының немесе 36-бабының негізінде қылмыс жасағаны үшін қылмыстық жауаптылықтан босатылған;

      3) медициналық ұйымда жүргізілген медициналық куәландыру нәтижелерімен расталған, әскери қызметтік міндеттерін атқару кезінде психикаға белсенді әсер ететін заттарды тұтыну немесе масаң күйде болу фактісі анықталған, сондай-ақ одан өтуден бас тартқан немесе жалтарған;

      4) медициналық ұйымда жүргізілген медициналық куәландыру нәтижелерімен расталған қызметтен тыс уақытта есірткі, психотроптық заттарды, сол тектестерді медициналық емес мақсатта тұтыну фактісі анықталған;

      5) әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт талаптары жүйелі түрде (екі және одан көп рет) бұзылған;

      6) жасалған күніне қарамастан, осы Заңның 38-бабының 2-тармағында көрсетілген мәліметтер ұсынылмаған немесе бұрмаланған;

      7) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен әскери атағынан айырылған;

      8) Қазақстан Республикасы арнаулы мемлекеттік органының немесе ішкі істер органының әскери қызметшісі қатарынан үш және одан көп сағат бойы дәлелді себепсіз қызметте болмаған;

      9) мемлекеттік құпияларды құрайтын мәліметтерді жария етуге немесе жоғалтуға, оларды жеткізгіштерді жоғалтуға алып келген, құпиялылық режимін қамтамасыз ету жөніндегі белгіленген талаптар бұзылған;

      10) Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасында және "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңында айқындалған;

      11) әскери қызметке кір келтіретін теріс қылық жасалған жағдайларда жүргізіледі.

      Әскери қызметшінің мынадай әрекеттері, оның ішінде әскери қызметтік міндеттерін атқарумен байланысты емес, бірақ азаматтардың көз алдында әскери қызметтің беделін анық түсіретін әрекеттері, атап айтқанда:

      қызмет бабын жеке пайдакүнемдік мақсатта пайдалану;

      Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес олардың лауазымдық және арнайы міндеттері болып табылатын жағдайларды қоспағанда, кәсіпкерлік қызметтің кез келген түрімен, оның ішінде коммерциялық делдалдықпен айналысу;

      қызмет бабын пайдалана отырып жұмыстарды орындау мен қызметтер көрсету және сол үшін сыйақы алу;

      бюджет қаражатына немесе мемлекеттік мүлікке тікелей қызмет көрсететін әскери қызметшінің кінәлі әрекеттер жасауы, егер бұл әрекеттер уәкілетті лауазымды адам тарапынан оған деген сенімді жоғалтуға негіз берсе;

      әскери қызметшінің әскери киім нысанында қоғамдық орынға адамның қадір-қасиетін және қоғамдық имандылықты қорлайтын, алкогольдік немесе есірткі, психотроптық заттарды, сол тектестерді медициналық емес мақсатта тұтынудан туындаған өзге де масаң күйде келуі;

      ақшалай немесе өзге де мүліктік сипаттағы құмар ойындарға және (немесе) ақшаға, заттарға және өзге де құндылықтарға бәс тігуге қатысуы әскери қызметке кір келтіретін теріс қылықтар болып табылады.

      3. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшінің:

      1) өзіне қатысты әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт талаптары елеулі және (немесе) жүйелі түрде (екі және одан көп рет) бұзылған жағдайда;

      2) отбасы жағдайлары бойынша:

      өзі әскери қызмет өткеретін жергілікті жерде оның отбасы мүшесінің медициналық көрсетілімдер бойынша тұруы мүмкін болмаған және оны жаңа әскери қызмет орнына ауыстыру мүмкіндігі болмаған кезде;

      отбасының басқа елді мекенге көшу қажеттілігіне байланысты әскери қызметші – жұбайының (әскери қызметші – зайыбының) әскери қызмет орнын өзгерткен;

      тұрғылықты жері бойынша медициналық ұйымның қорытындысына сәйкес денсаулық жағдайы бойынша тұрақты күтімге мұқтаж не бірінші немесе екінші топтағы мүгедектігі бар адамдар болып табылатын жұбайына (зайыбына), жақын туыстарына немесе Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген жалпыға бірдей белгіленген зейнеткерлік жасқа толған немесе он сегіз жасқа толмаған адамдарға, заң бойынша аталған азаматтарды күтіп-бағуға міндетті басқа адамдар болмаған кезде, тұрақты күтім жасау қажет болған;

      әскери қызметші анасыз (әкесіз) тәрбиелеп отырған он сегіз жасқа толмаған балаға (балаларға) күтім жасау қажет болған кезде;

      3) Қазақстан Республикасының өкілді органдарына сайланған немесе тағайындалған жағдайда;

      4) судья лауазымына сайланған немесе тағайындалған жағдайда, әскери қызметтен мерзімінен бұрын шығарылуға құқығы бар.

      4. Әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметші осы баптың 1-тармағының 2), 4) және 7) тармақшаларында, 2-тармағының 1) және 2) тармақшаларында, 3-тармағының 3) және 4) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша әскери қызметтен шығарылады.

      5. Мерзімді әскери қызметтегі әскери қызметшінің:

      1) осы Заңның 35-бабының 9-тармағына сәйкес әскерге шақыруды кейінге қалдырудан бас тарту туралы өтініш берген адамдарды қоспағанда, отбасы жағдайының өзгеруі салдарынан әскерге шақыруды кейінге қалдыру немесе әскерге шақырудан босату құқығы туындаған;

      2) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес шетелге шығуға құқық берілетінін растайтын құжаттары болған кезде отбасы құрамында шетелде тұрақты тұрғылықты тұруға немесе Қазақстан Республикасынан тыс жерде тұрақты тұратын отбасымен қосылу үшін кеткен жағдайларда мерзімінен бұрын қызметтен шығарылуға құқығы бар.

      6. Офицерлік құрамның әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшісінің осы Заңның 35-бабы 2-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көзделген мән-жайлар болған кезде әскери қызметтен мерзiмiнен бұрын шығарылуға құқығы бар.

      7. Қайтыс болған (қаза тапқан) әскери қызметшi – қайтыс болған (қаза тапқан) күні құжатпен расталған күннен кейiнгі келесі күннен бастап, ал сот хабарсыз кетті деп таныған немесе қайтыс болды деп жариялаған әскери қызметші сот шешімі заңды күшіне енген күннен бастап әскери бөлімнің (мекеменің) тiзiмдерінен шығарылады.

      8. Белгіленген мерзiмдердi өткерген әскери қызметшіні әскери қызметтен шығару төтенше жағдай немесе соғыс жағдайы енгiзілген жағдайда, оның қолданылу кезеңіне тоқтатыла тұрады.

      Бұл ретте онымен жасалған әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт төтенше жағдай немесе соғыс жағдайы кезеңі бойы қолданыста болады.

      9. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшіге əскери қызметте болудың шекті жасына толуы, денсаулық жағдайы бойынша не әскери бөлім (мекеме) штаттарының қысқартылуына байланысты əскери қызметтен шығарылған кезде жұмыстан шығу (біржолғы) жəрдемақысы еңбек сіңірген жылдары:

      күнтізбелік 10 жылдан аз болғанға – үш айлық ақшалай қаражат;

      күнтізбелік 10 жылдан 15 жылға дейін болғанға – төрт айлық ақшалай қаражат;

      күнтізбелік 15 жылдан 20 жылға дейін болғанға – бес айлық ақшалай қаражат;

      күнтізбелік 20 жылдан 25 жылға дейін болғанға – алты айлық ақшалай қаражат;

      күнтізбелік 25 жылдан 30 жылға дейін болғанға – жеті айлық ақшалай қаражат;

      күнтізбелік 30 жылдан астам болғанға – сегіз айлық ақшалай қаражат мөлшерінде төленеді.

      Келісімшарт бойынша əскери қызметке қайта кірген кезде жұмыстан шығу (біржолғы) жəрдемақысының мөлшері, осы жұмыстан шығу (біржолғы) жəрдемақысы бұрын әскери қызметтен не Қазақстан Республикасының құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарынан қызметтен шығарылған кезде төленбеген жағдайларды қоспағанда, бұрын төленген жұмыстан шығу (біржолғы) жəрдемақысы ескеріле отырып айқындалады.

      Әскерге шақыру бойынша әскери қызмет мерзімі өткен соң немесе денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметтен шығарылған кезде мерзімді әскери қызметтегі әскери қызметшіге жұмыстан шығу жәрдемақысы – бір айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде, ал жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар арасынан болған аталған әскери қызметшіге бес айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде төленеді.

      Жауынгерлік іс-қимылдарға, терроризмге қарсы және (немесе) бітімгершілік операцияларына қатысқаны үшін Қазақстан Республикасының немесе бұрынғы Кеңестік Социалистік Республикалар Одағының орденімен (ордендерімен) марапатталған әскери қызметшіге жұмыстан шығу жәрдемақысының мөлшері ақшалай қаражаттың екі айлықақысына ұлғайтылады.

      Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткерген және әскери қызметте болудың шекті жасына толуы, денсаулық жағдайы бойынша немесе әскери бөлім (мекеме) штаттарының қысқартылуына байланысты әскери қызметтен шығарылған офицерлік құрамның әскери қызметшісіне еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдеріне құқығы болмаған кезде жұмыстан шығу (біржолғы) жәрдемақысын төлеумен қатар әскери қызметтен шығарылған күннен бастап бір жыл бойы әскери атағы бойынша айлықақы төлеу сақталады.

      Бұл ретте, егер көрсетілген мерзім ішінде әскери қызметшілерге әскери атақ бойынша айлықақылары өсетін болса, тиісінше әскери қызметтен шығарылған, офицерлік құрамның әскери қызметшілеріне төленетін осы айлықақылар мөлшері ұлғаяды.

      10. Осы Заңның 37-бабының 6-тармағына сəйкес келісімшарт бойынша əскери қызметке кірген қатардағы және сержанттық құрамдардың əскери қызметшілері, мерзімді әскери қызметтің белгіленген мерзімін өткермеген, жиырма алты жасқа толмаған, бірақ он сегіз жастан кіші емес, бір жылдан аз қызмет өткерген немесе оқыған жəне келісімшарт бойынша əскери қызметтен шығарылған немесе əскери, арнаулы оқу орындарынан шығарып жіберілген курсанттар мен кадеттер мерзімді әскери қызметтің қалған мерзімін өткеру үшін белгіленген тəртіппен əскери бөлімдерге (мекемелерге), бірақ кемінде үш ай мерзімге жіберіледі.

      Бұрын мерзімді әскери қызмет өткермеген, он сегіз жасқа толмаған, бір жылдан аз оқыған жəне әскери, арнаулы оқу орындарынан шығарып жіберілген курсанттар мен кадеттер мерзімді әскери қызметтің қалған мерзімін өткеру үшін белгіленген тəртіппен əскери қызметке шақыруға əскерге шақырылушыларды əскери есепке қою үшін тұрғылықты жері немесе уақытша болу (тұру) орны бойынша жергілікті əскери басқару органдарына, бірақ кемінде үш ай мерзімге жіберіледі.

      Əскери, арнаулы оқу орнынан шығарып жіберілген курсанттар мен кадеттер үшін оқу уақыты мерзімді әскери қызмет мерзіміне есепке жатқызылады.

      Үлгерімсіздігі, тəртіпсіздігі үшін, өз бастамасы бойынша, теріс себептермен, Қазақстан Республикасының азаматтығы тоқтатылуға байланысты əскери қызметтен шығару салдарынан əскери, арнаулы оқу орнынан шығарып жіберілген, сондай-ақ əскери қызмет өткеру туралы келісімшарт жасасудан бас тартқан курсант немесе кадет оқытудың бірінші жылының шығындарын қоспағанда, өзін әскери, арнаулы оқу орнында оқыту кезеңінде тамақтандыруды қамтамасыз етуге, стипендия төлеуге және жол жүруіне арналған шығындарға сәйкес келетін ақшаны мемлекетке өтеуге міндетті.

      Көрсетілген міндеттемелер әскери, арнаулы оқу орнындағы оқытудың бірінші жылы ішінде оқудан шығарып жіберілген және келесі курсқа көшірілмеген, мерзімді әскери қызметтің қалған мерзімін өткеру үшін белгіленген тәртіппен әскери бөлімдерге (мекемелерге) жіберілген курсанттар мен кадеттерге қолданылмайды.

      Оқудан шығарып жіберілген курсанттар мен кадеттерден мемлекет кірісіне ақшаны өндіріп алу мәселелері бойынша 2018 жылғы 1 қаңтарға дейін заңды күшіне енген сот актілері бойынша қозғалған атқарушылық іс жүргізулер "Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген тәртіппен тоқтатылады.

      Осы тармақтың төртінші бөлігінде көзделген ақшаны мемлекет кірісіне өндіріп алу туралы талап қоюлар 2018 жылғы 1 қаңтардан кейін оқудан шығарып жіберілген курсанттар мен кадеттерге беріледі.

      Əскери, арнаулы оқу орнына қайта қабылдау немесе келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру оқу және (немесе) келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеру кезеңінде оқытуға жұмсалған ақшаны өндіріп алуды тоқтата тұруға негіз болып табылады. Әскери, арнаулы оқу орнында оқыту кезеңі есепке алынбастан, күнтізбелік есептеумен келісімшарт бойынша он жыл әскери қызмет өткергеннен кейін (ұшқыштар құрамы үшін – он бес жыл) оқытуға жұмсалған ақшаны өндіріп алу тоқтатылады.

      Əскери, арнаулы оқу орнын бітірген əскери қызметші теріс себептермен, Қазақстан Республикасының азаматтығы тоқтатылуға байланысты немесе аттестаттау қорытындысы бойынша анықталған қызметіне сай келмеуі бойынша əскери қызметтен шығарылған жағдайда, оқытудың бірінші жылының шығындарын қоспағанда, курсанттар мен кадеттерді әскери, арнаулы оқу орнында оқыту кезеңінде тамақтандыруды қамтамасыз етуге, стипендия төлеуге және жол жүруіне арналған шығындарға сәйкес келетін ақшаны мемлекетке әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт мерзімі аяқталғанға дейін қызмет өткерілмеген əрбір толық ай үшін пропорционалды түрде өтеуге міндетті.

      Техникалық және кәсіптік білім беру (негізгі орта білім беру базасында) бағдарламаларын іске асыратын әскери, арнаулы оқу орнының түлегі жоғары білім беру бағдарламаларын іске асыратын әскери, арнаулы оқу орнына түспеген және әскери қызметті одан әрі өткеруден бас тартқан жағдайларда, өзін оқытуға жұмсалған ақша өтелместен, мерзімді әскери қызметтің қалған мерзімін өткеру үшін әскери бөлімдерге (мекемелерге), бірақ кемінде үш ай мерзімге жіберіледі.

      Əскери, арнаулы оқу орындарында əскери қызметшіні оқытуға жұмсалған ақшаны мемлекетке өтеу тəртібін құрылымында әскери, арнаулы оқу орны бар уəкілетті мемлекеттік органның бірінші басшысы айқындайды.

      Әскери, арнаулы оқу орнын бітірген және бітіргеннен кейін он жыл қызмет өткермеген (ұшқыштар құрамы үшін – он бес жыл) Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың әскери қызметшісі не Қазақстан Республикасы құқық қорғау немесе арнаулы мемлекеттік органдарының қызметкері теріс себептермен, Қазақстан Республикасының азаматтығы тоқтатылуға байланысты немесе аттестаттау қорытындысы бойынша анықталған қызметіне сай келмеуі бойынша қызметтен шығарылған жағдайда, мемлекеттік органдар құрылымына әскери, арнаулы оқу орны кіретін мемлекеттік органды бұл туралы бір ай ішінде хабардар етуге міндетті.

      11. Осы Заңның 47-бабында көзделген құқықты пайдаланған, қатардағы және сержанттық құрамдардың әскери лауазымдарында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметші теріс себептермен, Қазақстан Республикасының азаматтығы тоқтатылуға байланысты немесе аттестаттау қорытындысы бойынша анықталған қызметіне сай келмеуі бойынша әскери қызметтен шығарылған кезде өзін жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында оқытуға жұмсалған ақшаны өтеуге міндетті.

      12. Мерзімді әскери қызметтегі әскери қызметші Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен төтенше жағдайдың енгізілуіне байланысты оны әскерге шақыру мерзімі ауыстырылған жағдайда әскери қызмет мерзімі өткенге дейін қызметтен шығарылуға жатады.

      13. Әскери қызметтен шығарылған адамдар Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен қызметтен шығару туралы шешімге шағым жасауға құқылы.

      Ескерту. 26-бап жаңа редакцияда – ҚР 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2024 № 74-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 116-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

26-1-бап. Қарулы Күштердің жоғарғы қолбасшылығының президенттік резерві

      1. Қарулы Күштердің жоғарғы қолбасшылығының президенттік резерві Қарулы Күштердің жоғарғы қолбасшылығының лауазымдарына орналасу үшін әскери қызметшілерді сапалы іріктеу мақсатында қалыптастырылады.

      2. Қарулы Күштердің жоғарғы қолбасшылығының президенттік резервін қалыптастыру тәртібі Әскери қызмет өткеру қағидаларында айқындалады.

      Ескерту. 4-тарау 26-1-баппен толықтырылды - ҚР 02.07.2018 № 165-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-тарау. ӘСКЕРГЕ ШАҚЫРУ БОЙЫНША ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТ

27-бап. Азаматтарды әскери қызметке шақыру

      1. Азаматтарды әскери қызметке шақыру – бұл әскери міндеттілік негізінде Қарулы Күштерді, басқа да əскерлер мен əскери құралымдарды жеке құраммен жасақтауға бағытталған мемлекеттік органдар жүргізетін iс-шаралар кешенi.

      2. Азаматтарды әскери қызметке шақыру:

      1) азаматтарды мерзiмдi әскери қызметке шақыруды;

      2) запастағы офицерлердi әскери қызметке шақыруды;

      3) әскери жиындарға шақыруды;

      4) жұмылдыру бойынша, соғыс жағдайы кезінде және соғыс уақытында әскерге шақыруды қамтиды.

      3. Азаматтарды әскери қызметке шақыруды жергіліктi атқарушы органдар ұйымдастырады және қамтамасыз етеді.

      Жергілікті атқарушы органдар әскери басқару органдарын жабдықталған әскерге шақыру (жиын) пункттерімен, оларды күтіп-ұстауды, дәрі-дәрмектермен, керек-жарақтармен, өртке қарсы, медициналық және шаруашылық мүлкімен, автомобиль көлігімен, сондай-ақ байланыс және күзет құралдарымен қамтамасыз етеді.

      Азаматтарды әскери қызметке шақыру үшін осы Заңда белгіленген тәртіппен әскерге шақыру комиссиялары құрылады.

      Азаматтарды әскери қызметке шақыруды ұйымдастыру мен жүргiзу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметi айқындайды.

      4. Ұйымдардың басшылары әскерге шақырылуға жататын азаматтарды iссапарлардан шақыртып алуға, оларды хабардар етуді және азаматтарды, олар әскери қызметке шақырылған кезде медициналық куәландырудан өткізу үшін әскерге шақыру пунктіне уақтылы келуiн ұйымдастыруға міндетті.

      5. Уақытша шетелде тұрып жатқан Қазақстан Республикасының азаматтарын әскери қызметке шақыру олар Қазақстан Республикасына тұрақты тұрғылықты жеріне қайтып келгеннен кейін әскерге шақыруды кейінге қалдыру немесе одан босату құқығы болмаса, осы Заңда белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

      6. Азамат облыстың (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) жергiлiктi әскери басқару органы бастығының оны әскери қызметке шақыру туралы бұйрығы шыққан сәттен бастап әскери қызметке шақырылды деп есептеледi.

      7. Алып тасталды - ҚР 04.05.2020 № 321-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      Ескерту. 27-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.05.2020 № 321-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

28-бап. Әскерге шақыру комиссиялары

      1. Аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың əскерге шақыру комиссиялары жергіліктi атқарушы органдардың шешiмi бойынша əскерге шақыруды жүргізу кезеңiнде мынадай құрамда құрылады:

      1) комиссия төрағасы – ауданның, облыстық маңызы бар қаланың, облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, жергілікті атқарушы органы басшысының (əкімінің) орынбасары;

      2) комиссия мүшелері:

      ауданның, облыстық маңызы бар қаланың, облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті əскери басқару органының бастығы;

      ішкі істер органдарының тиісті аумақтық бөлімшесінің өкілі;

      ауданның, облыстық маңызы бар қаланың, облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың денсаулық сақтау басқармасының тиісті жергілікті органы бастығының (бас дəрігердің) орынбасары – медициналық комиссия төрағасы;

      хатшы.

      Əскерге шақыру комиссияларының құрамына мемлекеттiк органдар мен қоғамдық бірлестіктердің өзге де өкiлдерi кiруi мүмкiн. Əскерге шақыру комиссиясының сандық құрамы тақ болуға тиiс.

      Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың əскерге шақыру комиссиясының құрамына Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің аумақтық органы басшысының орынбасары кіреді.

      Азаматтарды əскери қызметке шақыруды жүргізу графигін жергiлiктi атқарушы орган бекiтедi.

      Əскерге шақыру комиссиясының мүшелері азаматтарды мерзімді əскери қызметке заңсыз шақырғаны үшін Қазақстан Республикасының заңдарына сəйкес жауапты болады.

      2. Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) әскерге шақыру комиссиясы:

      1) аудандық (облыстық маңызы бар қалалар) әскерге шақыру комиссияларының қызметiне басшылық жасау мен бақылауды жүзеге асырады;

      2) азаматтарды әскери қызметке шақыруды кейiнге қалдыру және одан босату дұрыстығын тексереді;

      3) алып тасталды - ҚР 13.06.2017 № 69-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
      4) алып тасталды - ҚР 13.06.2017 № 69-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

      5) аудандық (облыстық маңызы бар қалалар) әскерге шақыру комиссияларының шешiмдерiне азаматтар берген шағымдар мен өтiнiштердi қарайды;

      6) аудандық (облыстық маңызы бар қалалар) әскерге шақыру комиссиялары шешiмдерiнің күшiн жояды.

      3. Медициналық куәландыру нәтижелерi бойынша аудандық (облыстық маңызы бар қалалардың) әскерге шақыру комиссиясы әскерге шақырылушыға қатысты мынадай шешімдердің бірін қабылдайды:

      1) әскери қызметке шақыруға жатады;

      2) әскери қызметке шақыру кейінге қалдырылсын;

      3) әскери қызметке шақырудан босатылсын;

      4) әскери міндеттi атқарудан босатылсын.

      Әскерге шақыру комиссиясының шешiмi бір күн ішінде әскери қызметке шақырылуға жататын азаматқа хабарланады, шешімнің көшiрмесi оның қалауы бойынша қолына берiледi.

      Азамат әскерге шақыру комиссиясының шешіміне Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасауы мүмкін.

      4. Уәкілетті органдардың басшылары денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамсыз адамдарға қатысты әскерге шақыру туралы әскерге шақыру комиссиясы шешімінің күшін жояды және олар әскери ант қабылдағанға дейін оның орнын басқа адаммен ауыстыра отырып, әскерге шақыру комиссиясына қайтарады.

      Ескерту. 28-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2013.01.16 № 71-V (2013.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

29-бап. Медициналық комиссиялар

      1. Азаматтардың əскери қызметке жарамдылық дəрежесін айқындау үшін облыстарда, республикалық маңызы бар қалаларда, астанада, қалалармен аудандарда жергілікті атқарушы органдардың шешімімен тұрақты негізде медициналық комиссиялар құрылады, олар:

      1) əскерге шақыру жасына дейінгілерді;

      2) əскерге шақырылушыларды;

      3) əскери жиындарға шақырылатын əскери міндеттілерді;

      4) əскери оқу орындарына, əскери кафедраларға, Қорғаныс министрлігінің мамандандырылған ұйымдарына келісімшарт бойынша əскери қызметке кіретін азаматтарды медициналық куəландырудан өткiзеді.

      2. Алып тасталды - ҚР 13.06.2017 № 69-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      3. Медициналық куәландыру тәртiбi және медициналық комиссиялардың құрамы Әскери-дәрiгерлiк сараптама жүргізу қағидасында айқындалады.

      Ескерту. 29-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

30-бап. Әскери қызметке шақырылуға жататын азаматтардың мiндеттері

      Әскери қызметке шақырылуға жататын азаматтар жергiлiктi әскери басқару органының шақыру қағазы бойынша әскерге шақыру комиссиясына келуге міндетті. Шақыру қағазын азаматтың жеке өзіне жергілiкті әскери басқару органдарының лауазымды адамдары немесе жұмыс (оқу) орны бойынша ұйымның басшысы қол қойғызып тапсырады.

      Шақыру қағазын азаматтың жеке өзiне тапсыру мүмкін болмаған жағдайда, оның келуін қамтамасыз ету тиiстi iшкi iстер органына жүктеледі.

31-бап. Азаматтарды мерзiмдi әскери қызметке шақыру

      Азаматтарды мерзiмдi әскери қызметке шақыру Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң қаулысы негiзiнде жылына екi рет жүргiзіледi.

      Он сегіз жастан жиырма жеті жасқа дейінгі, әскерге шақыруды кейінге қалдыруға немесе әскерге шақырылудан босатылуға құқығы жоқ азаматтар Қарулы Күштердi, басқа да əскерлер мен əскери құралымдарды жасақтау үшін қажетті санында мерзiмдi әскери қызметке шақырылуға жатады.

      Мерзімді әскери қызметке Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті физикалық және моральдық-психологиялық қасиеттері бар азаматтар шақырылады.

      Ескерту. 31-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

32-бап. Запастағы офицерлерді әскери қызметке шақыру

      Әскери қызметке жарамды, жиырма тоғыз жасқа дейінгі запастағы офицерлер мен отыз екі жасқа дейінгі медициналық қызметтің запастағы офицерлері уәкілеттi органдардың өтiнiмдерi бойынша Қазақстан Республикасы Үкiметінің қаулысы негiзінде бейбiт уақытта офицерлер құрамының лауазымдарында әскери қызмет өткеру үшін әскерге шақырылады.

      Ескерту. 32-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

33-бап. Әскери міндеттілерді әскери жиындарға шақыру

      Əскери мiндеттiлер:

      1) жұмылдыру дайындығы жөніндегі республикалық іс-шаралар шеңберінде:

      әскери басқару органдарына, Қарулы Күштердің әскери бөлімдеріне (мекемелеріне) (аумақтық әскерлердің аумақтық органдарын қоспағанда) – Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің бұйрығы негізінде;

      әскери басқару органдарына, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың әскери бөлімдеріне (мекемелеріне) – Қорғаныс министрлігімен келісу бойынша уәкілетті мемлекеттік орган бірінші басшысының бұйрығы негізінде;

      2) аумақтық әскерлердің аумақтық органдарына жұмылдыру дайындығы, аумақтық қорғаныс дайындығы жөніндегі іс-шаралар шеңберінде Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Бас штабымен келісу бойынша облыс, республикалық маңызы бар қала, астана әкімдігінің қаулысы негізінде әскери жиындарға шақырылады.

      Ескерту. 33-бап жаңа редакцияда - ҚР 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

34-бап. Азаматтарды жұмылдыру бойынша, соғыс жағдайы кезінде және соғыс уақытында әскерге шақыру

      1. Азаматтарды жұмылдыру бойынша, соғыс жағдайы кезінде және соғыс уақытында әскери қызметке шақыру Қазақстан Республикасы Президентiнің Жарлығы негiзiнде және осы Заңда белгiленген тәртіппен жүргiзiледi.

      2. Жұмылдыру бойынша, соғыс жағдайы кезінде және соғыс уақытында әскери қызметке шақырылған әскери міндеттiлер мен әскерге шақырылушыларға жұмыс (қызмет) орны бойынша толық есеп айырысу жүргізiледі, нақты жұмыс iстеген уақыты үшін жалақы, жұмыстан шығу жәрдемақысы және пайдаланылмаған демалысы үшін өтемақы төлемдері төленеді. Жұмылдыру бойынша, соғыс жағдайы кезінде және соғыс уақытында шақырылған азаматтардың өздерi тұрған тұрғын алаңы сақталады. Жұмылдыру бойынша, соғыс жағдайы кезінде және соғыс уақытында әскери қызметке шақырылған азаматтардың отбасыларын мемлекеттік қамсыздандыру (жәрдемақылар, зейнетақылар) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүргiзiледi.

      3. Жергіліктi атқарушы органдар, ұйымдар жұмылдыруды жүргiзу кезiнде, соғыс жағдайы енгізілген және соғыс уақыты кезінде әскери міндеттілер мен әскерге шақырылушыларды уақтылы хабардар етуді және оларды шақыру пункттеріне немесе әскери бөлiмдерге жеткiзуді қамтамасыз етуге міндеттi.

35-бап. Әскери қызметке шақыруды кейiнге қалдыру

      1. Азаматтарды әскери қызметке шақыруды кейінге қалдыру аудандық (облыстық маңызы бар қаланың) әскерге шақыру комиссиясының шешiмi бойынша беріледі.

      Кейінге қалдыру мынадай негіздер бойынша:

      1) отбасы жағдайлары бойынша;

      2) білім алуды жалғастыру үшін;

      3) денсаулық жағдайы бойынша;

      4) басқа да себептер бойынша беріледі.

      2. Отбасы жағдайлары бойынша әскери қызметке шақыруды кейінге қалдыру:

      1) басқа адамның көмегiне мұқтаж және толық мемлекеттiк қамсыздандыруға алынбаған отбасы мүшелерiн күтумен айналысатын, Қазақстан Республикасының аумағында онымен бiрге немесе бөлек тұратын жақын туыстары немесе басқа да адамдар болмаған кезде заң бойынша аталған отбасы мүшелерін асырауға мiндетті азаматтарға беріледі.

      Басқа адамның көмегiне және күтіміне мұқтаж отбасы мүшелерi:

      әкесi, анасы, зайыбы, сондай-ақ әскерге шақырылушының ата-анасы болмаған жағдайда, зейнеткер жасына толған немесе бiрiншi немесе екiншi топтағы мүгедектігі бар адамдар болып табылатын атасы мен әжесi, егер олар оның асырауында болса;

      ата-анасы болмаған жағдайда, бiрiншi немесе екiншi топтағы мүгедектігі бар адамдар болып табылатын немесе он сегіз жасқа толмаған аға-інілерi, апа-сіңлілері;

      әскерге шақырылушыдан басқа бiріншi немесе екiншi топтағы мүгедектігі бар адамдар болып табылатын немесе он сегiз жасқа толмаған бiр және одан да көп балалары бар және оларды жұбайынсыз (зайыбынсыз) тәрбиелеп отырған анасы (әкесi);

      өзінің асырауында жасы бойынша еңбекке қабiлетсiз немесе бiрiншi немесе екiншi топтағы мүгедектігі бар адамдар болып табылатын бiр және одан да көп жалғызiлiктi туыстары (әкесi, анасы, аға-інілерi, апа-қарындастары) бар және оларды жұбайынсыз (зайыбынсыз) асырап отырған анасы (әкесi);

      бiріншi немесе екiншi топтағы мүгедектігі бар адам болып табылатын, екіншiсiн өзi асырайтын және әскерге шақырылушыдан басқа он сегiз жасқа дейінгі бiр және одан да көп бала тәрбиелеп отырған ата-анасының бiрi;

      отбасы мүшелерінің бірінің мүгедектігі бар және әскерге шақырылушы отбасында жалғыз ер бала болып табылады;

      2) өзiнiң асырауында:

      анасыз тәрбиелеп отырған баласы (балалары);

      ата-анасының қайтыс болуына немесе олардың ата-ана құқығынан айырылуына немесе сот бас бостандығынан айыруға соттауына байланысты кемiнде екi жыл тәрбиесiнде және асырауында болған адамдар бар азаматтарға;

      3) некеде тұрған және бiр және одан да көп баласы бар азаматтарға мерзімді әскери қызметке шақыруды кейінге қалдыру беріледі.

      3. Білім алуды жалғастыру үшін әскери қызметке шақыруды кейінге қалдыру:

      1) білім беру ұйымдарында жалпы орта білiм алып жүрген азаматтарға – оқу кезеңіне;

      2) тиiстi білім беру ұйымдарында күндiзгі оқу нысаны бойынша техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі немесе жоғары білім, діни білім беру ұйымдарында, сондай-ақ басқа мемлекеттердің жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында күндізгі білім алып жүрген азаматтарға оқитыны туралы растайтын құжаттарды ұсынған ретте – бiр жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымын аяқтағанға дейiн;

      3) жоғары оқу орнынан кейiнгі кәсiби білім алып жүрген азаматтарға – оқу кезеңіне беріледі.

      Білім алуды жалғастыру үшін әскери қызметке шақыруды кейінге қалдыру қашықтан оқытуды қолдана отырып білім алатын азаматтарға берілмейді.

      4. Денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке шақыруды кейінге қалдыру азаматтарға әскерге шақыру комиссиясының шешiмiмен бiр жылға дейінгi мерзiмге беріледi.

      5. Басқа себептер бойынша әскери қызметке шақыруды кейінге қалдыру:

      1) мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында, орта (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта), техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында, мамандандырылған, арнаулы білім беру ұйымдарында, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарында, балаларға қосымша білім беру ұйымдарында, сондай-ақ әдістемелік кабинеттерде кәсіптік қызметін жүзеге асыратын педагогтерге – жұмыс істеп жүрген бүкіл кезеңіне;

      2) тиiстi бiлiмi бар, мамандығы бойынша ауылдық жерлерде тұрақты жұмыс iстейтiн дәрiгерлерге – денсаулық сақтау ұйымдарында жұмыс iстеп жүрген барлық кезеңiне;

      3) Қазақстан Республикасы Парламентiнiң немесе жергiлiктi өкiлдi органдардың депутаттарына – олардың депутаттық өкілеттігi мерзiміне;

      4) өздеріне қатысты анықтау, алдын ала тергеу жүргiзiліп жатқан немесе соттар қылмыстық iстерiн қарап жатқан адамдарға – тиiсiнше анықтау, тергеу аяқталғанға немесе сот үкiмi күшіне енгенге дейiн;

      4-1) азаматтық әуе кемелерінің ұшу экипажының мүшелеріне, тиісті білімі бар азаматтық авиация инженерлеріне, механиктеріне және техниктеріне азаматтық авиация ұйымдарында жұмыс істеген бүкіл кезеңге;

      5) кемелер экипаждарының тиісті білімі бар мүшелеріне су көлігі ұйымдарында жұмыс істеген бүкіл кезеңге;

      6) құқық қорғау органдарының білім беру ұйымдарында алғашқы кәсіптік даярлықтан өтіп жатқан адамдарға беріледі.

      6. Офицерлер құрамының әскери атағын бере отырып, запасқа қойылған азаматтарға отбасы жағдайлары бойынша, денсаулық жағдайы бойынша, жоғары оқу орнынан кейінгі кәсіптік білім алуды жалғастыру үшін және басқа да себептер бойынша әскери қызметке шақыру кейiнге қалдырылады.

      7. Әскери жиындарға шақыру кейінге қалдырылмайды.

      8. Денсаулық жағдайы бойынша әскерге шақыруды кейінге қалдыруды қоспағанда, жұмылдыру бойынша, соғыс жағдайы кезінде және соғыс уақытында әскери қызметке шақыру кезiнде азаматтарды әскерге шақыруды кейінге қалдыру тоқтатыла тұрады.

      9. Денсаулық жағдайы бойынша әскерге шақыруды кейінге қалдыруды қоспағанда, жеке өтiнішін және мүдделi адамдар мен халықты әлеуметтiк қорғау органдарынан нотариат куәландырған тиiстi құжатты ұсынған кезде азаматтар әскерге шақыруды кейiнге қалдырудан бас тартуға құқылы және әскери қызметке шақырылуы мүмкін.

      10. Осы бапта көзделген әскерге шақыруды кейiнге қалдыру үшін негiздерінің күші жойылған азаматтар осы Заңда белгіленген тәртiппен әскерге шақырылуға жатады.

      Ескерту. 35-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.10.2015 № 363-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.12.2015 № 433-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 27.12.2019 № 294-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.06.2020 № 344-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.01.2021 № 410-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

36-бап. Әскери қызметке және әскери жиындарға шақырудан босату

      1. Бейбiт уақытта әскери қызметке шақырудан:

      1) денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамсыз деп танылған;

      2) жиырма жеті жасқа толған, заңды негiздер бойынша мерзiмдi әскери қызметке шақырылмаған;

      3) туыстарының бiрi (әкесi, анасы, аға-інілерi немесе апа-сіңлілері) әскери қызмет өткеру кезеңiнде қызметтік мiндеттерiн атқару кезiнде қаза тапқан, қайтыс болған немесе оған бірінші немесе екінші топтағы мүгедектік белгіленген;

      4) басқа мемлекетте әскери (баламалы) қызмет өткерген;

      4-1) "Қазақстан Республикасының арнаулы мемлекеттік органдары туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 51-бабының 9-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасының арнаулы мемлекеттік органдарында қызмет өткергендер;

      5) ғылыми дәрежесi бар азаматтар;

      6) тіркелген діни бірлестіктердің дін қызметкерлері босатылады.

      2. Әскери жиындарға шақырудан:

      1) Қазақстан Республикасының мемлекеттiк органдарында қорғанысты, қауiпсiздiк пен құқықтық тәртiпті қамтамасыз етуге байланысты лауазымдарда жұмыс iстейтiн адамдар;

      2) мемлекеттiк, азаматтық және эксперименттік авиацияның авиациялық персоналы;

      3) ауыл шаруашылығында және ауыл шаруашылығы техникасын жөндеу ұйымдарында жұмыс iстейтiн адамдар, егіс және егiн жинау жұмыстары кезеңiне;

      4) күндiзгi нысанда оқытатын бiлiм беру ұйымдарының педагогтері, оқу жылы кезеңiне;

      5) күндiзгi нысанда оқытатын бiлiм беру ұйымдарында оқитындар;

      6) әскери мiндеттi әйелдер;

      7) әскери мiндеттілер, запасқа шығарылғаннан кейiнгі екi жыл ішінде;

      8) он сегiз жасқа дейiнгі үш және одан да көп баласы бар адамдар;

      9) оларға қатысты анықтау, алдын ала тергеу жүргiзiлiп жатқан немесе сот қылмыстық iсін қарап жатқан адамдар;

      10) Қазақстан Республикасы Парламентiнiң немесе жергіліктi өкілді органдардың депутаттары, аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың, аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің әкімдері болып сайланған әскери міндеттілер босатылады.

      3. Осы баптың 2-тармағының 7) тармақшасында көрсетілген әскери міндеттілер арнаулы жиындардан өтуден босатылмайды.

      4. Денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамсыз деп танылған азаматтар жұмылдыру бойынша, соғыс жағдайы кезінде және соғыс уақытында әскери қызметке шақырудан босатылады.

      5. Әскери қызметке шақырудан босатылуға құқығы бар азаматтар, осы баптың 1-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген азаматтардан басқа, мүдделі адамдардан нотариат куәландырған тиісті құжаттарды және өтінішін ұсынған кезде олардың қалауы бойынша әскери қызметке шақырылуы мүмкiн.

      6. Соттылығы бар азаматтар бейбiт уақытта әскери қызметке шақырылуға жатпайды.

      7. Осы баптың 1-тармағының 1) тармақшасында көзделген әскерге шақырудан босату үшін негiздерiнің күші жойылған азаматтар осы Заңда белгiленген тәртіппен әскерге шақырылуға жатады.

      Ескерту. 36-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2019 № 294-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2021 № 42-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-тарау. КЕЛІСІМШАРТ БОЙЫНША ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТ

37-бап. Әскери қызмет өткеру туралы келiсімшарт

      1. Қазақстан Республикасының азаматы Қарулы Күштердiң, басқа да əскерлер мен əскери құралымдардың уәкілеттi лауазымды адамымен Әскери қызмет өткеру туралы келісiмшарт жасасады.

      2. Келiсiмшарт ерiктi түрде Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес екi тарап арасында жазбаша жасалады және өз қолданысын:

      1) мерзiмнің өтуi бойынша;

      2) әскери қызметшiнiң мерзiмiнен бұрын босатылуына байланысты;

      3) әскери қызметшiнiң әскери қызмет өткеру туралы басқа келiсiмшарт жасасқан күнінен бастап;

      4) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген өзге де жағдайларда тоқтатады.

      3. Әскери қызмет өткеру туралы келісiмшартта азаматтың әскери қызметке кiруiнiң ерiктілiгi, азаматтың әскери қызметті өткеруге мiндеттенген мерзiмi және келiсiмшарттың басқа да талаптары бекiтіледi.

      4. Әскери қызмет өткеру туралы келiсiмшарттың талаптары азаматтың келiсiмшартта белгiленген мерзiм ішінде Қарулы Күштерде, басқа да əскерлер мен əскери құралымдарда әскери қызмет өткеру мiндеттiлiгiн қамтиды. Келiсiмшарт талаптарында Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген жеңілдіктер, кепiлдiктер мен өтемақылар алуды қоса алғанда, азаматтың өз құқықтары мен өзiнің отбасы мүшелерi құқықтарының сақталу құқығы көзделеді.

      5. Қазақстан Республикасының Президентi лауазымға тағайындаған әскери қызметшілер тиiстi лауазымдағы әскери қызметтi әскери қызмет өткеру туралы келісiмшарт жасаспастан өткередi. Осы әскери қызметшілерге келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге қатысты осы Заңның талаптары қолданылады.

      Аталған әскери қызметшiлер лауазымнан босатылғаннан кейiн Әскери қызмет өткеру қағидаларында айқындалған тәртiппен әскери қызмет өткеру туралы жаңа келісiмшарт жасасады немесе әскери қызметтен шығарылады.

      6. Техникалық жəне кəсіптік, жоғары білімі бар жəне алты ай қызмет өткерген мерзiмдi əскери қызметтегі əскери қызметшілер Əскери қызмет өткеру қағидаларында айқындалатын тəртіппен келiсiмшарт бойынша əскери қызметке кiруге құқылы.

      Ұлан оқудың үшінші курсына ауысқан кезде əскери қызмет өткеру туралы келісімшарт жасасады.

      7. Офицерлік құрамды əскерге шақыру бойынша əскери қызметшілер əскери қызмет мерзімі өткеннен кейін Əскери қызмет өткеру қағидаларында айқындалатын тəртіппен келiсiмшарт бойынша əскери қызметке кiруге құқылы.

      Ескерту. 37-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

38-бап. Келiсімшарт бойынша әскери қызметке кіретін адамдарға қойылатын талаптар

      1. Келiсiмшарт бойынша əскери қызметке кіретін адамдар мынадай талаптарға сай келуге:

      1) Қазақстан Республикасының азаматтығына ие болуға;

      2) қажетті жеке, моральдық жəне кəсіби қасиеттерге, білім деңгейіне ие болуға, денсаулық жағдайы бойынша əскери қызметке жарамды болуға;

      3) курсанттарды, кадеттерді қоспағанда, он сегіз жастан кіші болмауға және әскери қызметте болудың шекті жасына толуға:

      келісімшарт бойынша әскери қызметке алғаш рет кіретіндер үшін – он екі жыл және алты ай;

      келісімшарт бойынша әскери қызметке қайта кіретіндер және қатардағы және кіші сержанттық құрамдардың әскери атақтары барлар үшін – он екі жыл және алты ай;

      келісімшарт бойынша әскери қызметке қайта кіретіндер және кіші офицерлік және аға сержанттық құрамдардың әскери атақтары барлар үшін – он жыл;

      келісімшарт бойынша әскери қызметке қайта кіретіндер және аға офицерлік немесе жоғары сержанттық құрамның әскери атақтары барлар үшін – бес жыл қалғанға дейін;

      4) мыналарды:

      əйелдерді;

      медициналық немесе фармацевтикалық білімі бар ерлерді қоспағанда, мерзімді əскери қызметті өткеруге не əскери кафедрада оқудан немесе əскери-техникалық мамандарды даярлау бойынша Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің мамандандырылған ұйымдарында əскери даярлықтан өтеулі негізде өтуге тиіс.

      Келісімшарт бойынша əскери қызметке кіретін адамдар əскери қызмет өткеруге байланысты заңдармен белгіленген шектеулерді жəне "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген сыбайлас жемқорлыққа қарсы шектеулерді өзіне қабылдайды, олар жазбаша нысанда тіркеледі.

      2. Келiсiмшарт бойынша əскери қызметке:

      1) сот əрекетке қабiлетсiз немесе əрекет қабілеті шектеулi деп таныған;

      2) медициналық (әскери-дәрігерлік) комиссия келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге жарамсыз деп таныған;

      3) сот белгілі бір мерзім ішінде мемлекеттік лауазымдарды атқару құқығынан айырған;

      4) əскери қызметшінің əскери қызметте болуына байланысты заңдарда белгіленген шектеулерді жəне "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген сыбайлас жемқорлыққа қарсы шектеулерді өзіне қабылдаудан бас тартқан;

      5) алып тасталды – ҚР 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      6) қылмыс жасағаны үшін бұрын сотталған немесе Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігінің 3), 4), 9), 10) жəне 12) тармақтары немесе 36-бабы негізінде қылмыстық жауаптылықтан босатылған;

      7) əскери қызметке кіргенге дейін үш жыл ішінде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін сот тəртібімен əкімшілік жаза қолданылған;

      8) алып тасталды – ҚР 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      9) тізбесін уəкілетті органның басшысы бекітетін лауазымдар үшін психологиялық-физиологиялық немесе полиграфологиялық зерттеуден не медициналық куəландырудан өтпеген;

      10) қызметке кірер алдындағы үш жыл ішінде қылмыстық теріс қылық жасағаны үшін өзіне қатысты соттың айыптау үкімі шыққан немесе қызметке кірер алдындағы үш жыл ішінде қылмыстық теріс қылық жасағаны үшін Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігінің 3), 4), 9), 10) жəне 12) тармақтары немесе 36-бабы негізінде қылмыстық жауаптылықтан босатылған;

      Ескертпе!
      ҚР Конституциялық Сотының 31.08.2023 № 27 нормативтік қаулысын қараңыз.
      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      11) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (01.01.2027 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      11) мемлекеттік немесе əскери қызметтен, арнаулы мемлекеттік органдардан, құқық қорғау органдарынан, соттардан жəне əділет органдарынан терiс уəждер бойынша шығарылған;

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      11-1) тармақшамен толықтыру көзделген – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (01.01.2027 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      12) арнайы тексеруден өтпеген жəне (немесе) өзі не өзінің ата-анасы, балалары, асырап алушылары, асырап алынғандары, ата-анасы бір жəне ата-анасы бөлек аға-інілері мен апа-қарындастары (сіңлілері) немесе зайыбы жəне оның ата-анасы, балалары, асырап алушылары, асырап алынғандары, ата-анасы бір жəне ата-анасы бөлек аға-інілері мен апа-сіңлілері (қарындастары) туралы көрінеу жалған мəліметтер хабарлаған;

      13) уəкілетті органның басшысы бекіткен дене шынықтыру дайындығы бойынша нормативтерді орындамаған адам қабылданбайды.

      14) алып тасталды – ҚР 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      15) алып тасталды – ҚР 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      Əскери қызметке кіретін адамға қатысты арнайы тексеру жүргізiледi.

      Тізбесін уəкілетті органның басшысы бекіткен лауазымдарға келісімшарт бойынша əскери қызметке кіретін адамдарға қатысты уəкілетті органның басшысы айқындаған тəртіппен психологиялық-физиологиялық жəне полиграфологиялық зерттеулер қолданыла отырып, тексеру жүргізіледі.

      3. Денсаулық жағдайына байланысты келісімшарт бойынша әскери қызметке жарамдылығын айқындау үшін Әскери-дәрігерлік сараптама жүргізу қағидаларына сәйкес медициналық куәландыру жүргізіледі.

      4. Сондай-ақ мыналар:

      1) осы баптың 2-тармағында көрсетілген мəліметтерді ұсынбау немесе бұрмалау;

      2) кандидаттың әскери-есептiк мамандығы бойынша бос лауазымдардың болмауы;

      3) психикалық-физиологиялық және полиграфологиялық зерттеулердің теріс нәтижелері келiсiмшарт бойынша әскери қызметке кiретiн адамнан бас тарту үшін негiздер болып табылады.

      5. Келісімшарт бойынша əскери қызметке кіретін кезде азамат жəне оның зайыбы (жұбайы) "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сəйкес кірістері мен мүлкі туралы декларацияны тапсырғаны туралы мəліметтерді ұсынуға міндетті.

      Ескерту. 38-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2014 № 233-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2024 № 74-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

39-бап. Азаматтардың əскери оқу орындарына түсуі, сондай-ақ шығарып жіберу жəне қайта қабылдау. Əскери оқу орындарында білім алып жатқан азаматтармен əскери қызмет өткеру туралы келiсімшарттар жасасу

      1. Жалпы орта білім беру базасында жоғары, техникалық жəне кəсіптік білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын əскери оқу орындарына түсуге:

      1) əскери қызмет өткермеген, оқуға түсетін жылы он жеті жасқа толған, бірақ жиырма екі жастан аспаған азаматтардың;

      2) əскери қызмет өткерген азаматтардың жəне мерзiмдi əскери қызмет өткерiп жүрген əскери қызметшілердің оқуға түсетін жылы жиырма төрт жасқа толғанға дейін;

      3) жиырма бес жасқа толғанға дейін келісiмшарт бойынша əскери қызмет өткерiп жүрген əскери қызметшiлердің құқығы бар.

      Азаматтардың əскери оқу орындарына түсуі уəкілетті орган бекітетін Əскери оқу орындарына қабылдау қағидаларына сəйкес конкурстық негізде жүзеге асырылады.

      Кадеттер, курсанттар құрамына қабылдауға конкурс өткізу кезінде көрсеткіштері бірдей болған жағдайда:

      жетім-балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың;

      əскери даярлық бойынша қосымша бағдарламалары бар білім беру ұйымдары түлектерінің;

      қызмет өткеру уақытында қаза тапқан, хабар-ошарсыз кеткен немесе əскери қызмет өткерген кезеңде мүгедек болып қалған əскери қызметшілер балаларының;

      "Алтын белгі" белгісімен наградталған адамдардың;

      тізбесін білім беру саласындағы уəкілетті орган айқындайтын, соңғы үш жылда жалпы білім беретін пəндер бойынша халықаралық олимпиадалар мен ғылыми жобалар конкурстарының (ғылыми жарыстардың), орындаушылардың республикалық жəне халықаралық конкурстарының жəне спорттық жарыстардың бірінші – үшінші дəрежелі дипломдармен наградталған жеңімпаздарының, өздері таңдаған мамандық олимпиаданың немесе конкурстың пəніне сəйкес келген жағдайда, ағымдағы жылы жалпы білім беретін пəндер бойынша президенттік, республикалық олимпиадалар мен ғылыми жобалар конкурстарының бірінші – үшінші дəрежелі дипломдармен наградтталған жеңімпаздарының артықшылықты құқығы бар.

      Шетелдік əскери оқу орындарына оқуға жіберілген əскери қызметшілер Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына жəне келісімшарттарға, сондай-ақ оқуға шақыруға сəйкес білім алады.

      2. Негізгі орта білім беру базасында техникалық жəне кəсіптік білім беру бағдарламаларын іске асыратын əскери оқу орындарына түсуге оқуға түсетін жылы он бес жасқа толған, бірақ он жеті жастан аспаған азаматтардың құқығы бар.

      3. Əскери-дəрігерлік комиссияның оң қорытындысы негізінде қайта қабылданған адамдарды қоспағанда, егер шығарып жіберілген күнінен бастап бір жыл өтпесе, адамның əскери оқу орнына қайта қабылдануына рұқсат берілуі мүмкін.

      4. Əскери қызметтен теріс себептермен шығарылған адам əскери оқу орнына қайта қабылданбайды.

      5. Жоғары бiлiмнiң бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын əскери оқу орындарының түлектеріне "лейтенант" əскери атағы беріледі.

      Техникалық жəне кəсіптік білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын əскери оқу орындарын бітіргеннен кейін əскери қызметшілерге "кіші сержант" əскери атағы беріледi.

      Әскери-медицина факультетінің курсанттарына "медицина қызметінің лейтенанты" әскери атағы бакалавриат бағдарламасы бойынша оқуды аяқтағаннан кейін не үздіксіз интеграцияланған медициналық білімнің білім беру бағдарламасының бесінші оқу жылын аяқтағаннан кейін беріледі.

      Әскери интернатура бағдарламалары бойынша не үздіксіз интеграцияланған медициналық білімнің білім беру бағдарламасының алтыншы курсында оқуын жалғастыратын әскери қызметшілер əскери интернінің ауыспалы құрамының əскери лауазымында əскери қызмет өткереді.

      Ескерту. 39-бап жаңа редакцияда - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 19.04.2024 № 74-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

39-1-бап. Қазақстан Республикасының Ұлттық қорғаныс университеті

      Ескерту. 39-1-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 16.11.2023 № 40-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      1. Қазақстан Республикасының Ұлттық қорғаныс университеті (бұдан әрі – Ұлттық қорғаныс университеті) жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымы болып табылады.

      2. Ұлттық қорғаныс университетіне түсуге өздерінің кадр органдарының жолдамасы бойынша əскери қызметшілердің, арнаулы мемлекеттік органдардың офицерлік құрамы қызметкерлерінің, сондай-ақ мемлекеттік құпияларға рұқсаты болған кезде Қарулы Күштердің, мемлекеттік органдардың азаматтық персонал адамдарының құқығы бар. Бұл ретте Қарулы Күштердің және мемлекеттік органдардың азаматтық персонал адамдары қашықтан оқытуды қолдана отырып қана білім алады.

      3. Ұлттық қорғаныс университетіне оқуға қабылданған адамдар әскери қызметші немесе қызметкер мәртебесі сақтала отырып, әскери резидент-дәрігер, магистрант немесе докторант лауазымына тағайындалады.

      4. Әскери резидент-дәрігер, магистрант немесе докторант лауазымына тағайындалған əскери қызметшілер, арнаулы мемлекеттік органдардың қызметкерлері Қазақстан Республикасының Президентімен келісу бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін мемлекеттік бюджет есебінен қамтылатын Қазақстан Республикасы органдары жұмыскерлерінің еңбегіне ақы төлеудің бірыңғай жүйесіне сəйкес ақшалай ризықпен қамтамасыз етіледі.

      5. Әскери оқу орындарының профессор-оқытушылар құрамы кемінде үш жылда бір рет біліктілігін арттырудан өтуге тиіс.

      Ескерту. 6-тарау 39-1-баппен толықтырылды - ҚР 13.11.2015 № 398-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 91-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2018 № 171-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.01.2021 № 410-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.11.2023 № 40-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2024 № 74-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

40-бап. Келiсiмшарт мерзімі және оны жасасу тәртiбi

      1. Әскери қызметті өткеру туралы келісімшарт:

      1) үш жылға – келісімшарт бойынша əскери қызметке алғаш кіретін адамдар үшін;

      2) бес жылға;

      3) он жылға;

      4) әскери қызметте болудың шекті жасына толғанға дейін;

      5) курсанттар, кадеттер жəне əскери интерндер үшін – əскери оқу орнындағы оқу мерзіміне жəне оны бітіргеннен кейiн əскери қызметтің он жылына (ұшу құрамының курсанттары үшін – оны бітіргеннен кейін əскери қызметтің он бес жылына);

      6) тыңдаушылар, магистранттар, докторанттар, адъюнкттер үшін – оқу мерзіміне жəне əскери оқу орнын бітіргеннен кейін əскери қызметтің бес жылына, әскери резидент-дәрігерлер үшін – әскери қызметтің он жылына не əскери қызметте болудың шекті жасына толғанға дейін жасалады.

      2. Кандидаттарды iрiктеу және олардың келiсімшарт бойынша әскери қызметке кiру тәртiбi Әскери қызмет өткеру қағидаларында айқындалады.

      Ескерту. 40-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2024 № 74-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-тарау. ЗАПАСТА ТҰРУ

41-бап. Запасқа қою

      1. Запаста болудың шекті жасына толмаған:

      1) әскери немесе құқық қорғау қызметінен шығарылған;

      2) Қазақстан Республикасының арнаулы мемлекеттік органдарындағы қызметтен:

      қатардағы және сержанттық құрамдар қатарынан;

      Қазақстан Республикасының Мемлекеттік күзет қызметінен;

      теріс себептермен;

      қызмет өткеру туралы келісімшарт талаптарын орындамауға байланысты шығарылған;

      3) әскери қызметке шақырудан босатылуына байланысты әскери қызмет өткермеген;

      4) жиырма жеті жасқа толғаннан кейін әскерге шақыруды кейінге қалдырудың берілуіне байланысты әскери қызмет өткермеген;

      5) әскери-есептік мамандығы бар әйелдер;

      6) жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының әскери кафедраларында запастағы офицерлер мен запастағы сержанттар бағдарламалары бойынша даярлықтан өткен;

      7) Қорғаныс министрлігінің мамандандырылған ұйымдарында өтеулі негізде әскери-техникалық және өзге де мамандықтар бойынша оқудан өткен адамдар запасқа алынды деп есептеледі.

      2. Запаста тұратын адамдар әскери қызметке жарамдылығын айқындау үшін Әскери-дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларына сәйкес медициналық куәландырудан өтедi.

      3. Мерзiмдi əскери қызметке шақырудан босатылған жəне жиырма жеті жасқа толуына байланысты əскерге шақыруды кейінге қалдырудың берілуімен əскери қызмет өткермеген адамдарды, сондай-ақ Қорғаныс министрлігінің мамандандырылған ұйымдарында əскери-техникалық жəне өзге де мамандықтар бойынша өтеулі негізде оқудан өткен азаматтарды ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергiлiктi əскери басқару органдары запастағы "қатардағы жауынгер" ("матрос") əскери атағын бере отырып, запасқа алады.

      4. Запасқа қойған кезде адамдардың әскери-есептік мамандығын ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергiлiктi әскери басқару органдары айқындайды.

      5. Ұлттық қауіпсiздiк органдары және сыртқы барлау саласындағы уәкілетті орган үшін әскери міндеттілердiң запасы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жасалады.

      5-1. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметінен шығарылған қызметкерлер өздерінің арнаулы атағына тең запастағы əскери атақ беріле отырып, запасқа алынып, жергiлiктi əскери басқару органдарына есепке алуға жіберіледі.

      6. Запаста болу әскери жиындардан өтудi, әскери қызметке шақыру қағидаларын орындауды және әскери есеп бойынша мiндеттердi сақтауды қамтиды.

      7. Қорғаныс министрлігінің əскери барлау органдары əскери қызметшілерінің қолданыстағы резервте болуы барлау қызметі шеңберінде жүктелген жедел міндеттерді орындау кезінде əскери қызмет өткеруді қамтиды. Қорғаныс министрлігінің əскери барлау органдары əскери қызметшілерінің қолданыстағы резервте болу тəртібін Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі айқындайды.

      8. Запасқа қойылған әскери міндеттілер әскери жиындардан өткен немесе келісімшарт бойынша әскери қызмет өткерген кезде олар резервке қойылған әскери міндеттілер санатына ауыстырылады.

      Ескерту. 41-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.06.2020 № 344-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

42-бап. Запаста тұрудың шектi жасы

      1. Әскери міндеттілердің запаста тұруының шектi жасы мынадай болады:

      1) қатардағы және сержанттық құрамдар – елу жасты қоса алғанда;

      2) офицерлер құрамы үшін – алпыс жасты қоса алғанда.

      2. Әскери мiндетті әйелдердің запаста тұруының шектi жасы мынадай болады:

      1) қатардағы және сержанттық құрамдар үшiн – отыз бес жасты қоса алғанда;

      2) офицерлер құрамының адамдары үшiн – қырық бес жасты қоса алғанда.

      3. Запаста тұрудың шектi жасына толған әскери мiндеттілер немесе денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамсыз деп танылған адамдар әскери есептен шығарыла отырып, отставкаға ауыстырылады.

      4. Соғыс уақытында Қазақстан Республикасының Президентi запаста тұрудың шекті жасын бес жылға дейін ұзартуы мүмкін.

      Ескерту. 42-бапқа өзгеріс енгізу көзделген - ҚР 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

43-бап. Әскери жиындардан өту

      1. Әскери міндеттілер оқу-жаттығу, тексеру және арнайы әскери жиындарға шақырылады, сондай-ақ әскери даярлық бойынша сабақтарға тартылады.

      2. Ұзақтығы екі айға дейінгі оқу-жаттығу жиындарына әскери міндеттілер бес жылда бір рет шақырылады.

      3. Әскери міндеттілер оқу-жаттығу жиындары арасындағы кезеңде он бес күнге дейінгі мерзімге тексеру жиындарына тартылуы мүмкін.

      4. Запаста тұру уақытындағы жиындардың жалпы мерзімі әскери міндеттілер үшін он сегіз айдан аспауға тиіс. Бұл ретте оқу-жаттығу жиындарында болудың жалпы мерзіміне тексеру жиындарында болған уақыт та есептеледі.

      5. Арнайы жиындар ұзақтығы үш айға дейін жүргізіледі.

      6. Әскери жиындар кезеңінде әскери міндеттілердің жұмыс орны мен атқаратын лауазымы сақталады, оларға мемлекет есебінен орташа жалақы, ал жұмыс істемейтіндерге ең төменгі жалақы төленеді.

      Әскери міндеттінің дәлелсіз себептермен жиындар орналасқан жерден тыс болған уақыты әскери жиындардан өту мерзіміне есептелмейді.

8-тарау. ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТШІЛЕРДІ ӘЛЕУМЕТТІК ҚАМСЫЗДАНДЫРУ

44-бап. Әскери қызметшілерді әлеуметтік қамсыздандыру

      1. Əскери жиындар кезеңіндегі əскери міндеттілерді қоспағанда, əскери қызметшілер Қазақстан Республикасының Президентімен келісу бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін мемлекеттік бюджет есебінен қамтылатын Қазақстан Республикасы органдары жұмыскерлерінің еңбегіне ақы төлеудің бірыңғай жүйесі негізінде белгіленетін ақшалай ризықпен қамтамасыз етіледі.

      Мерзімді қызметтегі əскери қызметшілерді, əскери оқу орындарының кадеттері мен курсанттарын қоспағанда, əскери қызметшілердің ақшалай ризығы ақшалай жабдықталымды (лауазымдық айлықақыны жəне əскери атағы бойынша айлықақыны), қызмет өткерудің ерекше жағдайлары үшін үстемеақыларды жəне Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген басқа да үстемеақылар мен қосымша ақыларды қамтиды.

      Мерзімді қызметтегі əскери қызметшілердің, əскери оқу орындарының кадеттері мен курсанттарының ақшалай ризығы (стипендиясы) лауазымдық айлықақыны ғана қамтиды.

      Лауазымдық айлықақыны есептеу үшін қызмет өтіліне:

      1) еңбек сіңірген жылдары;

      2) мемлекеттік қызметте болу уақыты;

      3) əскери қызметке кірер алдында соңғы мемлекеттік ұйымда басшылық лауазымдардағы немесе сəйкес мамандықтар бойынша лауазымдардағы жұмыс уақыты кіреді.

      Келісімшарт бойынша əскери қызметшілердің лауазымдық айлық ақыларымен əскери атақтары бойынша айлық ақыларының мөлшері тиісті лауазымдардағы мемлекеттік қызметшілердің лауазымдық айлықақыларының мөлшерінен жəне тиісті арнаулы атақтар мен сыныптық шендерге қосымша ақылар мөлшерінен төмендетілмей белгіленеді.

      Əскери қызметшілерге ақшалай ризық:

      1) дəлелсіз себептермен əскери қызметте болмаған;

      2) осы Заңның 21-бабы 5-тармағының 6), 8) жəне 9) тармақшаларында көзделген жағдайларда əскери емес лауазымдарда əскери қызмет өткерген;

      3) қамақта болған кезеңдерде;

      4) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларда төленбейді.

      Ақшалай ризықты, жəрдемақылар мен басқа да төлемдерді төлеу тəртібін уəкілетті органдар белгілейді.

      2. Әскери қызметшілерге жарылу қаупі бар заттарды және өзге де жарылғыш құрылғыларды іздеу, тасымалдау, залалсыздандыру және жою жөніндегі жауынгерлік міндеттерді орындаған кезде уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен тәулігіне бір айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде жәрдемақы төленеді.

      3. Радиоактивті материалдарды, иондаушы сәулелену көздерін, аса жоғары жиілікті және (немесе) зымыран отынының құрамдастарын пайдаланумен, сақтаумен байланысты лауазымдарда қызмет өткеретін, сондай-ақ көрсетілген жұмыстарға және объектілерде радиоактивті материалдарды, иондаушы сәулелену көздерін, аса жоғары жиілікті және (немесе) зымыран отынының құрамдастарын пайдаланумен, сақтаумен байланысты авария салдарларын жою жөніндегі жұмыстарға уақытша тартылатын әскери қызметшілерге нақты жұмыс істеген уақытына тепе-тең ұзақтығы жылына он екі тәулікке дейін қосымша демалыс беріледі.

      4. Келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге жабық және оқшауланған әскери қалашықтарда, шекара бөлімшелерінде және бөлімдерінде тұратындарды қоспағанда, коммуналдық қызметтерге арналған шығыстарды төлеу үшін уәкілетті органдардың бірінші басшылары айқындайтын тәртіппен, тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген мөлшерде ақшалай өтемақы төленеді.

      5. Әскери қызметшілерді әскери-медициналық мекемелерде (ұйымдарда, бөлімшелерде) медициналық қамтамасыз ету бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

      5-1. Әскери қызметшілердің әскери қызмет өткеру орнында немесе тұрғылықты жерінде әскери-медициналық (медициналық) бөлімшелер немесе оларда тиісті бөлімшелер, мамандар не арнайы жабдық болмаған кезде медициналық көрсетілімдер бойынша әскери қызметшілерге медициналық көмекті денсаулық сақтау субъектілері:

      1) "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде;

      2) "Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде көрсетеді.

      Әскери қызметшілерге осы тармақтың бірінші бөлігінің 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген медициналық көмекті көрсету бойынша денсаулық сақтау субъектілерінің көрсетілетін қызметтеріне ақы төлеуді әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры жүзеге асырады.

      Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде және міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде әскери қызметшілерге медициналық көмек көрсету бойынша денсаулық сақтау субъектілерінің көрсетілетін қызметтеріне ақы төлеуге әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының шығындарын өтеу денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органға көзделген бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

      Медициналық көрсетілімдер болған кезде әскери қызметшіге құрылымында өздері әскери қызмет өткеретін Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың қаражаты есебінен санаторийлік-курорттық емдеу ұсынылады.

      6. Әскери қызметшілер мемлекет есебінен бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органмен келісу бойынша уәкілетті мемлекеттік органдардың бірінші басшылары бекіткен нормалар бойынша және уәкілетті органның бірінші басшысы айқындайтын тәртіппен заттай мүлікпен қамтамасыз етіледі.

      7. Әскери қызметшілер бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық мемлекеттік органмен келісу бойынша Қазақстан Республикасы уәкілетті мемлекеттік органдарының бірінші басшылары белгілейтін нормалар бойынша мынадай жағдайларда:

      1) жауынгерлік кезекшілікті атқарған кезде;

      2) қарауылдағы қызметті атқарған кезде;

      3) тәуліктік нарядты атқарған кезде;

      4) далалық шығуларға (теңізге шығуларға) қатысқан кезде;

      5) орналасқан орындарда дауылға қарсы әзірлік кезіндегі іс-шараларды жүзеге асырған кезде;

      6) маяктарда вахтада тұрған кезде;

      7) суасты міндеттерін (жұмыстарын) орындаған кезде;

      8) парашютпен секірген кезде;

      9) күзету бойынша əскери эшелон, қарауыл құрамында барған жəне əскери жүкпен қабылдау орнына дейін жəне кері қайтқанда ілесіп жүрген кезде;

      10) әскери-медициналық (медициналық) бөлімшелерде стационарлық емделуде (медициналық куәландыруда) болған кезде;

      11) гауптвахтаға жапқан кезде;

      12) бітімгершілік операцияға қатысқан кезде, сондай-ақ бітімгершілік операция жүргізу аймағына (ауданына) бару және кері қайту кезінде тамақтандырумен қамтамасыз етіледі.

      Ұшқыштар құрамының әскери қызметшілері әскери қызмет өткеру уақытында тамақтанумен қамтамасыз етіледі.

      Авиациялық техникаға қызмет көрсетуге және ұшуларды қамтамасыз етуге рұқсат етілген инженерлік-техникалық құрам ұшуларды дайындау және орындау кезеңінде тамақтанумен қамтамасыз етіледі.

      Негізгі азық-түлік үлестерінің белгіленген нормалары бойынша тамақтандырумен қамтамасыз етуге мүмкін болмаған кезде келісімшарт бойынша əскери қызметшілерге уəкілетті органның басшысы айқындаған тəртіппен жалпы əскери үлес құны мөлшерінде ақшалай өтемақы төленеді.

      Оқу-жаттығу жиындары кезеңінде əскери кафедралардың өтеусіз негізде білім алып жатқан студенттері, əскери оқу орындарына түсу кезінде əскерге шақырылушылар, сондай-ақ "Жас ұлан" республикалық мектептеріне оқуға түсу емтихандарын тапсыру үшін келген жəне казармалық жағдайда тұратын кандидаттар мемлекет есебінен тиісті нормалар бойынша тамақтандырумен қамтамасыз етіледі. Оқу-жаттығу жиындары кезеңінде әскери кафедралардың өтеулі негізде білім алып жатқан студенттері өздерінің жанында тиісті әскери кафедралар жұмыс істейтін жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының есебінен тиісті нормалар бойынша тамақтандырумен қамтамасыз етіледі.

      Тамақтандыруды ұйымдастыру тəртібін уəкілетті органның басшысы айқындайды.

      Ұдайы жауынгерлік əзірліктегі əскери бөлімдерде взвод (топ, есептоп) жəне рота (батарея, жеке взвод, 4-дəрежелі корабль) бөлімшелеріндегі офицерлік құрам лауазымдарындағы, сондай-ақ қатардағы жəне сержанттық құрамдар лауазымдарындағы Қарулы Күштердің əскери қызметшілері қызмет уақытының регламентінде белгіленген жұмыс күндері мемлекет есебінен тамақтандырумен (түскі аспен) қамтамасыз етіледі.

      Осы тармақта көрсетілген əскери бөлімдердің тізбесін Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі айқындайды.

      8. Уəкілетті орган айқындаған тəртіппен əскери қызметшілердің:

      1) əскери қызметке, əскери жиындарға шақырылған;

      2) басқа жергілікті жерге, оның ішінде əскери бөлімнің немесе бөлімшенің құрамында жаңа қызмет орнына ауысқан;

      3) уəкілетті орган жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын əскери оқу орындарына, басқа да білім беру ұйымдарына, оның ішінде шетелдік оқу орындарына оқуға жіберген, сондай-ақ үлгерімсіздігі, тəртіпсіздігі үшін, басқа да теріс себептермен немесе өз бастамасы бойынша шығарып жіберу жағдайларын қоспағанда, оқу бітіргеннен кейін;

      4) əскери-медициналық бөлімшелер Қазақстан Республикасының шегінде стационарлық емдеу орнына, оның ішінде əскери-дəрігерлік (ұшу) комиссиядан өту үшін жіберген жəне кері қайтқан;

      5) қызметтік іссапармен жол жүрген жəне кері қайтқан;

      6) оқу-жаттығуларға, далалық шығуға (теңізге шығуға), əскерлер парадтарына жол жүрген жəне кері қайтқан;

      7) төтенше жағдайларды жоюға қатысқан жəне кері қайтқан;

      8) ұрыс қимылдарына, төтенше немесе соғыс жағдайларында, сондай-ақ қарулы қақтығыстар жағдайларында міндеттерді орындауға қатысқан;

      9) бейбітшілік пен қауіпсіздікті қолдау жөніндегі бітімгершілік операцияларға қатысқан;

      10) терроризмге қарсы операцияларға қатысқан;

      11) əскери жүктерді, оның ішінде мемлекеттік құпияларды құрайтын мəліметтерден тұратын құжаттарды, бұйымдарды жəне əскери жүктерді күзету жəне ілесіп жүру бойынша қарауыл құрамында қабылдау (тапсыру) орындарына дейін барған жəне кері қайтқан;

      12) мыналармен:

      əскери шақырылғандар, əскери міндеттілер бар командалармен;

      қамаққа алынған, ұсталған əскери қызметшілермен, əскери міндеттілермен;

      қаза тапқан (қайтыс болған) əскери қызметшінің мəйіті салынған табытпен жерлеу орнына дейін ілесіп жүрген жəне кері қайтқан жағдайларда, теміржол, автомобиль жəне ішкі су көлігімен мемлекет есебінен жол жүруге құқығы бар.

      Әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерінің уәкілетті органның басшысы айқындайтын тәртіппен әуе көлігімен мемлекет есебінен жол жүруге құқығы бар.

      Курсанттарды, кадеттерді және мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерді қоспағанда, әскери қызметшілерге басқа жергілікті жерге жаңа қызмет орнына ауысқан кезде Қазақстан Республикасының шегінде өз мүлкін тасымалдау үшін ақша уәкілетті органның басшысы айқындайтын тәртіппен автомобиль жолының әрбір 20 километріне бір айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде мемлекет есебінен төленеді.

      Курсанттарды, кадеттерді жəне əскерге шақыру бойынша əскери қызметшілерді қоспағанда, əскери қызметшілер 100 километрден астам қашықтықтағы басқа жергілікті жерге жаңа қызмет орнына (оның ішінде əскери бөлім (мекеме) немесе бөлімше құрамында) ауыстырылған кезде оларға əскери қызметшінің өзіне екі айлық ақшалай қаражат жəне əрбір отбасы мүшесіне:

      1) жұбайына (зайыбына);

      2) сот шешімі негізінде бөлек тұратын, бұрынғы некеден (некелерден) (ерлі-зайыптылықтан) туған баланы (балаларды) қоспағанда, баласына (балаларына), оның ішінде ортақ немесе ерлі-зайыптылардың біреуінің баласына (балаларына);

      3) сот шешімі негізінде бөлек тұратын, бұрынғы некеден (некелерден) (ерлі-зайыптылықтан) туған мүгедектігі бар баланы (мүгедектігі бар балаларды) қоспағанда, жасына қарамастан, ортақ немесе ерлі-зайыптылардың біреуінің мүгедектігі бар баласына (мүгедектігі бар балаларына), оның ішінде бала кезінен мүгедектігі бар адамға (мүгедектігі бар адамдарға) бір айлық ақшалай қаражаттың жартысы мөлшерінде көтерме жəрдемақы төленеді.

      Бұл ретте, егер ерлі-зайыптылардың екеуі де әскери қызметші болып табылса немесе олардың біреуі Қазақстан Республикасы арнаулы мемлекеттік органдарының қызметкері болып табылса, онда әрбір отбасы мүшесіне бір айлық ақшалай қаражаттың жартысы мөлшеріндегі отбасы мүшелеріне көтерме жәрдемақы уәкілетті мемлекеттік органның бірінші басшысы айқындайтын тәртіппен олардың біреуіне ғана төленеді.

      Ескерту. 44-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 15.06.2015 № 321-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.06.2017 № 69-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 30.06.2017 № 80-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); 02.07.2018 № 165-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.06.2020 № 344-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.11.2020 № 375-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2024 № 74-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

45-бап. Әскери қызметшілерді және олардың отбасы мүшелерін тұрғынжаймен қамтамасыз ету

      1. "Тұрғын үй қатынастары туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 13-1-тарауына сәйкес айқындалған тұрғынжайға мұқтаж әскери қызметшілер және олардың отбасы мүшелері әскери қызмет өткеру кезеңінде мемлекет есебінен тұрғынжаймен қамтамасыз етіледі.

      2. Әскери қызметшілерді және олардың отбасы мүшелерін тұрғынжаймен қамтамасыз ету "Тұрғын үй қатынастары туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген тәртіппен жүргізіледі.

      Ескерту. 45-бап жаңа редакцияда - ҚР 12.12.2017 № 114-VI Заңымен (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

46-бап. Әскери қызметшілердің демалыстары

      1. Келісімшарт бойынша əскери қызметшілерге екі лауазымдық айлықақы мөлшерінде сауықтыруға арналған жəрдемақы төлене отырып, жыл сайынғы негізгі демалыс беріледі, оның ұзақтығы еңбек сіңірген жылдарына қарай күнтізбелік есептеумен белгіленеді:

      1) кемінде он жыл – 30 тəулік;

      2) он жылдан он бес жылға дейін – 35 тəулік;

      3) он бес жылдан жиырма жылға дейін – 40 тəулік;

      4) жиырма жəне одан көп жыл – 45 тəулік.

      Ұшу жұмыстарында, корабльдік қызметте болатын, жауынгерлік кезекшілік, жауынгерлік қызмет атқаратын, Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі белгілейтін тізбе бойынша жергілікті жерлерде қызмет өткеретін əскери қызметшілерге жыл сайынғы негізгі демалысқа қосымша 10 тəулік демалыс беріледі.

      Жыл сайынғы негізгі демалыстың ұзақтығы демалыс күндеріне келетін мереке күндерді есептемей, күн тәртібіне және қызметтік уақыт регламентіне қарамастан, күнтізбелік күндермен есептеледі.

      Келісімшарт бойынша əскери қызметшілерге (əскери интерндерге, әскери резидент-дәрігерлерге, магистранттарға, докторанттарға, адъюнкттерге) жазғы каникулдық демалыс берумен, жыл сайынғы негізгі демалыс беріле отырып, екі лауазымдық айлықақы мөлшерінде сауықтыруға арналған жəрдемақы төлеу жүргізіледі.

      Əскери интерндердің, әскери резидент-дәрігерлердің, магистранттардың, докторанттардың, адъюнкттердің жазғы жəне қысқы каникулдық демалысының жиынтығы жыл сайынғы негізгі демалысқа теңестіріледі.

      Келісімшарт бойынша əскери қызметші теріс себептермен əскери қызметтен шығарылған жағдайда, ол сауықтыруға арналған жəрдемақы сомасын қызмет өткермеген уақытына пропорционалды түрде өтеуге міндетті.

      2. Әскери қызметшілерге жыл сайынғы негізгі демалыстан басқа Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген қосымша демалыстар беріледі.

      Мерзімді қызметтегі əскери қызметшілерден, кадеттер мен курсанттардан басқа, əскери қызметшіге оның баянаты бойынша Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде айқындалатын тəртіппен бала үш жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты демалыс беріледі.

      Жыл сайынғы негізгі жəне қосымша демалыстардың жалпы ұзақтығы тиісті жылға 60 тəуліктен аспауға тиіс, бұл ретте демалыс орнына дейін жол жүру жəне кері қайту үшін қажетті уақыт қосымша беріледі. Демалыс орнына дейін жол жүру жəне кері қайту үшін қажетті уақытты беру тəртібі Əскери қызмет өткеру қағидаларында белгіленеді.

      Келісімшарт бойынша əскери қызметшінің демалысы қызмет мүддесі ескеріле отырып, бөліктерге бөлінуі мүмкін.

      3. Мерзімді қызмет әскери қызметшілеріне жалпыәскери жарғыларда айқындалған тәртіпте көтермелеу түрінде қысқа мерзімді демалыс беріледі.

      4. Қажет болған кезде әскери қызметшілерге ауыруы бойынша, отбасы жағдайлары бойынша қысқа мерзімді, ал әскери оқу орындарында (әскери факультеттерде) оқитындарға каникулдық демалыстар беріледі.

      Əскери қызметшілерге (мерзімді қызметтегі əскери қызметшілерден, кадеттер мен курсанттардан басқа) оқуға түсу емтихандарына дайындалу жəне тапсыру үшін жоғары жəне жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында оқу кезеңінде оқу жоспарында айқындалған мерзімге оқу демалыстары беріледі, ал ғылым кандидаты, докторы ғылыми дəрежелерінің, философия докторы (PhD) жəне бейіні бойынша доктор дəрежелерінің ізденушілері болып табылатын əскери қызметшілерге Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тəртіппен шығармашылық демалыстар беріледі.

      5. Жыл сайынғы негізгі демалыс жұмылдыру, соғыс немесе төтенше жағдай жарияланған жағдайда, соғыс уақытында және қызметтік қажеттілік жағдайында уәкілетті органның бірінші басшысы айқындайтын тәртіппен тоқтатылады. Бұл ретте демалыстың пайдаланылмаған бөлігі ағымдағы жылы немесе келесі жылы беріледі.

      Егер демалыстың пайдаланылмаған бөлігі он және одан астам күнтізбелік күнді құраса, әскери қызметшілерге демалыс өткізу орнына бару және кері қайту үшін қажетті уақыт қосымша беріледі.

      Демалыстың өткен жылы пайдаланылмаған бөлігі əскери қызметшіге оның баянаты бойынша ағымдағы жылы бөлек беріледі не жыл сайынғы негізгі ақы төленетін демалысына қосылады.

      6. Өздеріне жүктелген міндеттерді орындау үшін немесе оқуға Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге жіберілген әскери қызметшілер Қазақстан Республикасының аумағында қызмет өткеретіндердің демалысқа құқықтарын пайдаланады.

      7. Əскери қызметшілердің жұмыс істейтін зайыптарына (жұбайларына) жыл сайынғы демалыстар жұмыс берушімен келісу бойынша олардың жұбайларының (зайыптарының) кезекті демалысымен бір мезгілде берілуі мүмкін. Бұл ретте демалыс ұзақтығы жұмыс берушімен келісу бойынша жалақы сақталмайтын қосымша демалыс беру есебінен жұбайының (зайыбының) демалыс ұзақтығына тең болуы мүмкін.

      Ескерту. 46-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 13.11.2015 № 398-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2024 № 74-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

47-бап. Қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамының келісімшарт бойынша әскери қызметшілерін әлеуметтік қамсыздандыру ерекшеліктері

      Қатардағы және сержанттық құрамдардың әскери лауазымдарында күнтізбелік есептеуде кемінде сегіз жыл қызмет өткерген келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер Қазақстан Республикасының жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында ақылы негізде оқуға жұмсалатын шығындарын бюджет қаражаты есебінен оқыту құнының елу пайызы мөлшерінде өтетуге құқылы. Осы құқықты әскери қызметшілер бір рет пайдалана алады.

      Әскери қызметшіге көрсетілген шығындарды өтеуді құрылымында әскери қызметші әскери қызмет өткеретін уәкілетті орган жүргізеді.

      Әскери қызметшіні басқа білім беру ұйымына ауыстыру кезінде Қазақстан Республикасының жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында оқуға жұмсалатын шығындарды өтеу мөлшері түзетілуге жатады.

      Әскери қызметшіге академиялық демалыс берілген кезде оның Қазақстан Республикасының жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында оқуға жұмсалған шығындарды өтету құқығы сақталады.

      Қазақстан Республикасының жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында оқуға жұмсалатын шығындарды өтетуге құқылы әскери қызметшіге, ол оқыған (оқитын) білім беру ұйымы таратылған және қайта ұйымдастырылған, әрекетін тоқтатқан, білім беру ұйымы лицензиясынан айырылған жағдайларда басқа жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында оқуға жұмсалатын шығындарды өтетуге кепілдік беріледі.

      Ескерту. 47-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

48-бап. Мерзімді қызметтегі əскери қызметшілерді, əскери оқу орындарының тəрбиеленушілерін, ұландарын, кадеттері мен курсанттарын əлеуметтік қамсыздандыру ерекшеліктері

      Ескерту. 48-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 13.06.2017 № 69-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      Мерзімді қызметтегі əскери қызметшілер, əскери оқу орындарының курсанттары, кадеттері, тəрбиеленушілері мен ұландары бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уəкілетті органмен келісу бойынша уəкілетті органдардың бірінші басшылары бекіткен нормалар бойынша заттай мүлікпен, тамақтандырумен қамтамасыз етіледі.

      Демалысқа, каникулға кеткен кезде оларға демалыс, каникул өткізу орнына дейін бару кезеңіне азық-түлік үлесі беріледі.

      Қысқа мерзiмдi демалысқа барған жəне керi қайтқан кезде мерзімді қызметтегі əскери қызметшілерге, каникулдық демалысқа жəне тағылымдамаға барған кезде, сондай-ақ керi қайтқанда əскери оқу орындарының курсанттарына, кадеттеріне темiржол, автомобиль жəне ішкі су көлiгiмен мемлекет есебiнен жол жүру құқығы берiледi. Шетелдік əскери оқу орындарында білім алып жатқан курсанттарға да оқуға жіберілген жəне каникулдық демалысқа барған кезде жəне керi қайтқанда əуе көлігімен мемлекет есебiнен жол жүру құқығы берiледi.

      Мерзімді қызметтің әскери қызметшілеріне, әскери оқу орындарының бірінші және екінші курстар курсанттарына тиісті уәкілетті мемлекеттік органдардың бірінші басшыларымен және бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органмен келісу бойынша Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі айқындайтын мөлшерде пошта жөнелтімдеріне арналған өтемақы да төленеді.

      Мерзімді əскери қызмет өткерген жəне əскери оқу орнында оқыған кезде тұру үшін əскери қызметшілер казармаларға орналастырылады. Курсанттарға, кадеттерге жəне ұландарға да əскери оқу орнында оқу уақытына жатақхана берілуі мүмкін.

      Ескерту. 48-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.02.2013 № 75-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

48-1-бап. Мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерді, әскери оқу орындарының тәрбиеленушілерін, ұландарын, кадеттері мен курсанттарын әлеуметтік қорғаудың ерекшеліктері

      Әскери қызметшілердің Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын отбасы мүшелері олардың өмірімен және тұрмысымен танысу үшін мерзімді қызметтегі әскери қызметшілер, сондай-ақ әскери оқу орындарының тәрбиеленушілері, ұландары, кадеттері мен курсанттары қатарындағы өздерінің жақын туыстарына баруды жалпыәскери жарғыларда белгіленген тәртіппен жүзеге асыруға құқылы.

      Ескерту. 48-1-баппен толықтырылды – ҚР 02.10.2023 № 31-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

49-бап. Әскери қызметшілердің жекелеген санаттарын қосымша әлеуметтік қамсыздандыру

      Жауынгерлік іс-қимылдарға, террорға қарсы және бітімгершілік операцияларына қатысатын (қатысқан) әскери қызметшілерге және барлау қызметі шеңберінде жүктелген жедел міндеттерді орындауға қатысатын Қорғаныс министрлігі әскери барлау органдарының әскери қызметшілеріне жыл сайынғы демалысына қосылатын ұзақтығы екі апта қосымша демалыс беріледі.

      Жауынгерлік іс-қимылдарға және террорға қарсы операцияларға қатысатын (қатысқан) әскери қызметшілерге жауынгерлік іс-қимылдар және террорға қарсы операциялар кезеңінде жеңілдіктер шарттарымен еңбек сіңірген жылдарына қызметінің бір айы үш ай болып есептеледі.

      Бітімгершілік операцияларына қатысатын (қатысқан) әскери қызметшілерге бітімгершілік операцияларына қатысқан кезең жеңілдіктер шарттарымен қызметінің бір айы бір жарым ай болып есептеледі.

      Бітімгершілік операциядан қайтып оралғаннан кейін әскери қызметшілер құрылымында өздері әскери қызмет өткеретін Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының қаражаты есебінен кемінде күнтізбелік жеті күн, бірақ жиырма бір тәуліктен аспайтын мерзімге санаторий-курорттық емделуге жіберіледі.

      Ескерту. 49-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 15.06.2015 № 321-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

50-бап. Әскери қызметтен шығарылған азаматтарды әлеуметтік қамсыздандыру

      1. Әскери қызметте болудың шекті жасына толуы бойынша, денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметтен шығарылған, әскери қызмет міндеттерін орындауға байланысты ауру тапқан, сондай-ақ жиырма және одан көп еңбек сіңірген жылдары бар адамдарға мемлекет есебінен тиісті уәкілетті мемлекеттік органдардың бірінші басшыларымен келісу бойынша денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындаған аурулар тізбесі бойынша көрсеткіштері болған кезде – әскери-медициналық мекемелерде (ұйымдарда) медициналық қамтамасыз ету, ал жиырма бес және одан көп еңбек сіңірген жылдары барларға санаторийлік-курорттық емделу беріледі.

      1-1. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген адамдарға медициналық көмек көрсету бойынша әскери-медициналық мекемелердің (ұйымдардың, бөлімшелердің) көрсетілетін қызметтеріне ақы төлеуді әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры:

      1) "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде;

      2) "Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде жүзеге асырады.

      Осы баптың 1-тармағында көрсетілген адамдардың тұрғылықты жерінде әскери-медициналық мекемелер (ұйымдар, бөлімшелер) немесе оларда тиісті бөлімшелер, мамандар не арнайы жабдық болмаған кезде медициналық көрсетілімдер бойынша медициналық көмекті денсаулық сақтау субъектілері:

      1) "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде;

      2) "Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде көрсетеді.

      Осы тармақтың екінші бөлігінің 1 және 2) тармақшаларында көрсетілген медициналық көмекті көрсету бойынша денсаулық сақтау субъектілерінің көрсетілетін қызметтеріне ақы төлеуді әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры жүзеге асырады.

      2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген адамдар Қарулы Күштерден шығарылған кезде, оның ішінде әскери қызмет өткерген кезеңде азаматтық мамандықтарды меңгеру мақсатында әлеуметтік бейімделумен қамтамасыз етіледі.

      3. Әскери қызметтен шығарылған адамдардың (Қазақстан Республикасының азаматтығын тоқтатуға байланысты, арнайы тексеруден бас тартқан кезде, теріс себептермен, аттестаттау қорытындысы бойынша анықталған қызметтік сəйкес келмеуі бойынша шығарылғандарды қоспағанда) Қазақстан Республикасының шегінде әскери есепке қойылатын жерге немесе таңдалған тұрғылықты жеріне теміржол, автомобиль және ішкі су көлігімен мемлекет есебінен жол жүруге құқығы бар.

      Әскери қызметтен шығарылған адамдарға (мерзімді әскери қызметтен, Қазақстан Республикасының азаматтығын тоқтатуға байланысты, арнайы тексеруден бас тартқан кезде, теріс себептермен, аттестаттау қорытындысы бойынша анықталған қызметтік сəйкес келмеуі бойынша шығарылғандарды қоспағанда) Қазақстан Республикасының шегінде өз мүлкін тасымалдау үшін ақша автомобиль жолының әрбір 20 километріне бір айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде мемлекет есебінен төленеді.

      Осы тармақтың күші 2017 жылғы 13 маусымнан кейін әскери қызметтен шығарылған адамдарға қолданылады.

      Ескерту. 50-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 02.08.2015 № 342-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.06.2017 № 80-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); 02.07.2018 № 165-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.11.2021 № 75-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

50-1-бап. Қазақстан Республикасы азаматтарының әскери қызмет міндеттерін атқаруы кезіндегі кепілдіктер

      Мерзімді әскери қызметтің белгіленген мерзімін өткерген Қазақстан Республикасы азаматтарының:

      1) уәкілетті мемлекеттік органдардың бірінші басшылары бекітетін білім беру жеңілдіктерін алу үшін мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерді конкурстық іріктеу қағидаларына сәйкес мерзімді әскери қызметті өткеру кезеңінде өткізілетін конкурстық іріктеу негізінде мерзімді әскери қызметтен шығарылған күннен бастап бір жыл ішінде жоғары әскери, арнаулы оқу орындарына түсуге;

      2) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген квоталар шегінде ғылым және жоғары білім саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша уәкілетті мемлекеттік органдардың бірінші басшылары бекітетін білім беру жеңілдіктерін алу үшін мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерді конкурстық іріктеу қағидаларына сәйкес мерзімді әскери қызметті өткеру кезеңінде өткізілетін конкурстық іріктеу негізінде медициналық, фармацевтикалық және педагогикалық білімнің білім беру бағдарламаларын қоспағанда, жоғары білімнің білім беру бағдарламалары бойынша жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарына түсуге;

      3) мемлекеттік жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында немесе дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу пайыздан астамы мемлекетке тиесілі жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында, немесе мемлекеттік білім беру тапсырысы орналастырылған жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында оқудың бірінші жылында жатақханадан орынды басымдықпен алуға құқығы бар.

      Ескерту. 50-1-баппен толықтырылды – ҚР 06.05.2024 № 79-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

51-бап. Қаза тапқан (қайтыс болған) немесе мертіккен жағдайда әскери қызметшілерге өтемақы төлеу

      1. Әскери қызметін өткеру кезеңінде әскери қызметші немесе әскери жиындарға шақырылған әскери міндетті қаза тапқан (қайтыс болған) жағдайда, оған мүгедектік белгіленген кезде немесе ол әскери қызмет мiндеттерiн орындауға байланысты мертiккен жағдайда біржолғы өтемақы төлеу Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайтын тәртiппен жүргiзiледi.

      2. Әскери қызметші әскери қызмет өткеру кезеңінде не әскери қызметтен шығарылғаннан кейін әскери қызмет өткеру кезеңінде алған мертігуі (жаралануы, жарақаттануы, контузиясы), ауруы салдарынан қаза тапқан (қайтыс болған) жағдайда, әскери қызметшінің мұрагерлеріне – соңғы атқарған әскери лауазымы бойынша бес жылдық ақшалай қаражат мөлшерінде, ал мерзімді әскери қызметтегі әскери қызметшінің, курсант пен кадеттің, әскери жиындарға шақырылған әскери міндеттінің мұрагерлеріне 500 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде біржолғы ақшалай өтемақы төлемі жүргізіледі.

      Әскери қызметшінің қаза табуына (қайтыс болуына) байланысты біржолғы ақшалай өтемақы оқиға болған күннен бастап үш жыл өткенге дейін төленеді және мүгедектіктің белгіленуіне байланысты бұрын төленген біржолғы ақшалай өтемақыға қарамастан жүзеге асырылады.

      2-1. Әскери қызметші қайтыс болған жағдайда "Ардагерлер туралы" Қазақстан Республикасының Заңы 8-бабының 1) тармақшасында санамаланған отбасылардың ол жерленген жерге тегiн баруға және кері қайтуға (бiрақ үш адамнан аспайды), сондай-ақ әскери қызметшi қайтыс болған күннен бастап алты ай ішінде отбасы таңдаған тұрғылықты жерiне тегін жол жүруге құқығы бар.

      3. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшіге оның әскери қызмет өткеру кезеңінде немесе әскери қызметтен әскери қызмет өткеру кезеңінде алған мертігуі (жаралануы, жарақаттануы, контузиясы), ауруы салдарынан шығарылған күннен бастап бір жыл өткенге дейін мүгедектік белгіленген жағдайларда біржолғы ақшалай өтемақы:

      1) бірінші топтағы мүгедектігі бар адамға – отыз айлық ақшалай қаражат;

      2) екінші топтағы мүгедектігі бар адамға – он сегiз айлық ақшалай қаражат;

      3) үшінші топтағы мүгедектігі бар адамға – алты айлық ақшалай қаражат мөлшерінде төленеді.

      Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер әскери қызмет мiндеттерiн орындау кезiнде мүгедектiкке әкеп соқтырмаған ауыр мертiгу (жаралану, жарақаттану, контузия алу) жағдайында оларға бiр жарым айлық ақшалай қаражат; жеңiл мертіккенде – жарты айлық ақшалай қаражат мөлшерiнде бiржолғы өтемақы төленедi.

      Мерзiмдi әскери қызметтегі әскери қызметшiлерге, стипендия алатын курсанттар мен кадеттерге, әскери жиындарға шақырылған әскери мiндеттiлерге осы тармақта көзделген жағдайларда:

      1) бірінші топтағы мүгедектігі бар адамға – 250 айлық есептiк көрсеткiш;

      2) екінші топтағы мүгедектігі бар адамға – 150 айлық есептiк көрсеткiш;

      3) үшінші топтағы мүгедектігі бар адамға – 50 айлық есептiк көрсеткiш;

      4) ауыр мертіккені үшiн – 12 айлық есептiк көрсеткiш;

      5) жеңiл мертіккені үшiн – 4 айлық есептiк көрсеткiш мөлшерінде бiржолғы ақшалай өтемақылар төленедi.

      4. Егер әскери қызметшінің қаза табуы (қайтыс болуы) немесе ол алған мертігу:

      1) соттың заң күшіне енген үкімі болған кезде өзіне-өзі қол жұмсауға дейін жеткізген жағдайларды қоспағанда, өзіне-өзі қол жұмсау нәтижесінде;

      2) қылмыстық немесе әкімшілік құқық бұзушылық жасаған кезде;

      3) алкогольдік, есірткілік, психотроптық, уытқұмарлық масаң күйді туғызатын заттарды (сол тектестерді) тұтыну салдарынан;

      4) өзiне-өзі қасақана қандай да бiр дене жарақатын түсiру (денесiне зиян келтiру) немесе біржолғы өтемақы алу немесе әскери қызметтен жалтару мақсатында өз денсаулығына өзге де зиян келтiру нәтижесінде;

      5) әскери қызметшінің әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт талаптарын бұзған әрекеттері нәтижесінде туындағаны Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпте дәлелденсе, біржолғы өтемақы төленбейді.

      5. Әскери қызмет өткеру кезінде қаза тапқан немесе әскери қызмет міндеттерін орындау нәтижесінде алған мертігуден (жараланудан, жарақаттанудан, контузия алудан), ауырудан қайтыс болған әскери қызметшілерді, әскери жиындарға шақырылған әскери міндеттілерді жерлеу әскери қызмет (жиындар) орны бойынша немесе олардың туыстарының тілегі бойынша басқа жерде жүргізіледі. Мәйітті тасымалдауға дайындаумен, мәйітті тасымалдаумен, жерлеумен, құлпытасын жасаумен және орнатумен байланысты барлық шығыстар әскери қызметшілер, әскери жиындарға шақырылған әскери міндеттілер әскери қызмет (жиындар) өткерген уәкілетті орган есебінен Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген мөлшерлерде жүзеге асырылады.

      Осы тармақта көрсетілген ережелер әскери қызметте болудың шекті жасына толғаннан кейін, денсаулық жағдайы бойынша немесе штаттарды қысқартуға байланысты әскери қызметтен шығарылған, әскери қызметінің жалпы ұзақтығы жиырма бес және одан да көп азаматтарға, сондай-ақ әскери қызметтің жалпы ұзақтығына қарамастан, жауынгерлік іс-қимылдарға және терроризмге қарсы операцияларға қатысушыларға қолданылады.

      6. Әскери қызметшілер арасынан еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемін алушы қайтыс болған жағдайда, оның отбасына не жерлеуді жүзеге асырған адамға алушының қайтыс болған кезіне үш айлық зейнетақы төлемі мөлшерінде біржолғы төлем төленеді.

      Қайтыс болған, әскери қызметшілер арасынан еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемін алушылардың отбасы мүшелеріне асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша жәрдемақы тағайындалуына қарамастан: зайыбына (жұбайына) – асыраушысының үш айлық зейнетақы төлемі мөлшерінде және отбасының еңбекке қабілетсіз әрбір мүшесіне – асыраушысының қайтқан күніне дейін төленіп тұрған бір айлық зейнетақы төлемі мөлшерінде біржолғы жәрдемақы төленеді.

      Осы тармақта көзделген біржолғы жәрдемақы мөлшерін айқындау кезінде жәрдемақыға құқығы бар отбасы мүшелерінің қатарына: жасына және еңбекке қабілеттілігіне қарамастан зайыбы (жұбайы); он сегіз жасқа толмаған немесе бұл жастан асқан, егер оларға он сегіз жасқа толғанға дейін мүгедектік белгіленген немесе олар асыраушысы қайтыс болған күні күндізгі оқу орындарының оқушылары болып табылған және жиырма үш жасқа толмаған балалары; қайтыс болған адамның асырап-бағуында болып келген, заңнамада белгіленген зейнеткерлік жасқа толған не мүгедектігі бар адамдар болып табылатын ата-аналары енгізіледі.

      7. Әскери қызмет міндеттерін атқару кезінде алған мертігуі (жаралануы, жарақаттануы, контузия алуы) салдарынан денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметтен шығарылған әскери қызметшілерге Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын мөлшерде және тәртіппен ай сайын ақшалай төлем жүзеге асырылады.

      Ескерту. 51-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.02.2013 № 75-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 23.04.2014 N 200-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2014 № 233-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.12.2017 № 114-VI (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); 06.05.2020 № 323-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2022 № 136-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

52-бап. Әскери қызметшілердің отбасы мүшелерін әлеуметтік қамсыздандыру

      1. Келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің отбасы мүшелерінің әскери-медициналық мекемелерде (ұйымдарда, бөлімшелерде) медициналық көмек алуға құқығы бар.

      Медициналық көмек көрсету бойынша әскери-медициналық мекемелердің (ұйымдардың, бөлімшелердің) көрсетілетін қызметтеріне ақы төлеуді әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры:

      1) "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде;

      2) "Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде жүзеге асырады.

      2. Курсанттардың, кадеттердің жəне əскерге шақыру бойынша əскери қызметшілердің отбасы мүшелерін қоспағанда, əскери қызметшілердің өздерімен тұрақты бірге тұратын отбасы мүшелеріне:

      əскери қызметші басқа жергілікті жерге, оның ішінде əскери бөлімнің немесе бөлімшенің құрамында ауысқан;

      уəкілетті орган əскери қызметшіні əскери бөлім тізімдерінен алып тастап, жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын əскери оқу орындарына, басқа да білім беру ұйымдарына, оның ішінде шетелдік оқу орындарына оқуға жіберген, сондай-ақ үлгерімсіздігі, тəртіпсіздігі үшін, басқа да теріс себептермен немесе өз бастамасы бойынша шығарып жіберу жағдайларын қоспағанда, оқу бітіргеннен кейін;

      Қазақстан Республикасының азаматтығын жоғалтуға байланысты, арнайы тексеруден бас тартқан кезде, теріс себептермен, аттестаттау қорытындысы бойынша анықталған қызметтік сəйкес келмеуі бойынша қызметтен шығаруды қоспағанда, əскери қызметші əскери қызметтен шығарылған жағдайларда, теміржол, автомобиль жəне ішкі су көлігімен мемлекет есебінен жол жүру құқығы беріледі.

      3. Әскери қызметшілердің, оның ішінде қызмет өткеру уақытында қаза тапқандардың, қайтыс болғандардың немесе хабар-ошарсыз кеткендердің балаларына жергілікті атқарушы органдар тұрғылықты жері бойынша мектепке дейінгі балалар мекемелерінде кезектен тыс орындар береді.

      Әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде қаза тапқан немесе мүгедек болып қалған, қызмет өткеру уақытында хабар-ошарсыз кеткен әскери қызметшілердің балалары әскери мектеп-интернаттарына, "Жас ұлан" республикалық мектебіне конкурстан тыс қабылдану құқығын пайдаланады.

      4. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеріп жүрген әскери қызметші, мерзімді қызметтің әскери қызметшісі, курсант, кадет, әскери жиындарға шақырылған әскери міндетті әскери қызмет міндеттерін атқару кезінде алған мертігуі (жаралануы, жарақаттануы, контузия алуы) салдарынан қаза тапқан (қайтыс болған) жағдайда, қаза тапқан (қайтыс болған) әскери қызметшінің отбасы мүшелеріне Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын мөлшерде және тәртіппен ай сайын ақшалай төлем жүзеге асырылады.

      Ай сайынғы ақшалай төлем балаларға (оның ішінде асырап алған балаларына, бірге тұратын өгей балаларына) – олар кәмелеттік жасқа толғанға дейін немесе жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру жүйесіндегі, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру жүйесіндегі оқу орнын күндізгі нысанда аяқтағанға дейін жиырма үш жастан аспайтын шекте, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексінде көзделген асыраушысынан айырылуына байланысты жәрдемақылардың төленуіне қарамастан, жұбайына (зайыбына) өмір бойы төленеді.

      Ескерту. 52-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.06.2017 № 80-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); 11.07.2022 № 136-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-тарау. ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТШІЛЕРДІҢ ЖАУАПТЫЛЫҒЫ

53-бап. Әскери қызметшілердің жауаптылығы

      1. Әскери тәртіпті бұзғаны үшін командир (бастық) әскери қызметшіге тәртіптік жазалардың:

      1) ескерту;

      2) сөгіс;

      3) қатаң сөгіс;

      4) қызметіне толық сәйкес еместігі туралы ескерту;

      5) лауазымында бір сатыға төмендету;

      6) әскери атағын бір сатыға төмендету;

      7) теріс себептер бойынша әскери қызметтен босату түрлерін қолданады.

      2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілгендерден басқа, мерзімді әскери қызметтегі әскери қызметшілерге, курсанттар мен кадеттерге қатысты тәртіптік жазалардың мынадай түрлері қолданылады:

      1) әскери бөлім орналасқан жерден немесе корабльден жағалауға кезекті сейілге шығудан айыру;

      2) Қарулы Күштердің, басқа да əскерлер мен əскери құралымдардың кеуде айырым белгісінен айыру.

      3. Әскерге шақыру бойынша офицерлерге қатысты әскери атақты төмендету "кіші сержант" ("екінші дәрежелі старшина") әскери атағына дейін жүргізіледі. Бұл ретте осы әскери қызметші сержанттық құрамға ауыстырылады және мерзімді қызметтің белгіленген мерзімі аяқталғанға дейін қызмет етеді.

      4. Осы Заңның 26-бабы 2-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша әскери қызметтен шығаруды қоспағанда, теріс себептермен әскери қызметтен шығару әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге қатысты қолданылмайды.

      5. Әскери қызметшілерді тәртіптік жауаптылыққа тарту жалпы әскери жарғыларда белгіленген тәртіппен жүргізіледі.

      Ескерту. 53-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

53-1-бап. Әскери қызметшілердің материалдық жауаптылығы

      1. Әскери қызметшілер өздерінің кінәсінен келтірілген материалдық залал үшін ғана материалдық жауаптылықта болады.

      Әскери қызметтік міндеттерін атқару кезінен тыс залал келтірген әскери қызметшілер Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.

      Еңсерілмейтін күш және құқыққа сыйымды әрекеттер салдарынан келтірілген материалдық залал үшін әскери қызметшілерді материалдық жауаптылыққа тартуға жол берілмейді.

      2. Әскери қызметтік міндеттерін атқару кезінде абайсызда келтірілген материалдық залал үшін:

      1) мерзімді әскери қызметтегі әскери қызметшілерді, курсанттар мен кадеттерді, әскери жиындарға шақырылған әскери міндеттілерді қоспағанда, әскери қызметшілер, сондай-ақ офицерлік құрамның әскерге шақыру бойынша әскери қызметшілері – өздері келтірген залал мөлшерінде, бірақ тоғыз айлық ақшалай қаражаттан аспайтын мөлшерде;

      2) мерзімді әскери қызметтегі әскери қызметшілер, курсанттар мен кадеттер – өздері келтірген залал мөлшерінде, бірақ бес айлық ақшалай ризықтан (стипендиялардан) аспайтын мөлшерде;

      3) әскери жиындарға шақырылған әскери міндеттілер – өздері келтірген залал мөлшерінде, бірақ өзінің бір айлық жалақысынан аспайтын мөлшерде материалдық жауаптылықта болады.

      3. Әскери қызметшілер Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларда толық материалдық жауаптылықта болады.

      Ескерту. 53-1-баппен толықтырылды - ҚР 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

54-бап. Әскери қызметшiлердiң қылмыстар, теріс қылықтар және өзге де құқық бұзушылықтар үшiн жауаптылығы

      Әскери қызметшілер қылмыстар, теріс қылықтар және өзге де құқық бұзушылықтар үшін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес қылмыстық, әкімшілік, азаматтық-құқықтық және тәртіптік жауаптылықта болады.

      Әскери қызметшілердің әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) жоғары тұрған лауазымды адамдарға, сотқа Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасалуы мүмкін.

      Ескерту. 54-бап жаңа редакцияда - ҚР 29.06.2020 № 351-VI Заңымен (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі).

10-тарау. ӨТПЕЛІ ЕРЕЖЕЛЕР

55-бап. Өтпелi ережелер

      1. Осы Заң, 2013 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 44-баптың 2, 4 және 7-тармақтарын және 45-бапты қоспағанда, алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      2. Осы Заң қолданысқа енгiзілгенге дейiн әскери атақтар берілген әскери қызметшілердің осы әскери атақтардағы еңбек сіңірген мерзімдері осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін қолданыста болған заңнамаға сәйкес есептеледі.

      Осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін өздеріне берілген "старшина", "аға кеме старшинасы", "прапорщик", "мичман", "аға прапорщик", "аға мичман" әскери атақтары бар, запаста тұрған немесе отставкадағы әскери қызметшілердің, сондай-ақ азаматтардың аталған әскери атақтары сақталады.

      3. Осы Заңда әскери қызметте болудың шектi жасы өзгертiлген әскери қызметшiлер мынадай шектi жасқа:

      1) подполковникті (екінші дәрежелі капитанды) қоса алғанда – қырық бес жасқа;

      2) полковниктер (бiрiншi дәрежелi капитандар) – елу үш жасқа;

      3) әскери атақ 2005 жылғы 21 шілдеге дейін берілген полковниктер (бiрiншi дәрежелi капитандар) – елу жасқа;

      4) әскери атақ осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін берілген генерал-майорлар (контр-адмиралдар) және генерал-лейтенанттар (вице-адмиралдар) – елу сегіз жасқа;

      5) әскери атақ 2005 жылғы 21 шілдеге дейін берілген генерал-майорлар (контр-адмиралдар) және генерал-лейтенанттар (вице-адмиралдар) – елу бес жасқа;

      6) әскери атақ осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін берілген генерал-полковниктер (адмиралдар) – алпыс жасқа толғаннан кейін жұмыстан шығуға немесе отставкаға шығуға құқылы.

      Егер мұндай əскери қызметшілерге осы Заң қолданысқа енгізілгеннен кейін кезекті əскери атақтар берілсе, онда əскери қызметте болудың шекті жастары осы Заңның 25-бабына сəйкес белгіленеді.

      3-1. Әскери қызметті "старшина", "аға кеме старшинасы", "прапорщик", "мичман", "аға прапорщик", "аға мичман" атақтарында өткерген әскери қызметшілер әскери қызметін Әскери қызметті өткеру қағидаларында айқындалатын тәртіппен өткереді. Әскери қызметшілердің аталған санаты үшін осы Заңның 25-бабы 1-тармағының 2) тармақшасында белгіленген жас әскери қызметте болудың шектi жасы болып табылады.

      3-2. "Подполковник" əскери атағы осы Заң қолданысқа енгізілген күннен бастап жəне 2018 жылғы 1 қаңтарға дейін берілген əскери қызметшілер шекті жасқа – қырық жеті жасқа толғаннан кейін қызметтен шығуға немесе отставкаға кетуге құқылы.

      4. Осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін жасаған әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт, өз қолданысын осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін қолданылатын заңнамаға сәйкес мерзімі аяқталғаннан кейін тоқтатады.

      Əскери қызметте болудың шекті жасына толғанға дейінгі мерзімге осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін жасалған əскери қызмет өткеру туралы келісімшарттардың күші əскери қызметшілер осы Заңның 25-бабының 1-тармағында белгіленген шекті жастарға толғанға дейін қолданылады.

      5. Тұрғын үй төлемдері тұрғынжайға мұқтаж келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге (Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметінің әскери қызметшілерін, әскери оқу орындарының курсанттары мен кадеттерін, әскери жиындарға шақырылған әскери міндеттілерді қоспағанда) олардың баянаты бойынша, Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен Әскери қызметшілерді қызметтік тұрғынжаймен қамтамасыз ету, тұрғын үй төлемдерінің мөлшерін есептеу, оларды тағайындау, қайта есептеу, жүзеге асыру, тоқтату, тоқтата тұру және қайта бастау қағидаларына сәйкес жүргізіледі. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметінің әскери қызметшілеріне (мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерден басқа) тұрғын үй төлемдері Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен Қазақстан Республикасы арнаулы мемлекеттік органдарының қызметкерлеріне тұрғын үй төлемдерінің мөлшерін есептеу, оларды тағайындау, қайта есептеу, жүзеге асыру, тоқтату, тоқтата тұру және қайта бастау қағидаларына сәйкес жүргізіледі.

      6. Әскери қызметте күнтізбелік есептеумен жиырма және одан көп жыл болған және жекешелендіруге жатпайтын, оның ішінде жабық және оқшауланған әскери қалашықтардың, шекара бөлімшелерінің және өзге де жабық объектілердің аумағында орналасуы салдарынан жекешелендіруге жатпайтын қызметтік тұрғынжайда тұратын және әскери қызметте болудың шекті жасына толуына, денсаулық жағдайына немесе штаттардың қысқартылуына байланысты 2018 жылғы 1 қаңтарға дейін әскери қызметтен шығарылған адамдардың Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен Ақшалай өтемақыны жүзеге асыру қағидаларына сәйкес ақшалай өтемақы алуға құқығы бар.

      Осы тармақта аталған адам қаза тапқан (қайтыс болған) жағдайда, ақшалай өтемақы алу құқығы қаза тапқан (қайтыс болған) адамның отбасы мүшелеріне өтеді.

      6-1. Әскери қызметте күнтізбелік есептеумен он және одан көп жыл, бірақ жиырма жылдан аз болған және жекешелендіруге жатпайтын, оның ішінде жабық және оқшауланған әскери қалашықтардың, шекара бөлімшелерінің және өзге де жабық объектілердің аумағында орналасуы салдарынан жекешелендіруге жатпайтын қызметтік тұрғынжайда тұратын және әскери қызметте болудың шекті жасына толуына, денсаулық жағдайына немесе штаттардың қысқартылуына байланысты 2018 жылғы 1 қаңтарға дейін әскери қызметтен шығарылған адамдарға "Тұрғын үй қатынастары туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 96-бабында белгіленген мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғынжайлармен алмасу тәртібі қолданылады.

      Осы тармақта аталған адам қаза тапқан (қайтыс болған) жағдайда, тұрғынжай айырбастау құқығы қаза тапқан (қайтыс болған) адамның отбасы мүшелеріне өтеді.

      7. Әскери қызметте күнтізбелік есептеумен жиырма және одан көп жыл болған, қызметтен шығару кезінде қызметтік тұрғынжаймен қамтамасыз етілмеген және тұрғынжайды жекешелендіру құқығын бұрын іске асырмаған, әскери қызметте болудың шекті жасына толуына, денсаулық жағдайына немесе штаттардың қысқартылуына байланысты 2013 жылғы 1 қаңтардан бастап 2018 жылғы 1 қаңтарға дейінгі кезеңде әскери қызметтен шығарылған адамдардың Ақшалай өтемақыны жүзеге асыру қағидаларына сәйкес ақшалай өтемақы алуға құқығы бар.

      Осы тармақта аталған адам қаза тапқан (қайтыс болған) жағдайда, ақшалай өтемақы алу құқығы қаза тапқан (қайтыс болған) адамның отбасы мүшелеріне өтеді."

      8. Алып тасталды – ҚР 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      9. 2013 жылғы 1 қаңтарға дейін қатардағы және сержанттық құрамдардың әскери лауазымдарына келісімшарт бойынша әскери қызметке алғаш рет кіретін азаматтарға жасасатын келісімшарт мерзіміне байланысты мынадай мөлшерде біржолғы ақшалай сыйақы төленеді:

      3 жылға – 1 лауазымдық айлықақы мөлшерінде;

      5 жылға – 10 лауазымдық айлықақы мөлшерінде;

      10 жылға – 20 лауазымдық айлықақы мөлшерінде.

      Көрсетілген ақшалай сыйақыларды төлеу келісімшарт жасаған күннен бастап үш айдан кешіктірілмей жүргізіледі.

      Алынған біржолғы ақшалай сыйақы:

      1) осы Заңның 26-бабы 1-тармағының 7), 9) және 11) тармақшаларында көзделген жағдайларда әскери қызметті өткеру туралы келісімшарт мерзімі өткенге дейін әскери қызметтен шығарылған кезде;

      2) егер әскери қызметті одан әрі өткерумен сыйыспайтын жаралануы, контузиясы, жарақаты, мертігуі немесе ауруы әскери қызметші заңға қарсы іс-қимыл жасаған немесе алкогольдік, есірткілік, уытты масаңдануы немесе өзіне қандай да бір дене жарақатын (дене мүшесіне зақым келтіру) немесе әскери қызметтен жалтару мақсатында өз денсаулығына өзге де зиян келтіруі себебінен болғаны Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен дәлелденсе, қайтаруға жатады.

      Төленген біржолғы ақшалай сыйақыны қайтару әскери қызметші әскери қызмет өткерген мемлекеттік органға әскери қызметтен шығарылған күннен бастап бір ай мерзімде жүргізіледі.

      Әскери қызметші әскери қызмет өткерген кезеңде қаза тапқан (қайтыс болған), әскери қызметті одан әрі өткерумен сыйыспайтын жараланған, контузия, жарақат алған, мертіккен немесе ауырған жағдайда біржолғы ақшалай сыйақыны қайтару жүргізілмейді.

      10. Осы Заң қолданысқа енгізілген сәттен бастап:

      1) "Әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерінің мәртебесі және оларды әлеуметтік қорғау туралы" 1993 жылғы 20 қаңтардағы Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1993 ж., № 2, 32-құжат; № 18, 429-құжат; 1995 ж., № 20, 120-құжат; № 22, 133-құжат; Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1997 ж., № 7, 79-құжат; 1999 ж., № 8, 247-құжат; № 23, 920-құжат; 2001 ж., № 20, 257-құжат; 2003 ж., № 15, 135-құжат; 2004 ж., № 23, 142-құжат; 2007 ж., № 9, 67-құжат; № 10, 69-құжат; № 20, 152-құжат; 2009 ж., № 2-3, 8-құжат; 2011 ж., № 1, 7-құжат; № 16, 129-құжат);

      2) "Әскери міндеттілік және әскери қызмет туралы" 2005 жылғы 8 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2005 ж., № 14, 60-құжат; 2007 ж., № 9, 67-құжат; № 20, 152-құжат; 2008 ж., № 6-7, 27-құжат; 2010 ж., № 10, 48-құжат; № 24, 151-құжат; 2011 ж., № 1, 7-құжат; № 17, 136-құжат; 2011 жылғы 15, 16 қарашада "Егемен Қазақстан" және 2011 жылғы 15, 16 және 19 қарашада "Казахстанская правда" газеттерінде жарияланған "Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актiлерiне құқық қорғау қызметін жетілдіру және қылмыстық заңнаманы одан әрі ізгілендіру мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы" 2011 жылғы 9 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңы) күші жойылды деп танылсын.

      Ескерту. 55-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 23.04.2014 N 200-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.12.2017 № 114-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 16.11.2020 № 375-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2022 № 114-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

      Қазақстан Республикасының
Президенті 		Н. НАЗАРБАЕВ

О воинской службе и статусе военнослужащих

Закон Республики Казахстан от 16 февраля 2012 года № 561-IV ЗРК.

      Вниманию пользователей!
      Для удобства пользования РЦПИ создано ОГЛАВЛЕНИЕ
      Сноска. По всему тексту слова "аулов (сел)", "аульных (сельских)", "аула (села)", "аульного (сельского)", "аульной (сельской)" заменены соответственно словами "сел", "сельских", "села", "сельского", "сельской" Конституционным Законом РК от 03.07.2013 № 121-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).
      Сноска. По всему тексту слова "высшем учебном заведении", "высших учебных заведениях", "высшего учебного заведения", "высших учебных заведений" заменены соответственно словами "организации высшего и (или) послевузовского образования", "организациях высшего и (или) послевузовского образования", "организации высшего и (или) послевузовского образования", "организаций высшего и (или) послевузовского образования" Законом РК от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Настоящий Закон регулирует общественные отношения в сфере прохождения воинской службы гражданами Республики Казахстан и определяет основы государственной политики по социальному обеспечению военнослужащих.

Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

      В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

      1) адъюнкт – военнослужащий офицерского и сержантского составов, обучающийся в иностранном военном учебном заведении, реализующем образовательные программы послевузовского образования;

      1-1) лица гражданского персонала (работники) – граждане Республики Казахстан, находящиеся на государственной службе или состоящие в трудовых отношениях в Вооруженных Силах Республики Казахстан, других войсках и воинских формированиях (далее – Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования);

      2) переменный состав – категория военнослужащих Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, обучающихся в военных, специальных учебных заведениях, не входящих в штатную численность Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований;

      3) военнослужащие, проходящие воинскую службу по призыву, – граждане Республики Казахстан, призванные на воинскую службу в Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования на срок, предусмотренный настоящим Законом;

      4) отсрочка – перенос срока призыва граждан на воинскую службу по основаниям, предусмотренным настоящим Законом;

      5) допризывники – граждане Республики Казахстан мужского пола, проходящие подготовку к воинской службе до принятия на воинский учет;

      6) призывники – граждане Республики Казахстан мужского пола, приписанные к призывным участкам местных органов военного управления и подлежащие призыву на срочную воинскую службу;

      7) воинское звание – знак воинского различия, присваиваемый военнослужащему и военнообязанному;

      8) военный билет – единый бессрочный личный учетно-воинский документ гражданина, определяющий его принадлежность к воинской службе и отношение к воинской обязанности;

      9) штат воинской части (учреждения) – документ, определяющий состав, организационно-штатную структуру, численность личного состава и количество закрепленного основного вооружения и военной техники в соответствии с кадастром вооружения и военной техники Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований;

      10) воинский учет – система учета и анализа количественных и качественных данных о призывниках, военнослужащих и мобилизационных ресурсах;

      11) воинские сборы – мероприятия, проводимые органами военного управления, уполномоченными государственными органами по военной подготовке в целях приобретения и совершенствования военных знаний военнообязанными и гражданами, а также в иных случаях, предусмотренных законами Республики Казахстан.

      Воинские сборы делятся на:

      учебные сборы – вид воинских сборов, проводимых в целях подготовки и переподготовки военнообязанных, призывников при поступлении в военные учебные заведения и студентов военных кафедр;

      поверочные сборы – вид воинских сборов, проводимых в целях проверки готовности воинских частей, предназначенных к выполнению задач в организационно-штатной структуре военного времени;

      специальные сборы – вид воинских сборов, проводимых в целях выполнения мероприятий по введению и обеспечению режима чрезвычайного положения, ликвидации чрезвычайных ситуаций и их последствий и в иных случаях, определяемых Президентом Республики Казахстан;

      12) военный интерн – военнослужащий, обучающийся в военной интернатуре;

      13) военная интернатура – форма подготовки военнослужащих по клиническим специальностям в рамках базового высшего медицинского образования для получения допуска к клинической практике, осуществляемая структурным подразделением высшего военного учебного заведения;

      14) военная кафедра – кафедра при организации высшего и (или) послевузовского образования Республики Казахстан, осуществляющая военную подготовку граждан по программам офицеров запаса и сержантов запаса;

      15) военная форма одежды – утвержденная Президентом Республики Казахстан форменная одежда со знаками отличия и различия (обмундирование) и снаряжение, определяющие принадлежность военнослужащих к Вооруженным Силам, другим войскам и воинским формированиям;

      16) воинская служба – особый вид государственной службы военнослужащих Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, направленной на непосредственное обеспечение военной безопасности, связанной с вооруженной защитой суверенитета, территориальной целостности и неприкосновенности Государственной границы Республики Казахстан;

      17) срок воинской службы – весь период прохождения воинской службы в статусе военнослужащего в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях;

      18) контракт о прохождении воинской службы – договор между уполномоченным органом и гражданином Республики Казахстан о прохождении воинской службы в добровольном порядке, устанавливающий права, обязанности и ответственность сторон на период прохождения гражданином воинской службы;

      19) увольнение с воинской службы – исключение военнослужащего из списков воинской части (учреждения) с зачислением в запас или отставку по основаниям, предусмотренным настоящим Законом;

      20) военнослужащие – граждане Республики Казахстан, состоящие на воинской службе в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях;

      21) воинская должность – штатная единица Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, на которую возложены должностные полномочия, должностные и специальные обязанности для выполнения функций воинской службы;

      22) военнообязанные – граждане Республики Казахстан, состоящие на воинском учете и пребывающие в запасе до предельного возраста состояния на воинском учете;

      23) запас военнообязанных (далее – запас) – военнообязанные установленного настоящим Законом возраста, состоящие на воинском учете в местных органах военного управления районов, городов областного значения, используемые в целях доукомплектования, мобилизационного развертывания и восполнения потерь Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований в период мобилизации, военного положения и в военное время;

      24) воинская обязанность – конституционная обязанность граждан Республики Казахстан по защите Республики Казахстан;

      25) военное учебное заведение – организация образования, подведомственная Министерству обороны, Комитету национальной безопасности и Национальной гвардии Республики Казахстан и реализующая образовательные программы различных уровней;

      25-1) профессорско-преподавательский состав военных учебных заведений – военнослужащие и лица гражданского персонала Вооруженных Сил, занимающиеся образовательной, научной, методической деятельностью;

      25-2) военный врач-резидент – военнослужащий, обучающийся в рамках образовательной программы резидентуры под надзором наставника медицинской организации;

      26) начальная военная и технологическая подготовка – обязательный предмет обучения (учебная дисциплина) по основам военного дела, робототехнике и IT-технологиям в организациях среднего, технического и профессионального образования, определяемых уполномоченным органом в области образования;

      27) полевой выход – занятия по программам боевой, мобилизационной и оперативной подготовки в полевых условиях, а также выполнение специальных полевых работ в интересах Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований;

      28) докторант – военнослужащий, обучающийся в докторантуре;

      29) выслуга лет – продолжительность нахождения гражданина на воинской службе, службе в специальных государственных и правоохранительных органах, фельдъегерской службе, а также в иных случаях, предусмотренных законами Республики Казахстан, исчисляемая как в календарном, так и льготном исчислении;

      30) всеобщее военное обучение – обязательное обучение граждан Республики Казахстан военной подготовке в период введения военного положения;

      31) личный состав – военнослужащие и лица гражданского персонала (работники);

      32) кадет – военнослужащий, обучающийся в военном учебном заведении, реализующем образовательные программы технического и профессионального или послесреднего образования;

      33) военнослужащие, проходящие воинскую службу по контракту, – граждане Республики Казахстан, добровольно поступившие на воинскую службу в Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования на срок, определяемый настоящим Законом;

      34) курсант – военнослужащий, обучающийся в военном учебном заведении, реализующем образовательные программы высшего образования, или в иностранном военном учебном заведении, после окончания которого присваивается первое воинское звание офицерского состава;

      35) курсовая подготовка – форма дополнительного образования военнослужащих и лиц гражданского персонала Вооруженных Сил, осуществляемая в военных учебных заведениях, учебных центрах или в организациях образования иностранных государств в соответствии с международными договорами или приглашениями;

      35-1) Президентский резерв высшего командования Вооруженных Сил – список военнослужащих Вооруженных Сил, прошедших особый порядок отбора, определенный Правилами прохождения воинской службы в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях, утверждаемыми Президентом Республики Казахстан (далее – Правила прохождения воинской службы), для выдвижения на должности высшего командования Вооруженных Сил;

      36) действующий резерв – военнослужащие, выполняющие возложенные оперативные задачи в рамках разведывательной деятельности;

      37) специализированная организация Министерства обороны – организация, осуществляющая подготовку, переподготовку граждан по военно-техническим и иным специальностям в целях обучения призывников, военнообязанных на безвозмездной, возмездной основах, а также по управлению транспортными средствами на основе хозяйственной деятельности и по образовательным программам технического и профессионального образования;

      38) магистрант – военнослужащий, обучающийся в магистратуре;

      39) срочная воинская служба – воинская служба граждан мужского пола, основанная на их призыве в Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования на воинские должности рядового и сержантского составов в порядке, определенном настоящим Законом;

      40) отставка – состояние лиц, уволенных с воинской службы или исключенных с воинского учета, достигших предельного возраста пребывания в запасе, либо лиц, признанных не годными к воинской службе с исключением с воинского учета;

      41) офицеры – военнослужащие, которым присвоены соответствующие воинские звания офицерского состава;

      42) психофизиологическое и полиграфологическое исследования – совокупность проверочных мероприятий, направленных на всестороннюю оценку индивидуально-психологических и психофизиологических качеств военнослужащих и граждан Республики Казахстан, осуществляемых при отборе для прохождения воинской службы на должностях, перечень которых утверждается руководителем уполномоченного органа;

      43) ротация – перемещение военнослужащих на равнозначные и иные должности в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях;

      44) солдаты (матросы) – военнослужащие, которым присвоены соответствующие воинские звания рядового состава;

      45) сержанты (старшины) – военнослужащие, которым присвоены соответствующие воинские звания сержантского состава;

      46) воспитанники – граждане Республики Казахстан, обучающиеся в организациях образования, реализующих образовательные программы общего среднего, технического и профессионального, послесреднего образования с дополнительными образовательными программами по военной подготовке;

      47) выход в море – выход экипажей кораблей, катеров и судов, военнослужащих в море для выполнения задач;

      48) уполномоченное должностное лицо – должностное лицо, которому предоставлено право заключения контракта о прохождении воинской службы в порядке, определяемом Правилами прохождения воинской службы;

      49) уполномоченный орган – государственный орган, в структуре которого предусмотрено прохождение воинской службы;

      50) организационно-штатные мероприятия – мероприятия, проводимые в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях по созданию, ликвидации, реорганизации, передислокации, переподчинению, изменению штатов государственных учреждений и их структурных подразделений, а также по изменению состава и штатной численности Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований;

      51) улан – лицо, обучающееся на первом или втором курсе в военном учебном заведении, реализующем образовательные программы технического и профессионального образования на базе основного среднего образования.

      Сноска. Статья 1 в редакции Закона РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2018 № 165-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 04.07.2018 № 171-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 10.06.2020 № 344-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 16.11.2020 № 375-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2024 № 74-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 2. Правовая основа воинской службы в Вооруженных Силах

      1. Правовую основу воинской службы в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях составляют Конституция Республики Казахстан, Трудовой кодекс Республики Казахстан с особенностями, предусмотренными настоящим Законом, законы Республики Казахстан, регулирующие деятельность правоохранительных органов, и иные нормативные правовые акты Республики Казахстан.

      2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые предусмотрены в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

      Сноска. Статья 2 с изменением, внесенным Законом РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 3. Принципы воинской службы и статуса военнослужащих

      Принципами воинской службы и статуса военнослужащих являются:

      1) законность;

      2) полное, достаточное и своевременное обеспечение военнослужащих с учетом условий прохождения воинской службы для выполнения поставленной перед ними задачи;

      3) защита прав и свобод военнослужащего от преступных и иных противоправных посягательств, его неприкосновенность при исполнении обязанностей воинской службы;

      4) единоначалие и субординация;

      5) независимость от деятельности политических партий и иных общественных объединений.

Статья 4. Сфера действия настоящего Закона

      Действие настоящего Закона распространяется на всех военнослужащих Республики Казахстан, в том числе на военнослужащих Республики Казахстан, проходящих воинскую службу в составе объединенных (коалиционных) вооруженных сил, а также миротворческих сил в соответствии с международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан, и военнообязанных, призванных на воинские сборы.

      Действие настоящего Закона распространяется на политических государственных служащих в части, не противоречащей законодательству Республики Казахстан о государственной службе.

      Отдельные положения и нормы настоящего Закона о социальном обеспечении военнослужащих распространяются на членов их семей, лиц, уволенных с воинской службы, а также членов семей военнослужащих, которые погибли, умерли, пропали без вести в период прохождения воинской службы или которым установлена инвалидность в результате исполнения обязанностей воинской службы.

      Статус граждан Республики Казахстан, уволенных с воинской службы из Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований и переехавших на постоянное место жительства в другие государства, определяется международными договорами Республики Казахстан с государствами, избранными для постоянного проживания.

      Сноска. Статья 4 с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.06.2022 № 129-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 5. Статус военнослужащего

      1. Статус военнослужащего включает общие права, свободы и обязанности военнослужащего как гражданина Республики Казахстан с установленными законами изъятиями и ограничениями, а также его права, обязанности и ответственность, обусловленные особенностями воинской службы.

      Изъятия и ограничения прав и свобод, особые обязанности и ответственность военнослужащих компенсируются дополнительными правами и льготами, установленными настоящим Законом.

      Статус военнослужащего приобретают граждане:

      призванные на воинскую службу (сборы) – со дня издания приказа соответствующего начальника об убытии из местного органа военного управления к месту прохождения воинской службы (сборов);

      поступившие на воинскую службу по контракту – со дня издания приказа командира (начальника) воинской части (учреждения) о зачислении в списки личного состава части;

      поступившие в военные учебные заведения, реализующие программы технического и профессионального, послесреднего и высшего образования, если до этого они не являлись военнослужащими, – для военных учебных заведений со дня издания приказа начальника военного учебного заведения о зачислении в списки учебного состава, за исключением уланов, а при поступлении в иностранное военное учебное заведение – со дня издания приказа руководителя уполномоченного органа о направлении на учебу;

      уланы, завершившие второй курс обучения в военных учебных заведениях, реализующих образовательные программы технического и профессионального образования на базе основного среднего образования, – со дня издания приказа начальника военного учебного заведения о продолжении обучения, переводе на третий курс и назначении на воинскую должность переменного состава кадета.

      Статус военнослужащего гражданин утрачивает со дня исключения из списков воинской части в связи с увольнением с воинской службы (окончанием воинских сборов), а также в случае перевода в специальные государственные и правоохранительные органы Республики Казахстан.

      2. Военнослужащие при исполнении обязанностей воинской службы находятся под защитой государства. Они подчиняются только лицам, которые в соответствии с общевоинскими уставами являются для них начальниками, и никто другой не вправе вмешиваться в их служебную деятельность, за исключением случаев, предусмотренных законами Республики Казахстан.

      3. Военнослужащий находится при исполнении обязанностей воинской службы в случаях:

      1) исполнения должностных обязанностей;

      2) участия в боевых действиях, выполнения задач в условиях чрезвычайного или военного положения, а также в условиях вооруженных конфликтов;

      3) участия в миротворческих операциях по поддержанию мира и безопасности;

      4) участия в антитеррористических операциях;

      5) участия в ликвидации чрезвычайных ситуаций;

      6) полевых выходов (выходов в море), участия в учениях или походах кораблей;

      7) нахождения на территории воинской части в течение установленного распорядком дня служебного времени или в другое время, если это вызвано служебной необходимостью;

      8) нахождения в служебной командировке;

      9) следования к месту службы и обратно;

      10) нахождения на лечении, следования к месту лечения и обратно;

      11) прохождения воинских сборов;

      12) нахождения в плену, в положении заложника или интернированного;

      13) оказания помощи правоохранительным органам по защите прав и свобод человека и гражданина, охране правопорядка и обеспечению общественной безопасности;

      14) нахождения в действующем резерве;

      15) нахождения на повышении квалификации, переподготовке, переквалификации, учебе, войсковой стажировке;

      16) проведения исследований, нахождения на войсковых и других испытаниях.

      Статус военнослужащих по призыву офицерского состава определяется статусом военнослужащих по контракту.

      Военнослужащий срочной службы находится при исполнении обязанностей воинской службы в течение всего времени прохождения срочной службы, а военнообязанный – в течение всего времени прохождения воинских сборов.

      4. Командирам (начальникам) запрещается отдавать приказы (приказания) и распоряжения, не имеющие отношения к исполнению обязанностей воинской службы или направленные на нарушение законодательства Республики Казахстан.

      5. Военнослужащим для удостоверения их статуса в установленном уполномоченным органом порядке выдаются жетоны с личными номерами, удостоверения личности военнослужащего (военные билеты) и (или) служебные удостоверения.

      6. Военнослужащим офицерского состава органов военной разведки Министерства обороны Республики Казахстан, уполномоченным осуществлять оперативно-розыскную и разведывательную деятельность, в подтверждение их личности и полномочий выдаются служебные удостоверения органов военной разведки Министерства обороны Республики Казахстан.

      Порядок выдачи, использования и описание служебного удостоверения определяются Министром обороны Республики Казахстан.

      Служебное удостоверение военнослужащего органа военной разведки Министерства обороны Республики Казахстан подтверждает его право на ношение и хранение оружия, специальных средств, иные полномочия, предоставленные в соответствии с законами Республики Казахстан.

      7. Военнослужащим органов военной полиции, военной прокуратуры и военно-следственных органов в целях выполнения законодательно закрепленных задач в подтверждение их личности и полномочий выдаются служебные удостоверения и жетоны.

      Порядок выдачи, использования и описание служебного удостоверения и жетона определяются руководителем уполномоченного органа.

      Служебное удостоверение военнослужащих органов военной полиции, военной прокуратуры и военно-следственных органов подтверждает их право на ношение и хранение оружия, специальных средств, иные полномочия, предоставленные военнослужащим и сотрудникам в соответствии с законами Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 5 с изменениями, внесенными законами РК от 11.04.2014 № 189-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 13.11.2015 № 398-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 14.03.2023 № 206-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6. Права военнослужащих

      1. Военнослужащие пользуются всеми правами и свободами, предусмотренными Конституцией и законодательством Республики Казахстан, с учетом ограничений, определенных законами Республики Казахстан.

      Военнослужащие имеют право:

      1) на обеспечение за счет государства денежным довольствием на основании единой системы оплаты труда работников органов Республики Казахстан, содержащихся за счет государственного бюджета, утверждаемой Правительством Республики Казахстан по согласованию с Президентом Республики Казахстан, в порядке, предусмотренном первыми руководителями уполномоченных органов;

      2) на обеспечение за счет государства вещевым и другими видами имущества по нормам, утвержденным первыми руководителями уполномоченных государственных органов по согласованию с центральным уполномоченным органом по бюджетному планированию;

      3) на продвижение по службе с учетом квалификации, способностей, добросовестного исполнения своих должностных обязанностей;

      3-1) на обжалование принимаемых в отношении их решений и действий (бездействия) вышестоящим должностным лицам, а также в суд в порядке, установленном законами Республики Казахстан;

      4) по согласованию с уполномоченным должностным лицом поступать в военные учебные заведения, проходить курсовую подготовку, профессиональную подготовку, переподготовку и повышение квалификации, а также поступать не по военным специальностям (кроме военнослужащих срочной службы, курсантов и кадетов) в организации образования, реализующие учебные программы технического и профессионального, послесреднего, высшего и послевузовского образования, в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;

      5) на охрану здоровья и условия службы, отвечающие требованиям техники безопасности и гигиены;

      6) на возмещение вреда, причиненного жизни и здоровью или личному имуществу при исполнении обязанностей воинской службы в порядке, определенном законодательством Республики Казахстан;

      7) на обеспечение жилищем в период прохождения воинской службы в соответствии с настоящим Законом;

      8) на хранение, ношение и применение специальных средств, оружия при исполнении обязанностей воинской службы.

      9) на ознакомление с документами, определяющими их права, должностные и специальные обязанности;

      10) на ознакомление с отзывами об их служебной деятельности и другими документами до внесения их в личное дело, материалами личного дела (за исключением материалов специальной проверки, содержащих сведения, составляющие государственные секреты), а также на приобщение к личному делу их письменных объяснений, других документов и материалов;

      11) на защиту своих персональных данных и членов своей семьи;

      12) на медицинское обеспечение и санаторно-курортное лечение;

      13) на пенсионное обеспечение и социальную защиту;

      14) на надлежащие организационно-технические и санитарные условия с учетом особенностей воинской службы;

      15) на отдых;

      16) на осуществление педагогической, научной или иной творческой деятельности.

      2. Правила ношения военнослужащими оружия определяются общевоинскими уставами. Военнослужащие в качестве крайней меры имеют право применять оружие лично или в составе подразделения в случаях:

      1) отражения вооруженного нападения на охраняемые военные и гражданские объекты, караулы, помещения и сооружения воинских частей;

      2) пресечения попытки насильственного завладения оружием и военной техникой;

      3) защиты военнослужащих и гражданских лиц от нападения, угрожающего их жизни или здоровью, в том числе от нападения животных, если иными способами и средствами защитить их невозможно;

      4) задержания лица, совершившего уголовное правонарушение, оказывающего вооруженное сопротивление либо застигнутого при совершении тяжкого, особо тяжкого преступления, а также вооруженного лица, отказывающегося выполнить законные требования о сдаче оружия, если иными способами и средствами преодолеть сопротивление, задержать преступника или изъять оружие невозможно;

      5) освобождения заложников, захваченных охраняемых объектов, сооружений и специальных (воинских) грузов;

      6) пресечения побега из-под стражи лиц, в отношении которых избрана мера пресечения в виде содержания под стражей, пресечения побега осужденных к лишению свободы, а также для пресечения попыток их насильственного освобождения;

      7) подачи сигнала тревоги или вызова помощи;

      8) необходимой обороны и крайней необходимости.

      Применение оружия должно предусматривать предупреждение о намерении его применить, за исключением внезапного вооруженного нападения, нападения с использованием боевой техники, транспортных средств, морских и речных судов, а также побега из-под стражи с оружием.

      При применении и использовании оружия военнослужащий обязан принять все возможные меры для обеспечения безопасности окружающих граждан, а в случае необходимости оказать неотложную медицинскую помощь пострадавшим.

      Запрещается применять оружие в отношении женщин и несовершеннолетних, за исключением случаев совершения ими акта терроризма, вооруженного нападения, оказания ими вооруженного сопротивления либо совершения ими группового нападения, представляющего угрозу жизни военнослужащему или другим лицам, если иными способами и средствами отразить такое нападение невозможно.

      О каждом случае применения или использования оружия военнослужащий докладывает командиру (начальнику).

      3. Иные права военнослужащих могут устанавливаться законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 6 с изменениями, внесенными законами РК от 04.07.2014 № 233-V (вводится в действие с 01.01.2015); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 29.06.2020 № 351-VI (вводится в действие с 01.07.2021); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 7. Общие обязанности военнослужащих

      1. Военнослужащий обязан:

      1) соблюдать Конституцию и другие нормативные правовые акты Республики Казахстан, а также соблюдать требования общевоинских уставов;

      2) принять военную присягу в установленном порядке;

      3) точно и в срок выполнять приказы командиров (начальников);

      3-1) выполнить решение руководителя уполномоченного органа о его ротации в порядке и сроки, определяемые Правилами прохождения воинской службы;

      4) участвовать в составе воинских частей и подразделений Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, объединенных (коалиционных) вооруженных сил в соответствии с международными договорами в вооруженных конфликтах;

      5) быть дисциплинированным, бдительным и не допускать разглашения государственных секретов;

      6) соблюдать условия контракта о прохождении воинской службы;

      7) соблюдать правила ношения военной формы одежды;

      8) соблюдать требования и выполнять нормативы по физической подготовке, утверждаемые руководителями уполномоченных органов;

      9) уметь применять вверенные ему оружие, вооружение и военную технику, обеспечивать его сохранность и правильную эксплуатацию.

      10) соблюдать нормы служебной этики, установленные законодательством Республики Казахстан;

      11) принимать на себя ограничения, установленные законами Республики Казахстан;

      12) обеспечивать сохранность военного имущества;

      13) подать рапорт в письменной форме и незамедлительно информировать командира (начальника) в случаях, когда частные интересы военнослужащего пересекаются или входят в противоречие с его должностными полномочиями;

      14) не допускать публичных выступлений, причиняющих вред интересам воинской службы;

      15) незамедлительно в письменной форме информировать командира (начальника) о:

      намерении принять гражданство иностранного государства;

      подаче заявления о выходе из гражданства Республики Казахстан;

      намерении супруги (супруга) или своих близких родственников принять гражданство иностранного государства и (или) подаче ими заявления о выходе из гражданства Республики Казахстан, если это стало ему известно;

      16) при увольнении с воинской службы по отрицательным мотивам, служебному несоответствию, выявившемуся по итогам аттестации, в связи с прекращением гражданства Республики Казахстан возместить государству в порядке, определенном первым руководителем уполномоченного государственного органа:

      деньги, затраченные на его обучение в военном, специальном учебном заведении, в том числе в иностранном государстве, повышение квалификации, курсовую подготовку, переподготовку по военно-техническим и иным специальностям;

      деньги, эквивалентные сумме заключенного договора между Республикой Казахстан и страной обучения.

      2. Должностные и специальные обязанности должностных лиц Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований определяются общевоинскими уставами.

      3. Военнослужащий по контракту в течение месяца после поступления на воинскую службу обязан на период прохождения воинской службы передать в доверительное управление находящиеся в собственности военнослужащего акции (доли участия в уставном капитале) коммерческих организаций и иное имущество, использование которого влечет получение доходов, за исключением денег, облигаций, паев открытых и интервальных паевых инвестиционных фондов, законно принадлежащих ему, а также иного имущества, переданного в имущественный наем. Договор на доверительное управление имуществом подлежит нотариальному удостоверению.

      4. Иные обязанности военнослужащих могут устанавливаться законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 7 с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 8. Ограничения прав военнослужащих, связанные с прохождением воинской службы

      Военнослужащий не вправе:

      1) быть депутатом представительных органов и членом органов местного самоуправления, состоять в политических партиях, профессиональных союзах, религиозных объединениях, выступать в поддержку какой-либо политической партии;

      2) заниматься другой оплачиваемой деятельностью, кроме медицинской, педагогической, научной и иной творческой деятельности, не препятствующей исполнению обязанностей воинской службы;

      3) заниматься предпринимательской деятельностью, в том числе участвовать в управлении коммерческой организацией независимо от ее организационно-правовой формы, за исключением случаев, когда это является его должностными обязанностями в соответствии с законодательством Республики Казахстан, и случаев приобретения и (или) реализации паев открытых и интервальных паевых инвестиционных фондов, облигаций на организованном рынке ценных бумаг, акций коммерческих организаций (простые акции в объеме, не превышающем пяти процентов от общего количества голосующих акций организаций) на организованном рынке ценных бумаг;

      4) быть представителем по делам третьих лиц, за исключением случаев, предусмотренных законами;

      5) использовать в неслужебных целях военное имущество и другие средства обеспечения его служебной деятельности, другое государственное имущество и служебную информацию;

      6) организовывать и участвовать в забастовках, пикетировании и иных акциях протеста;

      7) использовать свое служебное положение в корыстных целях, в том числе путем сговора с должностными и иными лицами;

      8) занимать должность, находящуюся в непосредственной подчиненности должности, занимаемой его близкими родственниками (родителями (родителем), детьми, усыновителями (удочерителями), усыновленными (удочеренными), полнородными и неполнородными братьями и сестрами, дедушками, бабушками, внуками), супругом (супругой) и (или) свойственниками (полнородными и неполнородными братьями и сестрами, родителями и детьми супруга (супруги), а также иметь в непосредственном подчинении близких родственников, супруга (супругу) и (или) свойственников;

      9) отказываться или уклоняться от прохождения медицинского освидетельствования в медицинских организациях для установления факта употребления психоактивного вещества и состояния опьянения по направлению уполномоченного руководителя.

      Отказ или уклонение от прохождения освидетельствования влечет увольнение с воинской службы.

      Сноска. Статья 8 с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 07.07.2020 № 361-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 06.10.2020 № 365-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2024 № 74-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. ПОДГОТОВКА ГРАЖДАН К ВОИНСКОЙ СЛУЖБЕ

Статья 9. Подготовка граждан к воинской службе

      1. Подготовка граждан к воинской службе – это комплекс обязательных мероприятий, проводимых государственными органами с гражданами допризывных и призывных возрастов в целях их обучения основам воинской службы, а также с военнообязанными в целях подготовки и переподготовки по военно-техническим и иным специальностям для прохождения воинской службы.

      2. Подготовка граждан к воинской службе включает в себя:

      1) начальную военную подготовку;

      2) военную подготовку по дополнительным образовательным программам;

      3) подготовку по военно-техническим и иным специальностям;

      4) военную подготовку по программам офицеров запаса и сержантов запаса.

      3. Подготовка граждан к воинской службе организуется и обеспечивается государственными органами в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      4. Руководители организаций обязаны обеспечить возможность прохождения допризывниками и призывниками подготовки к воинской службе.

      5. Порядок военно-патриотического воспитания граждан определяется Правительством Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 9 с изменениями, внесенными законами РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 10.06.2020 № 344-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 10. Начальная военная подготовка

      1. Начальная военная подготовка проводится с гражданами в организациях образования, реализующих общеобразовательные программы общего среднего образования и образовательные программы технического и профессионального, послесреднего образования.

      2. Граждане, подлежащие призыву и не прошедшие начальную военную подготовку, проходят ее перед призывом на срочную службу в соответствии с Правилами подготовки граждан к воинской службе.

      3. Порядок организации и проведения, а также формирования учебно-материальной базы начальной военной подготовки определяется Министерством обороны Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 10 с изменениями, внесенными законами РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 13.11.2015 № 398-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 11. Военная подготовка граждан по дополнительным образовательным программам в организациях образования

      1. Военная подготовка граждан Республики Казахстан по дополнительным образовательным программам производится в организациях образования, реализующих общеобразовательные учебные программы общего среднего образования и образовательные программы технического и профессионального, послесреднего образования.

      2. Порядок прохождения военной подготовки и обеспечения воспитанников всеми видами довольствия определяется Правилами подготовки граждан к воинской службе.

      Сноска. Статья 11 с изменениями, внесенными Законом РК от 13.11.2015 № 398-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 12. Подготовка граждан по военно-техническим и иным специальностям

      Сноска. Заголовок статьи 12 в редакции Закона РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Подготовка граждан по военно-техническим и иным специальностям производится в специализированных организациях Министерства обороны Республики Казахстан на безвозмездной основе в соответствии с потребностью Вооруженных Сил и на возмездной основе с полным или частичным возмещением расходов на обучение.

      При частичном возмещении расходов на обучение за счет Министерства обороны Республики Казахстан (далее – Министерство обороны) осуществляются проведение учебных стрельб и обеспечение горюче-смазочными материалами.

      2. На безвозмездной основе к подготовке по военно-техническим и иным специальностям привлекаются граждане, годные по состоянию здоровья к воинской службе, в возрасте от семнадцати лет шести месяцев до двадцати шести лет, подлежащие призыву на срочную воинскую службу после окончания подготовки или зачисляемые в мобилизационный резерв. Разнарядка на подготовку младших специалистов формируется Министерством обороны.

      3. На возмездной основе к подготовке по военно-техническим и иным специальностям привлекаются:

      военнообязанные, годные по состоянию здоровья к воинской службе;

      призывники в возрасте от двадцати четырех до двадцати семи лет, годные или ограниченно годные по состоянию здоровья к воинской службе, в том числе имеющие отсрочку от призыва на воинскую службу.

      4. Порядок набора призывников, военнообязанных, их направления и обучения на безвозмездной и возмездной основах, организации учебно-воспитательного процесса, а также сроки обучения по военно-техническим и иным специальностям в специализированных организациях Министерства обороны определяются Министром обороны Республики Казахстан.

      5. Количество обучаемых призывников, военнообязанных по военно-техническим и иным специальностям в специализированных организациях Министерства обороны определяется Министром обороны Республики Казахстан исходя из потребности в мобилизационных ресурсах либо младших специалистах.

      6. Началом и окончанием обучения призывников, военнообязанных по военно-техническим и иным специальностям считается дата издания приказов руководителя специализированной организации Министерства обороны о зачислении и окончании.

      Граждане, проходящие обучение в специализированных организациях Министерства обороны, в период обучения статус военнослужащего не приобретают.

      7. Исключен Законом РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      8. Исключен Законом РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      9. Исключен Законом РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      10. Исключен Законом РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      11. На время прохождения занятий в специализированных организациях Министерства обороны работодатели обязаны предоставить работникам, проходящим обучение в указанных организациях, учебные отпуска.

      12. За призывниками, военнообязанными в период обучения по военно-техническим и иным специальностям сохраняется место работы (должность). В этот период они не могут быть уволены по инициативе работодателя, за исключением случаев ликвидации юридического лица, а также отчислены из организации образования по инициативе руководителя организации образования.

      Сноска. Статья 12 с изменениями, внесенными Законом РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 13. Военная подготовка граждан по программам офицеров запаса и сержантов запаса в организациях высшего и (или) послевузовского образования

      Сноска. Заголовок с изменением, внесенным Законом РК от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Военная подготовка граждан по программе офицеров запаса проводится на безвозмездной и возмездной основах, программе сержантов запаса – на возмездной основе в соответствии с разнарядкой Министерства обороны исходя из мобилизационной потребности Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, а также необходимости накопления военно-обученного резерва.

      2. Гражданам, окончившим полный курс военной подготовки по программам офицеров запаса и сержантов запаса, присваивается воинское звание "лейтенант запаса" или "младший сержант запаса" соответственно в порядке, определенном Правилами прохождения воинской службы.

      3. Порядок прохождения военной подготовки граждан по программам офицеров запаса и сержантов запаса определяется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 13 в редакции Закона РК от 10.06.2020 № 344-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 14. Всеобщее военное обучение граждан

      1. В целях привлечения населения к мероприятиям гражданской обороны и подготовки необходимого контингента для комплектования Вооруженных Сил в военное время проводится всеобщее военное обучение:

      1) мужчин – в возрасте от шестнадцати до шестидесяти лет включительно;

      2) женщин, не имеющих детей или имеющих детей старше десяти лет, – в возрасте от восемнадцати до сорока пяти лет включительно.

      Всеобщее военное обучение граждан осуществляется местными органами военного управления по месту работы, учебы и жительства граждан.

      2. Программа всеобщего военного обучения утверждается Министерством обороны Республики Казахстан.

      3. Министерство обороны разрабатывает программу и осуществляет контроль за мероприятиями по всеобщему военному обучению граждан.

      Сноска. Статья 14 с изменением, внесенным Законом РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 3. ВОИНСКИЙ УЧЕТ. ПРИПИСКА ГРАЖДАН К ПРИЗЫВНЫМ УЧАСТКАМ

Статья 15. Воинский учет

      1. Воинскому учету подлежат граждане, за исключением:

      1) женщин, не имеющих военно-учетной специальности;

      2) лиц, уволенных с воинской службы в отставку или исключенных с воинского учета по достижении предельного возраста пребывания в запасе либо признанных не годными к воинской службе с исключением с воинского учета;

      3) лиц, отбывающих наказание в виде лишения свободы;

      4) лиц, постоянно проживающих за пределами Республики Казахстан;

      5) сотрудников, а также курсантов и слушателей военных, специальных учебных заведений правоохранительных и специальных государственных органов Республики Казахстан.

      2. Воинский учет организуют и обеспечивают местные исполнительные органы.

      Воинский учет военнообязанных и призывников осуществляется по месту их жительства или месту временного пребывания (проживания) местными органами военного управления, а в населенных пунктах, где их нет, воинский учет обеспечивают акимы поселков, сел, сельских округов.

      3. Правила воинского учета военнообязанных и призывников утверждаются Министерством обороны Республики Казахстан.

      4. Военнослужащие, проходящие воинскую службу в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях, подлежат учету в соответствующих органах военного управления (органах управления), воинских частях (частях) и учреждениях в порядке, установленном уполномоченным органом.

      Сноска. Статья 15 с изменениями, внесенными законами РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 16. Приписка граждан к призывным участкам

      1. Приписка граждан к призывным участкам – это мероприятия воинского учета, проводимые соответствующими местными исполнительными органами совместно с местными органами военного управления для постановки на воинский учет допризывников.

      2. Приписке к призывным участкам подлежат граждане Республики Казахстан мужского пола, которым в год приписки исполняется семнадцать лет.

      3. Приписка граждан к призывным участкам и медицинское освидетельствование организуются и обеспечиваются акимами областей, городов республиканского значения, столицы, районов, городов областного значения в соответствии с Правилами воинского учета военнообязанных и призывников и Правилами проведения военно-врачебной экспертизы в Вооруженных Силах, утверждаемыми Министерством обороны.

      4. Граждане при приписке к призывным участкам для установления степени годности к воинской службе проходят медицинскую комиссию в порядке, определенном Правилами проведения военно-врачебной экспертизы.

      Граждане, признанные медицинской (военно-врачебной) комиссией не годными к воинской службе с исключением с воинского учета, на воинский учет не принимаются.

      Граждане, признанные военно-врачебной комиссией не годными к воинской службе с исключением с воинского учета, на воинский учет не принимаются.

      5. Граждане освобождаются от работы (учебы) на время, необходимое для выполнения обязанностей, связанных с постановкой допризывников на воинский учет, с сохранением за ними места работы (учебы), занимаемой должности и средней заработной платы.

      6. Для проведения приписки граждан к призывным участкам в районах (городах областного значения) решением местных исполнительных органов (акиматов) района (города областного значения) образуются приписные комиссии в составе:

      1) председателя комиссии – заместителя руководителя местного исполнительного органа (акима) района, города областного значения;

      2) членов комиссии:

      представителя местного органа военного управления района, города областного значения;

      представителя соответствующего территориального подразделения органов внутренних дел;

      заместителя начальника соответствующего местного органа государственного управления здравоохранением (главного врача) – председателя медицинской комиссии;

      секретаря.

      Персональный состав районной (городской) комиссии по приписке, порядок проведения и обеспечения этой работы ежегодно утверждаются решением руководителя местного исполнительного органа (акима) района (города областного значения).

      График приписки граждан к призывным пунктам (участкам) утверждается руководителем местного исполнительного органа.

      Сноска. Статья 16 с изменениями, внесенными законами РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 17. Обязанности должностных лиц, государственных органов, организаций, военнообязанных и призывников по выполнению Правил воинского учета военнообязанных и призывников

      1. Акимы района, города областного значения, поселка, села, сельского округа, а также руководители организаций, в которых работают военнообязанные и призывники, в пределах своей компетенции обязаны:

      1) оповещать военнообязанных и призывников о вызове их в местные органы военного управления;

      2) исключен Законом РК от 08.01.2013 № 64-V (вводится в действие с 01.01.2013);

      3) предоставлять в соответствующие местные органы военного управления районов (городов областного значения) документы, подтверждающие количественный и качественный состав военнообязанных, призывников и допризывников;

      4) обеспечить доставку граждан из других местностей в призывные (сборные) пункты областей, городов республиканского значения, столицы, районов, городов областного значения при проведении приписки допризывников и призыве граждан на воинскую службу.

      2. исключен Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      3. Органы внутренних дел в пределах своей компетенции обязаны осуществлять розыск лиц, уклоняющихся от выполнения воинской обязанности.

      4. Сведения на военнообязанных и призывников об изменении фамилии, имени, отчества (если оно указано в документе, удостоверяющем личность), даты, места рождения; о регистрации смерти; признанных лицами с инвалидностью; о регистрации и снятии с регистрационного учета граждан по месту жительства; о наличии либо отсутствии совершения лицом уголовного правонарушения местные органы военного управления района (города областного значения) получают из информационных систем уполномоченных органов, осуществляющих деятельность по указанным направлениям, посредством обеспечения взаимодействия информационных систем государственных органов.

      В случае отсутствия взаимодействия между государственными информационными системами сведения направляются в местные органы военного управления района (города областного значения) в течение трех рабочих дней.

      5. Органы дознания и предварительного следствия обязаны в течение семи рабочих дней сообщать местным органам военного управления районов (городов областного значения) о военнообязанных и призывниках, в отношении которых ведется дознание или предварительное следствие, а суды – о военнообязанных и призывниках, в отношении которых судом рассматриваются уголовные дела, а также о вступивших в законную силу в их отношении приговорах.

      6. Исключен Законом РК от 14.07.2022 № 141-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      7. Организации здравоохранения по запросам местных органов военного управления перед началом проведения призыва обязаны сообщать сведения о военнообязанных и призывниках, находящихся на стационарном лечении и диспансерном учете.

      8. Исключен Законом РК от 14.07.2022 № 141-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      9. Исключен Законом РК от 08.01.2013 № 64-V (вводится в действие с 01.01.2013).

      10. Исключен Законом РК от 14.07.2022 № 141-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      Сноска. Статья 17 с изменениями, внесенными законами РК от 08.01.2013 № 64-V (вводится в действие с 01.01.2013); от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.06.2022 № 129-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 14.07.2022 № 141-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 4. ПРОХОЖДЕНИЕ ВОИНСКОЙ СЛУЖБЫ

Статья 18. Содержание воинской службы

      1. Воинская служба включает в себя:

      1) воинскую службу по призыву;

      2) воинскую службу по контракту.

      К воинской службе по призыву относятся:

      1) срочная воинская служба рядового и сержантского составов;

      2) воинская служба офицеров, призванных в соответствии со статьей 32 настоящего Закона;

      3) воинская служба при мобилизации, военном положении, в военное время и при прохождении воинских сборов.

      К воинской службе по контракту относятся:

      1) воинская служба военнослужащих, проходящих воинскую службу по контракту на воинских должностях рядового, сержантского и офицерского составов;

      2) воинская служба и обучение кадетов, курсантов, адъюнктов, магистрантов и докторантов, военных интернов, военных врачей-резидентов военных учебных заведений.

      2. Граждане, призванные на воинские сборы, исполняют обязанности воинской службы.

      3. К прохождению срочной службы приравниваются время обучения граждан на очных отделениях учебных заведений правоохранительных и специальных государственных органов, а также время прохождения военной подготовки в специализированных организациях Министерства обороны по программе подготовки военно-обученного резерва.

      4. Военнослужащие принимают военную присягу на верность народу Республики Казахстан.

      Военнообязанные, ранее не принимавшие военную присягу, принимают ее при призыве на воинские сборы и по мобилизации.

      Студенты военных кафедр принимают военную присягу в период прохождения учебных сборов.

      5. Гражданам в случаях и порядке, определенных настоящим Законом, предоставляются отсрочка или освобождение от воинской службы.

      Сноска. Статья 18 с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 10.06.2020 № 344-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2024 № 74-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 19. Состав военнослужащих и военнообязанных. Воинские звания

      1. Военнослужащие и военнообязанные подразделяются на составы:

      1) рядовой;

      2) сержантский;

      3) офицерский.

      2. В Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях устанавливаются следующие воинские звания:

      войсковые корабельные

      1) рядовой состав

      рядовой матрос

      ефрейтор старший матрос

      2) сержантский состав

      младший сержантский состав

      младший сержант старшина второй статьи

      сержант старшина первой статьи

      старший сержант главный старшина

      старший сержантский состав

      сержант третьего класса старшина третьего класса

      сержант второго класса старшина второго класса

      сержант первого класса старшина первого класса

      высший сержантский состав

      штаб-сержант штаб-старшина

      мастер-сержант мастер-старшина

      3) офицерский состав

      младший офицерский состав

      лейтенант лейтенант

      старший лейтенант старший лейтенант

      капитан капитан-лейтенант

      старший офицерский состав

      майор капитан третьего ранга

      подполковник капитан второго ранга

      полковник капитан первого ранга

      высший офицерский состав

      генерал-майор контр-адмирал

      генерал-лейтенант вице-адмирал

      генерал-полковник адмирал

      генерал армии

      3. Для офицеров, имеющих медицинскую или юридическую специальности, к воинским званиям добавляются слова "медицинской службы", "юстиции" соответственно.

      4. Для высшего офицерского состава авиации (летного инженерного, имеющего инженерно-авиационную подготовку) к воинским званиям добавляется слово "авиации".

      5. К воинским званиям граждан, пребывающих в запасе, добавляются слова "запаса", а находящихся в отставке – "в отставке".

      Сноска. Статья 19 с изменением, внесенным законами РК от 11.07.2017 № 91-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 20. Порядок присвоения, снижения, лишения воинского звания и восстановления в воинском звании

      Присвоение, включая досрочное, снижение, лишение воинских званий военнослужащим и военнообязанным осуществляются в соответствии с Правилами прохождения воинской службы.

      Лицу, лишенному воинского звания, воинское звание, за исключением высшего офицерского состава, восстанавливается исключительно в случаях вынесения судом оправдательного приговора или принятия решения о прекращении уголовного дела по реабилитирующим основаниям. Лицу, лишенному воинского звания высшего офицерского состава, воинское звание восстанавливается по решению Президента Республики Казахстан.

      Военнослужащему, сниженному в воинском звании, воинское звание присваивается в соответствии с Правилами прохождения воинской службы.

      Сроки выслуги в воинских званиях устанавливаются:

      1) сержантскому составу:

      младшим сержантам – один год;

      сержантам – два года;

      старшим сержантам – три года;

      сержантам 3-го класса – четыре года;

      сержантам 2-го класса – пять лет;

      сержантам 1-го класса – шесть лет;

      2) офицерскому составу:

      лейтенантам – два года, а со сроком обучения в военном, специальном учебном заведении пять лет – один год;

      старшим лейтенантам – три года;

      капитанам (капитан-лейтенантам) – четыре года;

      майорам (капитанам третьего ранга) – пять лет;

      подполковникам (капитанам второго ранга) – семь лет.

      Рядовому, высшему сержантскому составу, полковникам (капитанам первого ранга) и высшему офицерскому составу сроки выслуги в воинских званиях не устанавливаются.

      Сотрудникам правоохранительных и специальных государственных органов, поступившим на воинскую службу в Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования в порядке перевода, воинское звание присваивается в порядке переаттестации, определяемом первым руководителем уполномоченного органа, не ниже имеющегося специального звания.

      Сноска. Статья 20 с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 21. Воинские должности

      1. Воинская должность определяется исходя из основных задач и функций, поставленных перед Вооруженными Силами, другими войсками и воинскими формированиями.

      2. Перечень воинских должностей и соответствующих им воинских званий в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях утверждается Президентом Республики Казахстан.

      3. Воинские должности подразделяются на должности:

      1) рядового состава;

      2) сержантского состава;

      3) офицерского состава;

      4) высшего офицерского состава.

      4. Комплектование, назначение на воинские должности, перемещение, освобождение от воинских должностей, перевод в государственные, специальные государственные и правоохранительные органы и увольнение военнослужащих производятся в соответствии с Правилами прохождения воинской службы.

      В отношении военнослужащих и лиц гражданского персонала (работников), назначаемых на должности, перечень которых утвержден первым руководителем уполномоченного государственного органа, проводится проверка с применением психофизиологического и полиграфологического исследований в порядке, определенном первым руководителем уполномоченного государственного органа.

      4-1. Гражданин Республики Казахстан и военнослужащий, зачисленные в военное учебное заведение, реализующее образовательные программы технического и профессионального, высшего образования (военный факультет), назначается на воинскую должность кадета и курсанта соответственно.

      Военнослужащий по контракту, зачисленный в военное учебное заведение по образовательной программе послевузовского образования, освобождается от ранее занимаемой воинской должности и назначается на воинскую должность магистранта, докторанта, военного врача-резидента или адъюнкта.

      4-2. Улан, переведенный на третий курс обучения, а также гражданин на базе общего среднего образования или военнослужащий, зачисленные в военные учебные заведения, реализующие образовательные программы технического и профессионального, высшего образования, назначаются на воинскую должность переменного состава кадета либо курсанта или военного интерна Вооруженных Сил соответственно.

      Военнослужащий по контракту, зачисленный в военное учебное заведение, реализующее образовательные программы послевузовского образования, освобождается от ранее занимаемой воинской должности и назначается на воинскую должность переменного состава магистранта либо докторанта, докторанта, военного врача-резидента или адъюнкта Вооруженных Сил, за исключением обучающихся с применением дистанционного обучения.

      5. Военнослужащий проходит воинскую службу не на воинских должностях в случаях:

      1) нахождения в распоряжении командира (начальника) при назначении его на другую должность – не более двух месяцев;

      2) нахождения в распоряжении командира (начальника) в связи с проведением организационно-штатных мероприятий – не более трех месяцев;

      Примечание ИЗПИ!
      Конституционным Судом РК начато производство по проверке конституционности подпункта 3) пункта 5 статьи 21.

      3) нахождения в распоряжении командира (начальника) в связи с вынесением в отношении военнослужащего постановления о квалификации деяния подозреваемого либо применения меры пресечения по уголовному делу о преступлении – до вынесения окончательного решения по уголовному делу;

      4) нахождения в распоряжении руководителя уполномоченного органа в связи с прикомандированием к государственным органам, международным и другим организациям в целях выполнения работ в интересах обороны и безопасности государства в соответствии с Правилами прохождения воинской службы;

      5) нахождения в распоряжении командира (начальника) в связи с назначением на должность в аппарате военного атташе Республики Казахстан – до получения разрешительных документов на выезд за пределы Республики Казахстан;

      6) нахождения в распоряжении руководителя уполномоченного органа при пребывании вместе с супругом (супругой) – военнослужащим или сотрудником правоохранительных или специальных государственных органов Республики Казахстан, направленным (направленной) на службу, учебу за границей;

      7) исключен Законом РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

      8) нахождения в распоряжении первого руководителя уполномоченного органа военнослужащих, которым присвоено первое воинское звание офицерского состава "лейтенант" в связи с окончанием высшего военного учебного заведения иностранного государства, программа обучения которого в соответствии с законодательством страны обучения предусматривает войсковую стажировку, – до окончания войсковой стажировки;

      9) нахождения в распоряжении командира (начальника) военнослужащих, направленных и поступивших в организации образования, реализующие образовательные программы послевузовского образования по очной форме обучения, – на время обучения;

      10) нахождения в распоряжении первого руководителя уполномоченного органа в период воинских сборов – на время прохождения сборов.

      6. Сроки нахождения на воинских должностях определяются Правилами прохождения воинской службы.

      7. В срок состояния в распоряжении не засчитываются периоды нахождения военнослужащего в ежегодных основных отпусках, на лечении в военно-медицинских (медицинских) подразделениях, а в случае их отсутствия по месту прохождения воинской службы или отсутствия в них соответствующих отделений – в медицинских организациях.

      Сноска. Статья 21 с изменениями, внесенными законами РК от 04.07.2014 № 233-V (вводится в действие с 01.01.2015); от 13.11.2015 № 398-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.01.2021 № 410-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2024 № 74-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 22. Ротация

      1. Ротация военнослужащих осуществляется в целях служебной необходимости или обеспечения более эффективного использования их профессионального потенциала.

      2. Ротация военнослужащих осуществляется по решению руководителя уполномоченного органа в порядке и сроки, определяемые Правилами прохождения воинской службы.

      3. Ротации, связанной с переездом в другую местность, не подлежат лица, имеющие супругу (супруга), которой (которому) установлена инвалидность, имеющие (являющиеся опекунами) детей с инвалидностью, в том числе усыновленных (удочеренных), или на иждивении которых находятся престарелые родители. Указанные обстоятельства должны быть подтверждены актом в порядке, определенном Правилами прохождения воинской службы.

      Сноска. Статья 22 с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.06.2022 № 129-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 22-1. Аттестация военнослужащих

      1. Аттестация военнослужащих Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований по контракту определяется Правилами прохождения воинской службы.

      Военнослужащие Вооруженных Сил и органов военной прокуратуры проходят полиграфологическое исследование при аттестации по решению руководителя уполномоченного государственного органа в порядке и сроки, определяемые Правилами прохождения воинской службы.

      2. Внеочередная аттестация военнослужащих Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований по контракту проводится по решению Президента Республики Казахстан, определяющему ее порядок, сроки и категории аттестуемых военнослужащих.

      По итогам внеочередной аттестации аттестационная комиссия принимает одно из следующих решений:

      1) соответствует занимаемой должности и рекомендуется для выдвижения на вышестоящую должность;

      2) соответствует занимаемой должности;

      3) не соответствует занимаемой должности и рекомендуется к понижению в должности;

      4) не соответствует занимаемой должности и рекомендуется к ротации;

      5) не соответствует занимаемой должности и рекомендуется к увольнению.

      В случае несдачи нормативов по определению профессиональной пригодности и получения при тестировании оценки ниже порогового значения аттестационная комиссия принимает одно из решений, предусмотренных подпунктами 3), 4) и 5) настоящего пункта.

      Военнослужащие, дважды не явившиеся на заседание аттестационной комиссии без уважительной причины, рекомендуются к увольнению в порядке, установленном настоящим Законом.

      Военнослужащие, не прошедшие внеочередную аттестацию и (или) отказавшиеся продолжить воинскую службу на иных, в том числе на нижестоящих, должностях, подлежат увольнению в порядке, установленном настоящим Законом.

      Сноска. Глава 4 дополнена статьей 22-1 в соответствии с Законом РК от 16.01.2013 № 71-V (вводится в действие с 01.01.2013); с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 23. Военная форма одежды и знаки различия военнослужащих

      1. Военная форма одежды и знаки различия Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований утверждаются Президентом Республики Казахстан.

      Военнослужащие обеспечиваются парадной, повседневной, полевой, специальной формой одежды и предметами специальной экипировки.

      Правила ношения военной формы одежды и знаков различия Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, а также других знаков устанавливаются Министром обороны Республики Казахстан, а особенности ношения отдельных предметов военной формы одежды и знаков различия – первыми руководителями уполномоченных органов.

      Военнослужащим, прослужившим в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях двадцать пять лет и более в календарном исчислении, при увольнении в запас или в отставку разрешается ношение военной формы одежды, за исключением лиц, уволенных с воинской службы по основаниям, предусмотренным подпунктами 9) и 11) пункта 1 статьи 26 настоящего Закона.

      2. Ношение военной формы одежды лицами, не имеющими на то права, запрещается и влечет установленную законом ответственность.

      Сноска. Статья 23 с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 24. Сроки воинской службы. Выслуга лет

      1. Сроки воинской службы в календарном исчислении устанавливаются:

      1) для военнослужащих срочной службы – двенадцать месяцев;

      2) для офицеров, проходящих воинскую службу по призыву, – двадцать четыре месяца;

      3) для военнослужащих, проходящих воинскую службу по контракту, – на сроки, указанные в контракте о прохождении воинской службы.

      2. Выслуга лет исчисляется в порядке, устанавливаемом законодательством Республики Казахстан, в целях расчета продолжительности воинской службы, дающей право на пенсию. Исчисление выслуги лет военнослужащим производится в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан.

      Время прохождения воинской службы не на воинских должностях засчитывается в выслугу лет. Выслуга лет засчитывается в общий трудовой стаж и в стаж государственной службы.

      Военнослужащим, убывшим за границу в связи с дальнейшим прохождением воинской службы (поступлением на учебу) супруга – военнослужащего (супруги – военнослужащей), время пребывания за границей засчитывается в выслугу лет.

      Военнослужащим, до поступления на воинскую службу в Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования состоявшим на службе в правоохранительных и специальных государственных органах, выслуга лет засчитывается с учетом времени их работы в правоохранительных и специальных государственных органах на должностях, предусматривающих присвоение воинских или специальных званий, классных чинов.

      В стаж государственной службы, в том числе правоохранительной службы, засчитывается время, в период которого государственный служащий, сотрудник правоохранительного органа были временно назначены на воинскую должность в государственном органе, в структуре которого предусмотрено прохождение воинской службы, а также время их перевода из одного государственного органа в другой государственный орган.

      Для лиц, поступивших на государственную службу, время прохождения воинской службы и период назначения на воинскую должность засчитываются в стаж государственной службы.

      Воинская служба считается непрерывной, если со дня увольнения военнослужащего с воинской службы, сотрудника со службы из правоохранительных и специальных государственных органов, государственной фельдъегерской службы Республики Казахстан и до дня его приема на воинскую службу прошло не более трех месяцев при условии отсутствия у него за указанный период трудовых отношений с иными физическими и юридическими лицами. При этом указанный период не засчитывается при исчислении стажа для определения должностного оклада и (или) выслуги лет для назначения пенсионных выплат за выслугу лет.

      Сноска. Статья 24 с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 11.07.2017 № 91-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 25. Предельные возрасты военнослужащих на воинской службе

      1. Предельные возрасты военнослужащих на воинской службе устанавливаются:

      1) военнослужащим рядового и младшего сержантского составов – сорок пять лет;

      2) военнослужащим старшего сержантского состава и офицерского состава до майора (капитана третьего ранга) включительно – сорок семь лет;

      2-1) подполковникам – сорок восемь лет;

      3) военнослужащим высшего сержантского состава и полковникам (капитанам первого ранга) – пятьдесят пять лет;

      4) генерал-майорам (контр-адмиралам), генерал-лейтенантам (вице-адмиралам) – шестьдесят лет;

      5) генерал-полковникам, адмиралам и генералам армии – шестьдесят три года.

      2. Военнослужащие, достигшие предельного возраста состояния на воинской службе, подлежат увольнению с воинской службы в запас или отставку в порядке, установленном Правилами прохождения воинской службы.

      Военнослужащему, имеющему высокую профессиональную подготовку, опыт работы на занимаемой должности, и годному по состоянию здоровья для прохождения воинской службы, достигшему предельного возраста состояния на воинской службе, по его рапорту первым руководителем уполномоченного государственного органа может быть продлен срок воинской службы путем заключения с ним нового контракта о прохождении воинской службы на срок до пяти лет.

      Решение о продлении срока воинской службы не исключает возможности увольнения военнослужащего из Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований по основаниям, предусмотренным настоящим Законом.

      Военнослужащему, назначенному на должность Президентом Республики Казахстан и достигшему предельного возраста пребывания на воинской службе, в случае годности его по состоянию здоровья для прохождения воинской службы на основании поданного им рапорта срок воинской службы может быть продлен Президентом Республики Казахстан до пяти лет.

      3. В период мобилизации, военного положения и в военное время предельный возраст военнослужащих на воинской службе увеличивается в соответствии с предельным возрастом пребывания в запасе. При этом заключенные с ними контракты о прохождении воинской службы действуют до окончания срока мобилизации, военного положения и военного времени.

      Сноска. Статья 25 с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 26. Увольнение с воинской службы

      1. Увольнение военнослужащего с воинской службы производится по следующим основаниям:

      1) по достижении предельного возраста состояния на воинской службе;

      2) по истечении срока воинской службы по призыву;

      3) по истечении срока контракта о прохождении воинской службы;

      4) по состоянию здоровья в связи с заключением военно-врачебной комиссии о признании не годным или ограниченно годным к воинской службе;

      5) в связи с сокращением штатов воинской части (учреждения) при невозможности назначения на другие равнозначные воинские должности и отказом военнослужащего к назначению на низшую воинскую должность;

      6) в связи с переходом на государственную службу или в государственные учреждения, за исключением перевода в правоохранительные или специальные государственные органы Республики Казахстан;

      7) в связи с прекращением гражданства Республики Казахстан;

      8) в связи с невозможностью дальнейшего прохождения воинской службы по результатам специальной проверки уполномоченного государственного органа;

      9) по служебному несоответствию, выявившемуся по итогам аттестации;

      10) в связи с отчислением из военного, специального учебного заведения, за исключением случаев отчисления выпускников военных учебных заведений, реализующих программы технического и профессионального образования, а также военных интернов, военных врачей-резидентов, магистрантов, докторантов и адъюнктов;

      11) по отрицательным мотивам;

      12) в связи с отменой чрезвычайного положения для лиц, выслуживших установленный срок.

      2. Увольнение военнослужащего с воинской службы по отрицательным мотивам производится в случаях:

      1) вступления в законную силу обвинительного приговора суда за совершение преступления;

      2) освобождения от уголовной ответственности за совершение преступления на основании пунктов 3), 4), 9), 10) и 12) части первой статьи 35 или статьи 36 Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан;

      3) установления при исполнении обязанностей воинской службы факта употребления психоактивного вещества или состояния опьянения, подтвержденного результатами медицинского освидетельствования, проведенного в медицинской организации, а также отказа или уклонения от его прохождения;

      4) установления факта немедицинского употребления наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов во внеслужебное время, подтвержденного результатами медицинского освидетельствования, проведенного в медицинской организации;

      5) систематического (два и более раза) нарушения условий контракта о прохождении воинской службы;

      6) непредставления или искажения сведений, указанных в пункте 2 статьи 38 настоящего Закона, независимо от даты совершения;

      7) лишения воинского звания в установленном законодательством Республики Казахстан порядке;

      8) отсутствия военнослужащего специального государственного органа или органа внутренних дел Республики Казахстан на службе без уважительной причины в течение трех и более часов подряд;

      9) нарушения установленных требований по обеспечению режима секретности, повлекшего разглашение или утрату сведений, составляющих государственные секреты, их носителей;

      10) определенных трудовым законодательством Республики Казахстан и Законом Республики Казахстан "О противодействии коррупции";

      11) совершения проступка, дискредитирующего воинскую службу.

      Проступками, дискредитирующими воинскую службу, являются действия военнослужащего, в том числе не связанные с исполнением обязанностей воинской службы, но явно подрывающие в глазах граждан авторитет воинской службы, а именно:

      использование служебного положения в личных корыстных целях;

      занятие любыми видами предпринимательской деятельности, в том числе коммерческим посредничеством, за исключением случаев, когда это является их должностными и специальными обязанностями в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

      выполнение работ и оказание услуг с использованием служебного положения и получение за это вознаграждения;

      совершение виновных действий военнослужащим, непосредственно обслуживающим бюджетные средства или государственное имущество, если эти действия дают основания для утраты доверия к нему со стороны уполномоченного должностного лица;

      появление военнослужащего в военной форме одежды в общественном месте в состоянии алкогольного или иного опьянения, вызванного немедицинским употреблением наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов, оскорбляющем человеческое достоинство и общественную нравственность;

      участие в азартных играх денежного или иного имущественного характера и (или) пари на деньги, вещи и иные ценности.

      3. Военнослужащий, проходящий воинскую службу по контракту, имеет право на досрочное увольнение с воинской службы:

      1) в случае существенного и (или) систематического (два и более раза) нарушения в отношении него условий контракта о прохождении воинской службы;

      2) по семейным обстоятельствам при:

      невозможности проживания члена его семьи по медицинским показаниям в местности, в которой он проходит воинскую службу, и при отсутствии возможности его перевода к новому месту воинской службы;

      изменении места воинской службы супруга – военнослужащего (супруги – военнослужащей), связанном с необходимостью переезда семьи в другой населенный пункт;

      необходимости постоянного ухода за супругой (супругом), близкими родственниками, нуждающимися по состоянию здоровья в соответствии с заключением медицинской организации по месту их жительства в постоянном уходе либо являющимися лицами с инвалидностью первой или второй группы, или лицами, достигшими установленного законодательством Республики Казахстан общеустановленного пенсионного возраста или не достигшими восемнадцати лет, при отсутствии других лиц, обязанных по закону содержать указанных граждан;

      необходимости ухода за ребенком (детьми), не достигшим (не достигшими) восемнадцати лет, которого (которых) военнослужащий воспитывает без матери (отца);

      3) в случае избрания или назначения в представительные органы Республики Казахстан;

      4) в случае избрания или назначения на должность судьи.

      4. Военнослужащий, проходящий воинскую службу по призыву, увольняется с воинской службы по основаниям, предусмотренным подпунктами 2), 4) и 7) пункта 1, подпунктами 1) и 2) пункта 2, подпунктами 3) и 4) пункта 3 настоящей статьи.

      5. Военнослужащий срочной воинской службы имеет право на досрочное увольнение в случаях:

      1) возникновения права на отсрочку вследствие изменения семейного положения, за исключением лиц, подавших заявление об отказе от отсрочки в соответствии с пунктом 9 статьи 35 настоящего Закона или на освобождение от призыва;

      2) выезда на постоянное место жительства в составе семьи за границу или для воссоединения с семьей, постоянно проживающей за пределами Республики Казахстан, при наличии подтверждающих документов, дающих право на выезд в соответствии с законами Республики Казахстан.

      6. Военнослужащий, проходящий воинскую службу по призыву офицерского состава, имеет право на досрочное увольнение с воинской службы при наличии обстоятельств, предусмотренных подпунктами 1) и 2) пункта 2 статьи 35 настоящего Закона.

      7. Умерший (погибший) военнослужащий исключается из списков воинской части (учреждения) со следующего дня после документально подтвержденной даты смерти (гибели), а военнослужащий, признанный судом безвестно отсутствующим или объявленный умершим, – со дня вступления в законную силу решения суда.

      8. Увольнение с воинской службы военнослужащего, выслужившего установленные сроки, приостанавливается в случае введения чрезвычайного или военного положения на период его действия.

      При этом заключенный с ним контракт о прохождении воинской службы действует в течение периода чрезвычайного или военного положения.

      9. Военнослужащему, проходящему воинскую службу по контракту, при увольнении с воинской службы по достижении предельного возраста состояния на воинской службе, по состоянию здоровья либо в связи с сокращением штатов воинской части (учреждения) выходное (единовременное) пособие выплачивается в размере, имеющему выслугу:

      менее 10 календарных лет, – трехмесячного денежного содержания;

      от 10 до 15 календарных лет, – четырехмесячного денежного содержания;

      от 15 до 20 календарных лет, – пятимесячного денежного содержания;

      от 20 до 25 календарных лет, – шестимесячного денежного содержания;

      от 25 до 30 календарных лет, – семимесячного денежного содержания;

      свыше 30 календарных лет, – восьмимесячного денежного содержания.

      При повторном поступлении на воинскую службу по контракту размер выходного (единовременного) пособия определяется с учетом ранее выплаченного выходного (единовременного) пособия, за исключением случаев, когда данное выходное (единовременное) пособие ранее при увольнении с воинской службы либо со службы из правоохранительных и специальных государственных органов Республики Казахстан не выплачивалось.

      Военнослужащему срочной воинской службы при увольнении с воинской службы по истечении срока воинской службы по призыву или по состоянию здоровья выходное пособие выплачивается в размере одного месячного расчетного показателя, а указанному военнослужащему из числа детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, – в размере пяти месячных расчетных показателей.

      Военнослужащему, награжденному орденом (орденами) Республики Казахстан или бывшего Союза Советских Социалистических Республик за участие в боевых действиях, антитеррористических и (или) миротворческих операциях, размер выходного пособия увеличивается на два оклада денежного содержания.

      Военнослужащему офицерского состава, проходившему воинскую службу по контракту и уволенному с воинской службы по достижении предельного возраста состояния на воинской службе, по состоянию здоровья или в связи с сокращением штатов воинской части (учреждения), при отсутствии права на пенсионные выплаты за выслугу лет наряду с выплатой выходного (единовременного) пособия в течение одного года со дня увольнения с воинской службы сохраняется выплата оклада по воинскому званию.

      При этом если в течение указанного срока повышаются оклады по воинскому званию военнослужащим, соответственно увеличиваются размеры этих окладов, выплачиваемых военнослужащим офицерского состава, уволенным с воинской службы.

      10. Военнослужащие рядового и сержантского составов, поступившие на воинскую службу по контракту в соответствии с пунктом 6 статьи 37 настоящего Закона, курсанты и кадеты, не отслужившие установленный срок срочной воинской службы, не достигшие двадцатишестилетнего возраста, но не моложе восемнадцати лет, прослужившие или проучившиеся менее одного года и уволенные с воинской службы по контракту или отчисленные из военных, специальных учебных заведений, в установленном порядке направляются в воинские части (учреждения) для прохождения оставшегося срока срочной воинской службы, но не менее чем на три месяца.

      Курсанты и кадеты, ранее не проходившие срочную воинскую службу, не достигшие восемнадцатилетнего возраста, проучившиеся менее одного года и отчисленные из военных, специальных учебных заведений, направляются в местные органы военного управления по месту жительства или месту временного пребывания (проживания) для постановки на воинский учет призывников для призыва установленным порядком на воинскую службу для прохождения оставшегося срока срочной воинской службы, но не менее чем на три месяца.

      Время обучения для курсантов и кадетов, отчисленных из военного, специального учебного заведения, засчитывается в срок срочной воинской службы.

      Курсант или кадет, отчисленный из военного, специального учебного заведения за неуспеваемость, недисциплинированность, по своей инициативе, в результате увольнения с воинской службы по отрицательным мотивам, в связи с прекращением гражданства Республики Казахстан, а также отказавшийся заключить контракт о прохождении воинской службы, обязан возместить государству деньги, соответствующие затратам на обеспечение питанием, выплату стипендии и проезд в период его обучения в военном, специальном учебном заведении, за исключением затрат первого года обучения.

      Указанные обязательства не распространяются на курсантов и кадетов, отчисленных в течение первого года обучения в военном, специальном учебном заведении и не переведенных на следующий курс, направленных в установленном порядке в воинские части (учреждения) для прохождения оставшегося срока срочной воинской службы.

      Исполнительные производства, возбужденные по судебным актам, вступившим до 1 января 2018 года в законную силу, по вопросам взыскания в доход государства денег с отчисленных курсантов и кадетов, прекращаются в порядке, установленном Законом Республики Казахстан "Об исполнительном производстве и статусе судебных исполнителей".

      Иски о взыскании в доход государства денег, предусмотренных частью четвертой настоящего пункта, подаются на курсантов и кадетов, отчисленных после 1 января 2018 года.

      Восстановление в военном, специальном учебном заведении или поступление на воинскую службу по контракту является основанием для приостановления взыскания денег, затраченных на обучение, на период обучения и (или) прохождения воинской службы по контракту. После десяти лет воинской службы (для летного состава – пятнадцать лет) по контракту в календарном исчислении без учета периода обучения в военном, специальном учебном заведении взыскание денег, затраченных на обучение, прекращается.

      Военнослужащий, окончивший военное, специальное учебное заведение, в случае увольнения с воинской службы по отрицательным мотивам, в связи с прекращением гражданства Республики Казахстан или по служебному несоответствию, выявившемуся по итогам аттестации, обязан возместить государству деньги, соответствующие затратам на обеспечение питанием, выплату стипендии и проезд курсантов и кадетов в период их обучения в военном, специальном учебном заведении, за исключением затрат первого года обучения, пропорционально за каждый полный недослуженный месяц до окончания срока контракта о прохождении воинской службы.

      Выпускник военного, специального учебного заведения, реализующего программы технического и профессионального образования (на базе основного среднего образования), в случаях непоступления в военное, специальное учебное заведение, реализующее программы высшего образования, и отказа от дальнейшего прохождения воинской службы направляется в воинские части (учреждения) для прохождения оставшегося срока срочной воинской службы, но не менее чем на три месяца, без возмещения денег, затраченных на его обучение.

      Порядок возмещения государству денег, затраченных на обучение военнослужащего в военных, специальных учебных заведениях, определяется первым руководителем уполномоченного государственного органа, в структуре которого находится военное, специальное учебное заведение.

      В случае увольнения военнослужащего Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований либо сотрудника правоохранительных или специальных государственных органов Республики Казахстан, окончившего военное, специальное учебное заведение и не выслужившего десять лет после окончания (для летного состава – пятнадцать лет) по отрицательным мотивам, в связи с прекращением гражданства Республики Казахстан или по служебному несоответствию, выявившемуся по итогам аттестации, государственные органы обязаны в течение одного месяца уведомить об этом государственный орган, в структуру которого входит военное, специальное учебное заведение.

      11. Военнослужащий, проходящий воинскую службу по контракту на воинских должностях рядового и сержантского составов, воспользовавшийся правом, предусмотренным статьей 47 настоящего Закона, при увольнении с воинской службы по отрицательным мотивам, в связи с прекращением гражданства Республики Казахстан или по служебному несоответствию, выявившемуся по итогам аттестации, обязан возместить деньги, затраченные на его обучение в организациях высшего и (или) послевузовского образования.

      12. Военнослужащий срочной воинской службы подлежит увольнению до истечения срока воинской службы в случае переноса срока его призыва в связи с введением чрезвычайного положения в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

      13. Лица, уволенные с воинской службы, вправе обжаловать решение об увольнении в порядке, установленном законами Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 26 – в редакции Закона РК от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменением, внесенным Законом РК от 27.06.2022 № 129-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2024 № 74-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 116-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 26-1. Президентский резерв высшего командования Вооруженных Сил

      1. Президентский резерв высшего командования Вооруженных Сил формируется в целях качественного отбора военнослужащих для занятия должностей высшего командования Вооруженных Сил.

      2. Порядок формирования Президентского резерва высшего командования Вооруженных Сил определяется Правилами прохождения воинской службы.

      Сноска. Глава 4 дополнена статьей 26-1 в соответствии с Законом РК от 02.07.2018 № 165-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 5. ВОИНСКАЯ СЛУЖБА ПО ПРИЗЫВУ

Статья 27. Призыв граждан на воинскую службу

      1. Призыв граждан на воинскую службу – это комплекс мероприятий, проводимых государственными органами, направленных на комплектование личным составом Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований на основе воинской обязанности.

      2. Призыв граждан на воинскую службу включает:

      1) призыв граждан на срочную воинскую службу;

      2) призыв на воинскую службу офицеров запаса;

      3) призыв на воинские сборы;

      4) призыв по мобилизации, при военном положении и в военное время.

      3. Призыв граждан на воинскую службу организуют и обеспечивают местные исполнительные органы.

      Местные исполнительные органы обеспечивают органы военного управления оборудованными призывными (сборными) пунктами, их содержание, снабжение медикаментами, инструментарием, противопожарным, медицинским и хозяйственным имуществом, автомобильным транспортом, а также средствами связи и охраны.

      Для проведения призыва граждан на воинскую службу образуются призывные комиссии в порядке, установленном настоящим Законом.

      Порядок организации и проведения призыва граждан на воинскую службу определяется Правительством Республики Казахстан.

      4. Руководители организаций обязаны отозвать граждан, подлежащих призыву, из командировок, организовать оповещение и своевременное прибытие на призывной пункт для проведения медицинского освидетельствования граждан при призыве их на воинскую службу.

      5. Призыв на воинскую службу граждан Республики Казахстан, временно проживающих за границей, осуществляется в порядке, установленном настоящим Законом, по прибытию их на постоянное место жительства в Республику Казахстан при отсутствии права на отсрочку или освобождение от призыва.

      6. Гражданин считается призванным на воинскую службу с момента издания приказа начальника местного органа военного управления области (города республиканского значения или столицы) о его призыве на воинскую службу.

      7. Исключен Законом РК от 04.05.2020 № 321-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      Сноска. Статья 27 с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 04.05.2020 № 321-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 28. Призывные комиссии

      1. Призывные комиссии районов, городов областного значения, областей, городов республиканского значения, столицы образуются на период проведения призыва по решению местных исполнительных органов в составе:

      1) председателя комиссии – заместителя руководителя местного исполнительного органа (акима) района, города областного значения, области, города республиканского значения, столицы;

      2) членов комиссии:

      начальника местного органа военного управления района, города областного значения, области, города республиканского значения, столицы;

      представителя соответствующего территориального подразделения органов внутренних дел;

      заместителя начальника соответствующего местного органа управления здравоохранением (главного врача) района, города областного значения, области, города республиканского значения, столицы – председателя медицинской комиссии;

      секретаря.

      В состав призывных комиссий могут также входить и иные представители государственных органов и общественных объединений. Численный состав призывной комиссии должен быть нечетным.

      В состав областной, города республиканского значения, столицы призывной комиссии включается заместитель руководителя территориального органа Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.

      График проведения призыва граждан на воинскую службу утверждается местным исполнительным органом.

      Члены призывной комиссии за незаконный призыв граждан на срочную воинскую службу несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

      2. Областная (города республиканского значения или столицы) призывная комиссия:

      1) осуществляет руководство и контроль за деятельностью районных (городов областного значения) призывных комиссий;

      2) проверяет правильность предоставления гражданам отсрочки и освобождения от призыва на воинскую службу;

      3) исключен Законом РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);
      4) исключен Законом РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

      5) рассматривает жалобы и обращения граждан на решения районных (городов областного значения) призывных комиссий;

      6) отменяет решения районных (городов областного значения) призывных комиссий.

      3. По результатам медицинского освидетельствования районная (городов областного значения) призывная комиссия в отношении призывника принимает одно из следующих решений:

      1) подлежит призыву на воинскую службу;

      2) предоставить отсрочку от призыва на воинскую службу;

      3) освободить от призыва на воинскую службу;

      4) освободить от исполнения воинской обязанности.

      Решение призывной комиссии в течение одного дня объявляется гражданину, подлежащему призыву на воинскую службу, копия решения по его желанию выдается на руки.

      Решение призывной комиссии может быть обжаловано гражданином в порядке, установленном законами Республики Казахстан.

      4. Руководители уполномоченных органов отменяют решение призывной комиссии о призыве в отношении лиц, не годных к воинской службе по состоянию здоровья, и до принятия ими военной присяги возвращают их в призывные комиссии с предоставлением замены.

      Сноска. Статья 28 с изменениями, внесенными законами РК от 16.01.2013 № 71-V (вводится в действие с 01.01.2013); от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 29.06.2020 № 351-VI (вводится в действие с 01.07.2021).

Статья 29. Медицинские комиссии

      1. Для определения степени годности граждан к воинской службе на постоянной основе в областях, городах республиканского значения, столице, городах и районах решением местных исполнительных органов создаются медицинские комиссии, которые проводят медицинское освидетельствование:

      1) допризывников;

      2) призывников;

      3) военнообязанных, призываемых на воинские сборы;

      4) граждан, поступающих на воинскую службу по контракту, в военные учебные заведения, на военные кафедры, в специализированные организации Министерства обороны.

      2. Исключен Законом РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      3. Порядок медицинского освидетельствования и состав медицинских комиссий определяются Правилами военно-врачебной экспертизы.

      Сноска. Статья 29 с изменениями, внесенными Законом РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 30. Обязанности граждан, подлежащих призыву на воинскую службу

      Граждане, подлежащие призыву на воинскую службу, обязаны явиться по повестке местного органа военного управления в призывную комиссию. Повестка вручается гражданину лично должностными лицами местных органов военного управления или по месту работы (учебы) руководителем организации под роспись.

      В случае невозможности вручить повестку гражданину лично обеспечение его прибытия возлагается на соответствующий орган внутренних дел.

Статья 31. Призыв граждан на срочную воинскую службу

      Призыв граждан на срочную воинскую службу проводится два раза в год на основании Указа Президента Республики Казахстан и постановления Правительства Республики Казахстан.

      Призыву на срочную воинскую службу подлежат граждане в возрасте от восемнадцати до двадцати семи лет, не имеющие права на отсрочку или освобождение от призыва, в количестве, необходимом для комплектования Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований.

      На срочную воинскую службу призываются граждане с соответствующими физическими и морально-психологическими качествами в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 31 с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 32. Призыв на воинскую службу офицеров запаса

      Офицеры запаса в возрасте до двадцати девяти лет и офицеры запаса медицинской службы до тридцати двух лет, годные к воинской службе, призываются в мирное время на основании постановления Правительства Республики Казахстан для прохождения воинской службы на должностях офицерского состава по заявкам уполномоченных органов.

      Сноска. Статья 32 с изменением, внесенным Законом РК от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 33. Призыв военнообязанных на воинские сборы

      Военнообязанные призываются на воинские сборы:

      1) в рамках республиканских мероприятий по мобилизационной подготовке:

      в органы военного управления, воинские части (учреждения) Вооруженных Сил (за исключением территориальных органов территориальных войск) – на основании приказа Министра обороны Республики Казахстан;

      в органы военного управления, воинские части (учреждения) других войск и воинских формирований – на основании приказа первого руководителя уполномоченного государственного органа по согласованию с Министерством обороны;

      2) в рамках мероприятий по мобилизационной подготовке, подготовке территориальной обороны в территориальные органы территориальных войск – на основании постановления акимата области, города республиканского значения, столицы по согласованию с Генеральным штабом Вооруженных Сил Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 33 – в редакции Закона РК от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 34. Призыв граждан по мобилизации, при военном положении и в военное время

      1. Призыв граждан на воинскую службу по мобилизации, при военном положении и в военное время проводится на основании Указа Президента Республики Казахстан и в порядке, установленном настоящим Законом.

      2. С военнообязанными и призывниками, призванными на воинскую службу по мобилизации, при военном положении и в военное время, проводится полный расчет по месту работы (службы), выплачиваются заработная плата за фактически проработанное время, выходное пособие и компенсационные выплаты за неиспользованный отпуск. За гражданами, призванными по мобилизации, при военном положении и в военное время, сохраняется занимаемая ими жилая площадь. Государственное обеспечение (пособия, пенсии) семей граждан, призванных на воинскую службу по мобилизации, при военном положении и в военное время, производится в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      3. Местные исполнительные органы, организации при проведении мобилизации, при введении военного положения и в военное время обязаны обеспечить своевременное оповещение и доставку военнообязанных и призывников на призывные пункты или в воинские части.

Статья 35. Отсрочка от призыва на воинскую службу

      1. Отсрочка от призыва на воинскую службу предоставляется гражданам по решению районной (города областного значения) призывной комиссии.

      Отсрочка предоставляется по следующим основаниям:

      1) по семейным обстоятельствам;

      2) для продолжения образования;

      3) по состоянию здоровья;

      4) по другим причинам.

      2. Отсрочка от призыва на воинскую службу по семейным обстоятельствам предоставляется:

      1) гражданам, занятым уходом за членами семьи, нуждающимися в посторонней помощи и не находящимися на полном государственном обеспечении, при отсутствии близких родственников или других лиц, проживающих на территории Республики Казахстан вместе с ними или отдельно, обязанных по закону содержать указанных членов семьи.

      Членами семьи, нуждающимися в посторонней помощи и уходе, являются:

      отец, мать, супруга, а также дедушка и бабушка при отсутствии родителей призывника, если они находятся на его иждивении, достигшие пенсионного возраста или являющиеся лицами с инвалидностью первой или второй группы;

      братья, сестры, являющиеся лицами с инвалидностью первой или второй группы или не достигшие восемнадцатилетнего возраста, при отсутствии родителей;

      мать (отец), которая (который), кроме призывника, имеет одного и более детей, являющихся лицами с инвалидностью первой или второй группы или не достигших восемнадцатилетнего возраста, и воспитывает их без супруга (супруги);

      мать (отец), которая (который) имеет на своем иждивении одного и более одиноких родственников (отца, мать, брата, сестру), являющихся нетрудоспособными по возрасту или лицами с инвалидностью первой или второй группы, и содержит их без супруга (супруги);

      один из родителей, который содержит на своем иждивении второго, являющегося лицом с инвалидностью первой или второй группы, и воспитывает, кроме призывника, одного и более детей до восемнадцати лет;

      один из членов семьи, имеющий инвалидность, и в которой призывник является единственным ребенком мужского пола;

      2) гражданам, которые имеют на своем иждивении:

      ребенка (детей), воспитываемого без матери;

      лиц, у которых они находились на воспитании и содержании не менее двух лет в связи со смертью своих родителей или лишением их родительских прав, или осуждением судом к лишению свободы;

      3) гражданам, состоящим в браке и имеющим одного и более детей, – от призыва на срочную воинскую службу.

      3. Отсрочка от призыва на воинскую службу для продолжения образования предоставляется:

      1) гражданам, получающим общее среднее образование в организациях образования, на период обучения;

      2) гражданам, получающим техническое и профессиональное, послесреднее или высшее образование по очной форме обучения в соответствующих организациях образования, очное образование в духовных (религиозных) организациях образования, а также в организациях высшего и (или) послевузовского образования других государств, до окончания одного организации высшего и (или) послевузовского образования при предоставлении подтверждающих документов об обучении;

      3) гражданам, получающим послевузовское профессиональное образование, на период обучения.

      Отсрочка от призыва на воинскую службу для продолжения образования не предоставляется гражданам, обучающимся с применением дистанционного обучения.

      4. Отсрочка от призыва на воинскую службу по состоянию здоровья предоставляется гражданам решением призывной комиссии на срок до одного года.

      5. Отсрочка от призыва на воинскую службу по другим причинам предоставляется:

      1) педагогам, осуществляющим профессиональную деятельность в дошкольных организациях образования, организациях среднего (начального, основного среднего, общего среднего), технического и профессионального, послесреднего образования, специализированных, специальных организациях образования, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, организациях дополнительного образования для детей, а также в методических кабинетах, на весь период работы;

      2) врачам, имеющим соответствующее образование, постоянно работающим по специальности в сельской местности, на весь период работы в организациях здравоохранения;

      3) депутатам Парламента Республики Казахстан или местных представительных органов на срок их депутатских полномочий;

      4) лицам, в отношении которых ведется дознание, предварительное следствие или уголовные дела рассматриваются судами, соответственно до окончания дознания, следствия или вступления в силу приговора суда;

      4-1) членам летных экипажей гражданских воздушных судов, инженерам, механикам и техникам гражданской авиации, имеющим соответствующее образование, на весь период работы в организациях гражданской авиации;

      5) членам экипажей судов, имеющим соответствующее образование, на весь период работы в организациях водного транспорта;

      6) лицам, проходящим первоначальную профессиональную подготовку в организациях образования правоохранительных органов.

      6. Гражданам, зачисленным в запас с присвоением воинского звания офицерского состава, предоставляется отсрочка от призыва на воинскую службу по семейным обстоятельствам, по состоянию здоровья, для продолжения послевузовского профессионального образования и по другим причинам.

      7. Отсрочка от призыва на воинские сборы не предоставляется.

      8. Отсрочка граждан при призыве на воинскую службу по мобилизации, при военном положении и в военное время приостанавливается, за исключением отсрочки по состоянию здоровья.

      9. Граждане имеют право отказаться от отсрочки, за исключением отсрочки по состоянию здоровья, и могут быть призваны на воинскую службу при предоставлении личного заявления и соответствующего нотариально засвидетельствованного документа от заинтересованных лиц и органов социальной защиты населения.

      10. Граждане, утратившие основания для отсрочки, предусмотренные настоящей статьей, подлежат призыву в порядке, установленном настоящим Законом.

      Сноска. Статья 35 с изменениями, внесенными законами РК от 04.07.2013 № 132-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 27.10.2015 № 363-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 03.12.2015 № 433-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 27.12.2019 № 292-VІ (порядок введения в действие см. ст.2); от 27.12.2019 № 294-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 10.06.2020 № 344-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.01.2021 № 410-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.06.2022 № 129-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 36. Освобождение от призыва на воинскую службу и воинские сборы

      1. От призыва на воинскую службу в мирное время освобождаются граждане:

      1) признанные не годными к воинской службе по состоянию здоровья;

      2) не призванные на законных основаниях на срочную воинскую службу, по достижении двадцати семи лет;

      3) у которых один из родственников (отец, мать, брат или сестра) погиб, умер или ему установлена инвалидность первой или второй группы при исполнении служебных обязанностей в период прохождения воинской службы;

      4) прошедшие воинскую (альтернативную) службу в другом государстве;

      4-1) проходившие службу в специальных государственных органах Республики Казахстан, за исключением случаев, предусмотренных пунктом 9 статьи 51 Закона Республики Казахстан "О специальных государственных органах Республики Казахстан";

      5) имеющие ученую степень;

      6) священнослужители зарегистрированных религиозных объединений.

      2. От призыва на воинские сборы освобождаются:

      1) лица, работающие в государственных органах Республики Казахстан на должностях, связанных с обеспечением обороны, безопасности и правопорядка;

      2) авиационный персонал государственной, гражданской и экспериментальной авиации;

      3) лица, работающие в сельском хозяйстве и в организациях по ремонту сельскохозяйственной техники, на период посевных и уборочных работ;

      4) педагоги организаций образования очной формы обучения на период учебного года;

      5) обучающиеся в организациях образования очной формы обучения;

      6) военнообязанные-женщины;

      7) военнообязанные в течение двух лет после увольнения в запас;

      8) лица, имеющие трех и более детей в возрасте до восемнадцати лет;

      9) лица, в отношении которых ведется дознание, предварительное следствие или уголовное дело рассматривается судом;

      10) военнообязанные, избранные (назначенные) депутатами Парламента Республики Казахстан или местных представительных органов, акимами районов, городов областного значения, городов районного значения, сел, поселков, сельских округов.

      3. Военнообязанные, указанные в подпункте 7) пункта 2 настоящей статьи, от прохождения специальных сборов не освобождаются.

      4. От призыва на воинскую службу по мобилизации, при военном положении и в военное время освобождаются граждане, признанные не годными к воинской службе по состоянию здоровья.

      5. Граждане, имеющие право на освобождение от призыва на воинскую службу, могут быть призваны на воинскую службу по их желанию при предоставлении соответствующих нотариально засвидетельствованных документов от заинтересованных лиц и заявления, кроме граждан, указанных в подпункте 1) пункта 1 настоящей статьи.

      6. Призыву на воинскую службу в мирное время не подлежат граждане, имеющие судимость.

      7. Граждане, утратившие основания для освобождения от призыва, предусмотренные подпунктом 1) пункта 1 настоящей статьи, подлежат призыву в порядке, установленном настоящим Законом.

      Сноска. Статья 36 с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.12.2019 № 294-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 24.05.2021 № 42-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.06.2022 № 129-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.11.2022 № 157-VII (вводится в действие с 01.01.2023).

Глава 6. ВОИНСКАЯ СЛУЖБА ПО КОНТРАКТУ

Статья 37. Контракт о прохождении воинской службы

      1. Контракт о прохождении воинской службы заключается гражданином Республики Казахстан с уполномоченным должностным лицом Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований.

      2. Контракт заключается письменно между двумя сторонами в добровольном порядке в соответствии с законодательством Республики Казахстан и прекращает свое действие:

      1) по истечении срока;

      2) в связи с досрочным увольнением военнослужащего;

      3) со дня заключения военнослужащим другого контракта о прохождении воинской службы;

      4) в иных случаях, установленных законодательством Республики Казахстан.

      3. В контракте о прохождении воинской службы закрепляются добровольность поступления гражданина на воинскую службу, срок, в течение которого гражданин обязуется проходить воинскую службу, и другие условия контракта.

      4. Условия контракта о прохождении воинской службы включают в себя обязанность гражданина проходить воинскую службу в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях в течение установленного контрактом срока. В условиях контракта содержится право гражданина на соблюдение его прав и прав членов его семьи, включая получение льгот, гарантий и компенсаций, установленных законодательством Республики Казахстан.

      5. Военнослужащие, назначенные на должность Президентом Республики Казахстан, проходят воинскую службу в соответствующей должности без заключения контракта о прохождении воинской службы. На данных военнослужащих распространяются требования настоящего Закона в отношении военнослужащих по контракту.

      После освобождения указанных военнослужащих от должности они заключают новый контракт о прохождении воинской службы или увольняются с воинской службы в порядке, определяемом Правилами прохождения воинской службы.

      6. Военнослужащие срочной воинской службы, имеющие техническое и профессиональное, высшее образование и прослужившие шесть месяцев, вправе поступить на воинскую службу по контракту в порядке, определяемом Правилами прохождения воинской службы.

      Улан при переводе на третий курс обучения заключает контракт о прохождении воинской службы.

      7. Военнослужащие по призыву офицерского состава после истечения срока воинской службы вправе поступить на воинскую службу по контракту в порядке, определяемом Правилами прохождения воинской службы.

      Сноска. Статья 37 с изменениями, внесенными Законом РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 38. Требования, предъявляемые к лицам, поступающим на воинскую службу по контракту

      1. Лица, поступающие на воинскую службу по контракту, должны отвечать следующим требованиям:

      1) иметь гражданство Республики Казахстан;

      2) обладать необходимыми личными, моральными и профессиональными качествами, уровнем образования, годные по состоянию здоровья к воинской службе;

      3) быть не моложе восемнадцати лет, за исключением курсантов, кадетов, и не позднее достижения ими предельного возраста состояния на воинской службе:

      для впервые поступающих на воинскую службу по контракту – двенадцати лет и шести месяцев;

      для повторно поступающих на воинскую службу по контракту и имеющих воинские звания рядового и младшего сержантского составов – двенадцати лет и шести месяцев;

      для повторно поступающих на воинскую службу по контракту и имеющих воинские звания младшего офицерского и старшего сержантского составов – десяти лет;

      для повторно поступающих на воинскую службу по контракту и имеющих воинские звания старшего офицерского или высшего сержантского состава – пяти лет;

      4) отслужить срочную воинскую службу либо пройти обучение на военной кафедре или военную подготовку в специализированных организациях Министерства обороны Республики Казахстан по подготовке военно-технических специалистов на возмездной основе, за исключением:

      женщин;

      мужчин, имеющих медицинское или фармацевтическое образование.

      Лица, поступающие на воинскую службу по контракту, принимают на себя установленные законами ограничения, связанные с прохождением воинской службы, и антикоррупционные ограничения, установленные Законом Республики Казахстан "О противодействии коррупции", которые фиксируются в письменной форме.

      2. На воинскую службу по контракту не принимается лицо:

      1) признанное судом недееспособным или ограниченно дееспособным;

      2) признанное медицинской (военно-врачебной) комиссией не годным к поступлению на воинскую службу по контракту;

      3) лишенное судом права занимать государственные должности в течение определенного срока;

      4) отказавшееся принять на себя ограничения, установленные законами, связанные с пребыванием военнослужащего на воинской службе, и антикоррупционные ограничения, установленные Законом Республики Казахстан "О противодействии коррупции";

      5) Исключен Законом РК от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      6) ранее судимое или освобожденное от уголовной ответственности за совершение преступления на основании пунктов 3), 4), 9), 10) и 12) части первой статьи 35 или статьи 36 Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан;

      7) на которое в течение трех лет до поступления на воинскую службу налагалось в судебном порядке административное взыскание за совершение коррупционного правонарушения;

      8) Исключен Законом РК от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      9) не прошедшее психофизиологическое или полиграфологическое исследование для должностей, перечень которых утверждается руководителем уполномоченного органа, либо медицинское освидетельствование;

      10) в отношении которого в течение трех лет перед поступлением на службу за совершение уголовного проступка вынесен обвинительный приговор суда или которое в течение трех лет перед поступлением на службу освобождено от уголовной ответственности за совершение уголовного проступка на основании пунктов 3), 4), 9), 10) и 12) части первой статьи 35 или статьи 36 Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан;

      Примечание ИЗПИ!
      См. Нормативное постановление Конституционного Суда РК от 31.08.2023 № 27-НП.
      Примечание ИЗПИ!
      В подпункт 11) предусмотрено изменение Законом РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие с 01.01.2027).

      11) уволенное по отрицательным мотивам с государственной или воинской службы, из специальных государственных органов, правоохранительных органов, судов и органов юстиции;

      Примечание ИЗПИ!
      Пункт 2 проедусмотрено дополнить подпунктом 11-1) в соответствии с Законом РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие с 01.01.2027).

      12) не прошедшее специальную проверку и (или) сообщившее заведомо ложные сведения о себе либо своих родителях, детях, усыновителях (удочерителях), усыновленных (удочеренных), полнородных и неполнородных братьях и сестрах или супруге и ее (его) родителях, детях, усыновителях (удочерителях), усыновленных (удочеренных), полнородных и неполнородных братьях и сестрах;

      13) не выполнившее нормативы по физической подготовке, утвержденные руководителем уполномоченного органа;

      14) Исключен Законом РК от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      15) Исключен Законом РК от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      В отношении лица, поступающего на воинскую службу, проводится специальная проверка.

      В отношении лиц, поступающих на воинскую службу по контракту на должности, перечень которых утвержден руководителем уполномоченного органа, проводится проверка с применением психофизиологического и полиграфологического исследований в порядке, определенном руководителем уполномоченного органа.

      3. Для определения годности по состоянию здоровья к воинской службе по контракту проводится медицинское освидетельствование в соответствии с Правилами проведения военно-врачебной экспертизы.

      4. Основаниями для отказа лицу, поступающему на воинскую службу по контракту, также являются:

      1) непредставление или искажение сведений, указанных в пункте 2 настоящей статьи;

      2) отсутствие вакантных должностей по военно-учетной специальности кандидата;

      3) отрицательные результаты психофизиологического и полиграфологического исследований.

      5. При поступлении на воинскую службу по контракту гражданин и его супруга (супруг) обязаны представить сведения о сдаче декларации о доходах и имуществе в соответствии с Законом Республики Казахстан "О противодействии коррупции".

      Сноска. Статья 38 с изменениями, внесенными законами РК от 04.07.2014 № 233-V (вводится в действие с 01.01.2015); от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2024 № 74-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 39. Поступление граждан в военные учебные заведения, а также отчисление и восстановление. Заключение контрактов о прохождении воинской службы с гражданами, обучающимися в военных учебных заведениях

      1. В военные учебные заведения, реализующие образовательные программы высшего, технического и профессионального образования на базе общего среднего образования, имеют право поступать:

      1) граждане, не проходившие воинской службы, достигшие в год поступления возраста семнадцати лет, но не старше двадцати двух лет;

      2) граждане, прошедшие воинскую службу, и военнослужащие, проходящие срочную воинскую службу, до достижения ими в год поступления возраста двадцати четырех лет;

      3) военнослужащие, проходящие воинскую службу по контракту, до достижения ими возраста двадцати пяти лет.

      Поступление граждан в военные учебные заведения осуществляется на конкурсной основе в соответствии с Правилами приема в военные учебные заведения, утверждаемыми уполномоченным органом.

      В случае одинаковых показателей при проведении конкурса на зачисление в состав кадетов, курсантов преимущественное право имеют:

      дети-сироты и дети, оставшиеся без попечения родителей;

      выпускники организаций образования с дополнительными программами по военной подготовке;

      дети военнослужащих, погибших, пропавших без вести во время прохождения службы или получивших инвалидность в период прохождения воинской службы;

      лица, награжденные знаком "Алтын белгі";

      победители международных олимпиад и конкурсов научных проектов (научных соревнований) по общеобразовательным предметам, республиканских и международных конкурсов исполнителей и спортивных соревнований последних трех лет, награжденные дипломами первой – третьей степеней, перечень которых определяется уполномоченным органом в области образования, победители президентской, республиканских олимпиад и конкурсов научных проектов по общеобразовательным предметам текущего года, награжденные дипломами первой – третьей степеней при условии соответствия выбранной ими специальности предмету олимпиады или конкурса.

      Военнослужащие, направленные для обучения в иностранные военные учебные заведения, обучаются в соответствии с международными договорами Республики Казахстан и контрактами, а также приглашением на обучение.

      2. В военные учебные заведения, реализующие программы технического и профессионального образования на базе основного среднего образования, имеют право поступать граждане, достигшие в год поступления возраста пятнадцати лет, но не старше семнадцати лет.

      3. К восстановлению в военном учебном заведении может быть допущено лицо, если со дня его отчисления не прошло одного года, за исключением лиц, восстановленных на основании положительного заключения военно-врачебной комиссии.

      4. В военное учебное заведение не может быть восстановлено лицо, уволенное с воинской службы по отрицательным мотивам.

      5. Выпускникам военных учебных заведений, реализующих образовательные программы высшего образования, присваивается воинское звание "лейтенант".

      Военнослужащим по окончании военных учебных заведений, реализующих образовательные программы технического и профессионального образования, присваивается воинское звание "младший сержант".

      Курсантам военно-медицинского факультета воинское звание "лейтенант медицинской службы" присваивается после окончания обучения по программе бакалавриата либо после завершения пятого года обучения образовательной программы непрерывного интегрированного медицинского образования.

      Военнослужащие, продолжающие обучение по программам военной интернатуры либо на шестом курсе образовательной программы непрерывного интегрированного медицинского образования, проходят воинскую службу на воинской должности переменного состава военного интерна.

      Сноска. Статья 39 - в редакции Закона РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законом РК от 19.04.2024 № 74-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 39-1. Национальный университет обороны Республики Казахстан

      Сноска. Заголовок статьи 39-1 в редакции Закона РК от 11.07.2017 № 91-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменением, внесенным Законом РК от 16.11.2023 № 40-VIII (вводится в действие с 01.01.2024).

      1. Национальный университет обороны Республики Казахстан (далее – Национальный университет обороны) является организацией образования, реализующей образовательные программы послевузовского образования.

      2. В Национальный университет обороны имеют право поступать военнослужащие, сотрудники офицерского состава специальных государственных органов по направлению их кадровых органов, а также лица гражданского персонала Вооруженных Сил, государственных органов при наличии допуска к государственным секретам. При этом лица гражданского персонала Вооруженных Сил и государственных органов обучаются только с применением дистанционного обучения.

      3. Лица, зачисленные в Национальный университет обороны, назначаются на должности военного врача-резидента, магистранта или докторанта с сохранением статуса военнослужащего или сотрудника.

      4. Военнослужащие, сотрудники специальных государственных органов, назначенные на должность военного врача-резидента, магистранта или докторанта, обеспечиваются денежным довольствием в соответствии с единой системой оплаты труда работников органов Республики Казахстан, содержащихся за счет государственного бюджета, утверждаемой Правительством Республики Казахстан по согласованию с Президентом Республики Казахстан.

      5. Профессорско-преподавательский состав военных учебных заведений должен проходить повышение квалификации не менее одного раза в три года.

      Сноска. Глава 6 дополнена статьей 39-1 в соответствии с Законом РК от 13.11.2015 № 398-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 11.07.2017 № 91-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 04.07.2018 № 171-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.01.2021 № 410-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 16.11.2023 № 40-VIII (вводится в действие с 01.01.2024); от 19.04.2024 № 74-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 40. Срок контракта и порядок его заключения

      1. Контракт о прохождении воинской службы заключается:

      1) на три года – для лиц, впервые поступающих на воинскую службу по контракту;

      2) на пять лет;

      3) на десять лет;

      4) до достижения предельного возраста состояния на воинской службе;

      5) для курсантов, кадетов и военных интернов – на срок обучения в военном учебном заведении и на десять лет воинской службы после его окончания (для курсантов летного состава – на пятнадцать лет воинской службы после его окончания);

      6) для слушателей, магистрантов, докторантов, адъюнктов – на срок обучения и на пять лет воинской службы, для военных врачей-резидентов – на десять лет воинской службы после окончания военного учебного заведения либо до достижения предельного возраста состояния на воинской службе.

      2. Порядок отбора кандидатов и их поступления на воинскую службу по контракту определяется Правилами прохождения воинской службы.

      Сноска. Статья 40 с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2024 № 74-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 7. ПРЕБЫВАНИЕ В ЗАПАСЕ

Статья 41. Зачисление в запас

      1. Зачисленными в запас считаются лица, не достигшие предельного возраста пребывания в запасе:

      1) уволенные с воинской или правоохранительной службы;

      2) уволенные со службы в специальных государственных органах Республики Казахстан:

      из числа рядового и сержантского составов;

      из Службы государственной охраны Республики Казахстан;

      по отрицательным мотивам;

      в связи с невыполнением условий контракта о прохождении службы;

      3) не прошедшие воинскую службу в связи с освобождением от призыва на воинскую службу;

      4) не прошедшие воинскую службу в связи с предоставлением отсрочек от призыва по достижении возраста двадцати семи лет;

      5) женщины, имеющие военно-учетную специальность;

      6) прошедшие подготовку по программам офицеров запаса и сержантов запаса на военных кафедрах организаций высшего и (или) послевузовского образования;

      7) прошедшие обучение по военно-техническим и иным специальностям на возмездной основе в специализированных организациях Министерства обороны.

      2. Лица, пребывающие в запасе, проходят медицинское освидетельствование для определения годности к воинской службе в соответствии с Правилами военно-врачебной экспертизы.

      3. Лица, освобожденные от призыва на срочную воинскую службу и не прошедшие воинскую службу в связи с предоставлением отсрочек от призыва по достижении возраста двадцати семи лет, а также граждане, прошедшие обучение по военно-техническим и иным специальностям в специализированных организациях Министерства обороны на возмездной основе, зачисляются в запас местными органами военного управления района, города областного значения с присвоением воинского звания запаса "рядовой" ("матрос").

      4. Лицам при зачислении в запас военно-учетная специальность определяется местными органами военного управления района (города областного значения).

      5. Запас военнообязанных для органов национальной безопасности и уполномоченного органа в сфере внешней разведки создается в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      5-1. Сотрудники, уволенные из Службы государственной охраны Республики Казахстан, направляются на учет в местные органы военного управления с зачислением в запас с присвоением воинского звания запаса, равного имеющемуся у них специальному званию.

      6. Пребывание в запасе заключается в прохождении воинских сборов, выполнении правил призыва на воинскую службу и в соблюдении обязанностей по воинскому учету.

      7. Пребывание в действующем резерве военнослужащих органов военной разведки Министерства обороны заключается в прохождении воинской службы при выполнении возложенных оперативных задач в рамках разведывательной деятельности. Порядок пребывания в действующем резерве военнослужащих органов военной разведки Министерства обороны определяется Министром обороны Республики Казахстан.

      8. При прохождении военнообязанными, зачисленными в запас, воинских сборов или воинской службы по контракту они переводятся в категорию военнообязанных, зачисленных в резерв.

      Сноска. Статья 41 с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 10.06.2020 № 344-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 42. Предельный возраст пребывания в запасе

      1. Предельный возраст пребывания в запасе военнообязанных составляет:

      1) рядового и сержантского составов – до пятидесяти лет включительно;

      2) для офицерского состава – до шестидесяти лет включительно.

      2. Предельный возраст пребывания в запасе военнообязанных-женщин составляет:

      1) для рядового и сержантского составов – до тридцати пяти лет включительно;

      2) для лиц офицерского состава – до сорока пяти лет включительно.

      3. Военнообязанные, достигшие предельного возраста пребывания в запасе, или лица, признанные не годными к воинской службе по состоянию здоровья с исключением с воинского учета, переводятся в отставку.

      4. В военное время Президентом Республики Казахстан может быть повышен предельный возраст пребывания в запасе до пяти лет.

      Сноска. Статья 42 с изменениями, внесенными Законом РК от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 43. Прохождение воинских сборов

      1. Военнообязанные призываются на учебные, поверочные и специальные воинские сборы, а также привлекаются на занятия по военной подготовке.

      2. На учебные сборы продолжительностью до двух месяцев призываются военнообязанные один раз в пять лет.

      3. Военнообязанные в период между учебными сборами могут привлекаться на поверочные сборы сроком до пятнадцати дней.

      4. Общий срок сборов за время пребывания в запасе не может превышать для военнообязанных восемнадцать месяцев. При этом в общий срок пребывания на учебных сборах засчитывается и время пребывания на поверочных сборах.

      5. Специальные сборы проводятся продолжительностью до трех месяцев.

      6. За военнообязанными на период воинских сборов сохраняются место работы и занимаемая должность, им выплачивается средняя заработная плата, а неработающим – минимальная заработная плата за счет государства.

      Время нахождения военнообязанного вне расположения места сборов без уважительных причин в срок прохождения воинских сборов не засчитывается.

Глава 8. СОЦИАЛЬНОЕ ОБЕСПЕЧЕНИЕ ВОЕННОСЛУЖАЩИХ

Статья 44. Социальное обеспечение военнослужащих

      1. Военнослужащие, за исключением военнообязанных в период воинских сборов, обеспечиваются денежным довольствием, устанавливаемым на основании единой системы оплаты труда работников органов Республики Казахстан, содержащихся за счет государственного бюджета, утверждаемой Правительством Республики Казахстан по согласованию с Президентом Республики Казахстан.

      Денежное довольствие военнослужащих, за исключением военнослужащих срочной службы, кадетов и курсантов военных учебных заведений, включает в себя денежное содержание (должностной оклад и оклад по воинскому званию), надбавки за особые условия прохождения службы и другие надбавки и доплаты, предусмотренные законодательством Республики Казахстан.

      Денежное довольствие (стипендия) военнослужащих срочной службы, кадетов и курсантов военных учебных заведений включает в себя только должностной оклад.

      В стаж службы для исчисления должностного оклада включаются:

      1) выслуга лет;

      2) время пребывания на государственной службе;

      3) время работы в последней государственной организации перед поступлением на воинскую службу на руководящих должностях или на должностях по идентичным специальностям.

      Размеры должностных окладов и окладов по воинским званиям военнослужащих по контракту устанавливаются не ниже размеров должностных окладов государственных служащих на соответствующих должностях и размеров доплат за соответствующие специальные звания и классные чины.

      Денежное довольствие военнослужащим не выплачивается за периоды:

      1) отсутствия на воинской службе без уважительных причин;

      2) прохождения воинской службы не на воинских должностях в случаях, предусмотренных подпунктами 6), 8) и 9) пункта 5 статьи 21 настоящего Закона;

      3) нахождения под арестом;

      4) в случаях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан.

      Порядок выплаты денежного довольствия, пособий и прочих выплат устанавливается уполномоченными органами.

      2. Военнослужащим при выполнении боевых задач по поиску, перевозке, обезвреживанию и уничтожению взрывоопасных предметов и иных взрывных устройств выплачивается компенсация в размере одного месячного расчетного показателя в сутки в порядке, определяемом уполномоченным органом.

      3. Военнослужащим, проходящим службу на должностях, связанных с эксплуатацией, хранением радиоактивных материалов, источников ионизирующего излучения, сверхвысоких частот и (или) компонентов ракетного топлива, а также временно привлекаемым к указанным работам и работам по ликвидации последствий аварий на объектах, связанных с эксплуатацией, хранением радиоактивных материалов, источников ионизирующего излучения, сверхвысоких частот и (или) компонентов ракетного топлива, предоставляется дополнительный отпуск продолжительностью до двенадцати суток в год пропорционально фактически отработанному времени.

      4. Военнослужащим по контракту для оплаты расходов на коммунальные услуги, за исключением проживающих в закрытых и обособленных военных городках, в пограничных отделениях и отделах, выплачивается денежная компенсация в порядке, определяемом первыми руководителями уполномоченных органов, в размере, установленном законом о республиканском бюджете на соответствующий финансовый год.

      5. Медицинское обеспечение военнослужащих в военно-медицинских учреждениях (организациях, подразделениях) осуществляется за счет бюджетных средств.

      5-1. При отсутствии по месту прохождения воинской службы или месту жительства военнослужащих военно-медицинских (медицинских) подразделений или соответствующих отделений в них, специалистов либо специального оборудования по медицинским показаниям медицинская помощь военнослужащим оказывается субъектами здравоохранения:

      1) в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи в соответствии с Кодексом Республики Казахстан "О здоровье народа и системе здравоохранения";

      2) в системе обязательного социального медицинского страхования в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об обязательном социальном медицинском страховании".

      Оплата услуг субъектов здравоохранения по оказанию медицинской помощи военнослужащим, указанной в подпунктах 1) и 2) части первой настоящего пункта, осуществляется фондом социального медицинского страхования.

      Возмещение затрат фонда социального медицинского страхования на оплату услуг субъектов здравоохранения по оказанию медицинской помощи военнослужащим в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи и в системе обязательного социального медицинского страхования осуществляется за счет бюджетных средств, предусмотренных уполномоченному органу в сфере здравоохранения.

      Военнослужащему при наличии медицинских показаний предоставляется санаторно-курортное лечение за счет средств Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, в структуре которых они проходят воинскую службу.

      6. Военнослужащие обеспечиваются за счет государства вещевым имуществом по нормам, утвержденным первыми руководителями уполномоченных государственных органов по согласованию с центральным уполномоченным органом по бюджетному планированию, и в порядке, определяемом первым руководителем уполномоченного органа.

      7. Военнослужащие обеспечиваются питанием по нормам, устанавливаемым первыми руководителями уполномоченных государственных органов Республики Казахстан, по согласованию с центральным уполномоченным органом по бюджетному планированию, в случаях:

      1) несения боевого дежурства;

      2) несения службы в карауле;

      3) несения суточного наряда;

      4) участия в полевых выходах (выходах в море);

      5) осуществления мероприятий при штормовой готовности в местах базирования;

      6) несения вахты на маяках;

      7) выполнения подводных задач (работ);

      8) совершения прыжков с парашютом;

      9) следования в составе воинского эшелона, караула по охране и сопровождения воинского груза к месту приема и обратно;

      10) нахождения на стационарном лечении (медицинском освидетельствовании) в военно-медицинских (медицинских) подразделениях;

      11) водворения на гауптвахту;

      12) участия в миротворческой операции, а также при проезде в зону (район) проведения миротворческой операции и обратно.

      Военнослужащие летного состава обеспечиваются питанием на время прохождения воинской службы.

      Инженерно-технический состав, допущенный к обслуживанию авиационной техники и обеспечению полетов, обеспечивается питанием на период подготовки и выполнения полетов.

      При отсутствии возможности обеспечения питанием по установленным нормам основных продовольственных пайков военнослужащим по контракту выплачивается денежная компенсация в размере стоимости общевойскового пайка в порядке, определенном руководителем уполномоченного органа.

      Студенты военных кафедр, обучающиеся на безвозмездной основе, в период учебных сборов, призывники при поступлении в военные учебные заведения, а также кандидаты, прибывшие для сдачи вступительных экзаменов и находящиеся на казарменном положении в республиканских школах "Жас улан", обеспечиваются питанием по соответствующим нормам за счет государства. Студенты военных кафедр, обучающиеся на возмездной основе, в период учебных сборов обеспечиваются питанием по соответствующим нормам за счет организаций высшего и (или) послевузовского образования, при которых функционируют соответствующие военные кафедры.

      Порядок организации питания определяется руководителем уполномоченного органа.

      Военнослужащие Вооруженных Сил в воинских частях постоянной боевой готовности на должностях офицерского состава в подразделениях взвода (группы, расчета) и роты (батареи, отдельного взвода, корабля 4 ранга), а также на должностях рядового и сержантского составов обеспечиваются питанием (обедом) за счет государства в рабочие дни, установленные регламентом служебного времени.

      Перечень воинских частей, указанных в настоящем пункте, определяется Министром обороны Республики Казахстан.

      8. Военнослужащие в порядке, определенном уполномоченным органом, имеют право на проезд за счет государства на железнодорожном, автомобильном и внутреннем водном транспорте в случаях:

      1) призыва на воинскую службу, воинские сборы;

      2) перевода к новому месту службы в другую местность, в том числе в составе воинской части или подразделения;

      3) направления уполномоченным органом на обучение в военные учебные заведения, другие организации образования, реализующие программы послевузовского образования, в том числе иностранные учебные заведения, а также по окончании обучения, за исключением случаев отчисления по неуспеваемости, недисциплинированности, по другим отрицательным мотивам или по своей инициативе;

      4) направления военно-медицинскими подразделениями к месту стационарного лечения и обратно в пределах Республики Казахстан, в том числе для прохождения военно-врачебной (летной) комиссии;

      5) проезда в служебную командировку и обратно;

      6) проезда на учения, полевые выходы (выходы в море), парады войск и обратно;

      7) участия в ликвидации чрезвычайных ситуаций и обратно;

      8) участия в боевых действиях, выполнении задач в условиях чрезвычайного или военного положения, а также в условиях вооруженных конфликтов;

      9) участия в миротворческих операциях по поддержанию мира и безопасности;

      10) участия в антитеррористических операциях;

      11) следования в составе караулов по охране и сопровождению воинских грузов, в том числе документов, изделий и воинских грузов, содержащих сведения, составляющие государственные секреты, к местам приема (сдачи) и обратно;

      12) сопровождения:

      команд с призывниками, военнообязанными;

      арестованных, задержанных военнослужащих, военнообязанных;

      гроба с телом погибшего (умершего) военнослужащего к месту погребения и обратно.

      Военнослужащие и члены их семей имеют право на проезд за счет государства на воздушном транспорте в порядке, определяемом руководителем уполномоченного органа.

      Военнослужащим, за исключением курсантов, кадетов и военнослужащих срочной службы, при переводе к новому месту службы в другую местность за счет государства выплачиваются деньги за перевозку собственного имущества в пределах Республики Казахстан в размере одного месячного расчетного показателя на каждые 20 километров автомобильной дороги в порядке, определяемом руководителем уполномоченного органа.

      При переводе военнослужащих, за исключением курсантов, кадетов и военнослужащих по призыву, к новому месту службы в другую местность на удалении более 100 километров (в том числе в составе воинской части (учреждения) или подразделения) им выплачивается подъемное пособие в размере двухмесячного денежного содержания на самого военнослужащего и половины месячного денежного содержания на каждого члена семьи:

      1) супруга (супругу);

      2) ребенка (детей), в том числе совместного или одного из супругов, за исключением ребенка (детей) от предыдущего (предыдущих) брака (браков) (супружества (супружеств), проживающего (проживающих) раздельно на основании решения суда;

      3) совместного или одного из супругов ребенка с инвалидностью (детей с инвалидностью), в том числе лица с инвалидностью (лиц с инвалидностью) с детства независимо от его (их) возраста, за исключением ребенка с инвалидностью (детей с инвалидностью) от предыдущего (предыдущих) брака (браков) (супружества (супружеств), проживающего (проживающих) раздельно на основании решения суда.

      При этом в случае если оба супруга являются военнослужащими или один из них является сотрудником специальных государственных органов Республики Казахстан, то подъемное пособие на членов семьи в размере половины месячного денежного содержания на каждого члена семьи выплачивается только одному из них в порядке, определяемом первым руководителем уполномоченного государственного органа.

      Сноска. Статья 44 с изменениями, внесенными законами РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.06.2015 № 321-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 13.06.2017 № 69-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 30.06.2017 № 80-VI (вводится в действие с 01.01.2020); от 02.07.2018 № 165-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 10.06.2020 № 344-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 16.11.2020 № 375-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.06.2022 № 129-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2024 № 74-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 45. Обеспечение жилищем военнослужащих и членов их семей

      1. Нуждающиеся в жилище военнослужащие и члены их семей, определенные в соответствии с главой 13-1 Закона Республики Казахстан "О жилищных отношениях", обеспечиваются жилищем на период прохождения воинской службы за счет государства.

      2. Обеспечение жилищем военнослужащих и членов их семей производится в порядке, предусмотренном Законом Республики Казахстан "О жилищных отношениях".

      Сноска. Статья 45 в редакции Закона РК от 12.12.2017 № 114-VI (вводится в действие с 01.01.2018).

Статья 46. Отпуска военнослужащим

      1. Военнослужащим по контракту предоставляется ежегодный основной отпуск с выплатой пособия для оздоровления в размере двух должностных окладов, продолжительность которого устанавливается в зависимости от выслуги лет в календарном исчислении:

      1) менее десяти лет – 30 суток;

      2) от десяти до пятнадцати лет – 35 суток;

      3) от пятнадцати до двадцати лет – 40 суток;

      4) двадцать и более лет – 45 суток.

      Военнослужащим, находящимся на летной работе, корабельной службе, несущим боевое дежурство, боевую службу, проходящим службу в местностях по перечню, устанавливаемому Министром обороны Республики Казахстан, дополнительно к ежегодному основному отпуску предоставляется 10 суток отпуска.

      Продолжительность ежегодного основного отпуска исчисляется в календарных днях без учета праздничных дней, приходящихся на дни отпуска, независимо от распорядка дня и регламента служебного времени.

      С предоставлением ежегодного основного отпуска военнослужащим по контракту (военным интернам, военным врачам-резидентам, магистрантам, докторантам, адъюнктам) с предоставлением летнего каникулярного отпуска производится выплата пособия для оздоровления в размере двух должностных окладов.

      Совокупность летнего и зимнего каникулярного отпуска военных интернов, военных врачей-резидентов, магистрантов, докторантов, адъюнктов приравнивается к ежегодному основному отпуску.

      В случае увольнения военнослужащего по контракту с воинской службы по отрицательным мотивам он обязан возместить сумму пособия для оздоровления пропорционально недослуженному времени.

      2. Помимо ежегодного основного отпуска военнослужащим предоставляются дополнительные отпуска, предусмотренные законодательными актами Республики Казахстан.

      Военнослужащему, кроме военнослужащих срочной службы, кадетов и курсантов, по его рапорту предоставляется отпуск по уходу за ребенком до достижения им возраста трех лет в порядке, определяемом Трудовым кодексом Республики Казахстан.

      Общая продолжительность ежегодного основного и дополнительного отпусков не может превышать 60 суток за соответствующий год, при этом дополнительно предоставляется время, необходимое для проезда к месту отпуска и обратно. Порядок предоставления времени, необходимого для проезда к месту отпуска и обратно, устанавливается Правилами прохождения воинской службы.

      Отпуск военнослужащего по контракту может быть разделен на части с учетом интересов службы.

      3. Военнослужащим срочной службы в виде поощрения предоставляется краткосрочный отпуск в порядке, определенном общевоинскими уставами.

      4. Военнослужащим при необходимости предоставляются отпуска по болезни, краткосрочные по семейным обстоятельствам, а обучающимся в военных учебных заведениях (на военных факультетах) – каникулярные.

      Военнослужащим (кроме военнослужащих срочной службы, кадетов и курсантов) предоставляются учебные отпуска для подготовки и сдачи вступительных экзаменов, в период обучения в организациях образования, реализующих образовательные программы высшего и послевузовского образования, на срок, определенный учебным планом, а военнослужащим, являющимся соискателями ученых степеней кандидата, доктора наук, степеней доктора философии (PhD) и доктора по профилю, предоставляются творческие отпуска в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

      5. Ежегодный основной отпуск прерывается в случае объявления мобилизации, военного или чрезвычайного положения, в военное время и в случае служебной необходимости в порядке, определяемом первым руководителем уполномоченного органа. При этом неиспользованная часть отпуска предоставляется в текущем году или следующем году.

      Если неиспользованная часть отпуска составляет десять календарных дней и более, военнослужащим дополнительно предоставляется время, необходимое для проезда к месту проведения отпуска и обратно.

      Не использованная в предыдущем году часть отпуска предоставляется военнослужащему по его рапорту отдельно в текущем году либо присоединяется к оплачиваемому ежегодному основному отпуску.

      6. Военнослужащие, направленные за пределы Республики Казахстан для выполнения возложенных на них обязанностей или на учебу, пользуются теми же правами на отпуск, что и проходящие службу на территории Республики Казахстан.

      7. Работающим супругам военнослужащих ежегодные отпуска могут предоставляться одновременно с очередным отпуском их супругов по соглашению с работодателем. При этом продолжительность отпуска может быть равна продолжительности отпуска супруга (супруги) за счет предоставления дополнительного отпуска без сохранения заработной платы по соглашению с работодателем.

      Сноска. Статья 46 с изменениями, внесенными законами РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 13.11.2015 № 398-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2024 № 74-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 47. Особенности социального обеспечения военнослужащих по контракту рядового и сержантского состава

      Военнослужащие, проходящие воинскую службу по контракту на воинских должностях рядового и сержантского составов, прослужившие не менее восьми лет в календарном исчислении, имеют право на возмещение затрат на обучение в организациях высшего и (или) послевузовского образования Республики Казахстан на платной основе в размере пятидесяти процентов от стоимости обучения за счет бюджетных средств. Данным правом военнослужащий может воспользоваться один раз.

      Возмещение указанных затрат военнослужащему производится уполномоченным органом, в структуре которого военнослужащий проходит воинскую службу.

      При переводе военнослужащего в другую организацию образования размер возмещения затрат на обучение в организациях высшего и (или) послевузовского образования Республики Казахстан подлежит корректировке.

      При предоставлении военнослужащему академического отпуска за ним сохраняется право на возмещение затрат на обучение в организациях высшего и (или) послевузовского образования Республики Казахстан.

      Военнослужащему, имеющему право на возмещение затрат на обучение в организациях высшего и (или) послевузовского образования Республики Казахстан, гарантируется возмещение затрат на обучение в других организациях высшего и (или) послевузовского образования в случаях ликвидации и реорганизации организации образования, приостановления действия, лишения лицензии организации образования, в которой он обучался (обучается).

      Сноска. Статья 47 с изменением, внесенным Законом РК от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 48. Особенности социального обеспечения военнослужащих срочной службы, воспитанников, уланов, кадетов и курсантов военных учебных заведений

      Сноска. Заголовок статьи 48 в редакции Закона РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Военнослужащие срочной службы, курсанты, кадеты, воспитанники и уланы военных учебных заведений обеспечиваются вещевым имуществом, питанием по нормам, утвержденным первыми руководителями уполномоченных органов по согласованию с центральным уполномоченным органом по бюджетному планированию.

      При убытии в отпуск, на каникулы им выдается продовольственный паек на период следования к месту проведения отпуска, каникул.

      Военнослужащим срочной службы при следовании в краткосрочный отпуск и обратно, курсантам, кадетам военных учебных заведений при следовании в каникулярный отпуск и на стажировку, а также обратно предоставляется право на проезд за счет государства на железнодорожном, автомобильном и внутреннем водном транспорте. Курсантам, обучающимся в иностранных военных учебных заведениях, предоставляется также право проезда за счет государства на воздушном транспорте при направлении на обучение и следовании в каникулярный отпуск и обратно.

      Военнослужащим срочной службы, курсантам первых и вторых курсов военных учебных заведений также выплачивается компенсация на почтовые отправления в размере, определяемом Министерством обороны Республики Казахстан по согласованию с первыми руководителями соответствующих уполномоченных государственных органов и центральным уполномоченным органом по бюджетному планированию.

      Для проживания на время прохождения срочной воинской службы и обучения в военном учебном заведении военнослужащие размещаются в казармах. Курсантам, кадетам и уланам также могут предоставляться общежития на время обучения в военном учебном заведении.

      Сноска. Статья 48 с изменениями, внесенными законами РК от 04.02.2013 № 75-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 48-1. Особенности социальной защиты военнослужащих срочной службы, воспитанников, уланов, кадетов и курсантов военных учебных заведений

      Члены семей военнослужащих, являющиеся гражданами Республики Казахстан, вправе осуществлять посещение своих близких родственников из числа военнослужащих срочной службы, а также воспитанников, уланов, кадетов и курсантов военных учебных заведений для ознакомления с их жизнью и бытом в порядке, установленном общевоинскими уставами.

      Сноска. Глава 8 дополнена статьей 48-1 в соответствии с Законом РК от 02.10.2023 № 31-VIII (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Статья 49. Дополнительное социальное обеспечение отдельных категорий военнослужащих

      Военнослужащим, участвующим (принимавшим участие) в боевых действиях, антитеррористических и миротворческих операциях, и военнослужащим органов военной разведки Министерства обороны, участвующим в выполнении возложенных оперативных задач в рамках разведывательной деятельности предоставляется дополнительный отпуск продолжительностью две недели, который добавляется к ежегодному отпуску.

      Военнослужащим, участвующим (принимавшим участие) в боевых действиях и антитеррористических операциях, период боевых действий и антитеррористических операций в выслугу лет засчитывается на льготных условиях один месяц службы за три месяца.

      Военнослужащим, участвующим (принимавшим участие) в миротворческих операциях, период участия в миротворческих операциях военнослужащему засчитывается на льготных условиях один месяц за полтора месяца.

      По возвращении из миротворческой операции военнослужащие направляются на санаторно-курортное лечение за счет средств Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан, в структуре которых они проходят воинскую службу, на срок не менее семи календарных дней, но не более двадцати одних суток.

      Сноска. Статья 49 с изменениями, внесенными Законом РК от 15.06.2015 № 321-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 50. Социальное обеспечение граждан, уволенных с воинской службы

      1. Лицам, уволенным с воинской службы по достижении предельного возраста состояния на воинской службе, по состоянию здоровья, получившим заболевание в связи с исполнением обязанностей воинской службы, а также имеющим выслугу двадцать и более лет, за счет государства предоставляется медицинское обеспечение в военно-медицинских учреждениях (организациях), а имеющим выслугу двадцать пять и более лет, – санаторно-курортное лечение при наличии показаний по перечню заболеваний, определенных уполномоченным органом в области здравоохранения по согласованию с первыми руководителями соответствующих уполномоченных государственных органов.

      1-1. Оплата услуг военно-медицинских учреждений (организаций, подразделений) по оказанию медицинской помощи лицам, указанным в пункте 1 настоящей статьи, осуществляется фондом социального медицинского страхования:

      1) в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи в соответствии с Кодексом Республики Казахстан "О здоровье народа и системе здравоохранения";

      2) в системе обязательного социального медицинского страхования в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об обязательном социальном медицинском страховании".

      При отсутствии военно-медицинских учреждений (организаций, подразделений) по месту жительства лиц, указанных в пункте 1 настоящей статьи, или соответствующих отделений в них, специалистов либо специального оборудования по медицинским показаниям медицинская помощь оказывается субъектами здравоохранения:

      1) в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи в соответствии с Кодексом Республики Казахстан "О здоровье народа и системе здравоохранения";

      2) в системе обязательного социального медицинского страхования в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об обязательном социальном медицинском страховании".

      Оплата услуг субъектов здравоохранения по оказанию медицинской помощи, указанной в подпунктах 1) и 2) части второй настоящего пункта, осуществляется фондом социального медицинского страхования.

      2. Лицам, указанным в пункте 1 настоящей статьи, обеспечивается социальная адаптация при увольнении из Вооруженных Сил, в том числе с целью приобретения гражданских специальностей в период прохождения воинской службы.

      3. Лица, уволенные с воинской службы (за исключением уволенных в связи с прекращением гражданства Республики Казахстан, при отказе в специальной проверке, по отрицательным мотивам, по служебному несоответствию, выявленному по итогам аттестации), имеют право на проезд за счет государства на железнодорожном, автомобильном и внутреннем водном транспорте к месту постановки на воинский учет или избранному месту жительства в пределах Республики Казахстан.

      Лицам, уволенным с воинской службы (за исключением уволенных со срочной воинской службы, в связи с прекращением гражданства Республики Казахстан, при отказе в специальной проверке, по отрицательным мотивам, по служебному несоответствию, выявленному по итогам аттестации), за счет государства выплачиваются деньги за перевозку собственного имущества в пределах Республики Казахстан в размере одного месячного расчетного показателя на каждые 20 километров автомобильной дороги.

      Действие настоящего пункта распространяется на лиц, уволенных с воинской службы после 13 июня 2017 года.

      Сноска. Статья 50 с изменениями, внесенными законами РК от 02.08.2015 № 342-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 30.06.2017 № 80-VI (вводится в действие с 01.01.2020); от 02.07.2018 № 165-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 24.11.2021 № 75-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 50-1. Гарантии при исполнении гражданами Республики Казахстан обязанностей воинской службы

      Граждане Республики Казахстан, выслужившие установленный срок срочной воинской службы, имеют право:

      1) на поступление в высшие военные, специальные учебные заведения на основе конкурсного отбора, проводимого в период прохождения срочной воинской службы, в соответствии с правилами конкурсного отбора военнослужащих срочной службы для получения образовательных льгот, утверждаемыми первыми руководителями уполномоченных государственных органов, в течение одного года со дня увольнения со срочной воинской службы;

      2) на поступление в организации высшего и (или) послевузовского образования по образовательным программам высшего образования на основе конкурсного отбора, проводимого в период прохождения срочной воинской службы, в соответствии с правилами конкурсного отбора военнослужащих срочной службы для получения образовательных льгот, утверждаемыми первыми руководителями уполномоченных государственных органов по согласованию с уполномоченным органом в области науки и высшего образования, в пределах квот, установленных законодательством Республики Казахстан, за исключением образовательных программ медицинского, фармацевтического и педагогического образования;

      3) на приоритетное получение места в общежитии на время первого года обучения в государственных организациях высшего и (или) послевузовского образования или организациях высшего и (или) послевузовского образования, более пятидесяти процентов голосующих акций (долей участия в уставном капитале) которых принадлежат государству, или организациях высшего и (или) послевузовского образования, в которых размещен государственный образовательный заказ.

      Сноска. Глава 8 дополнена статьей 50-1 в соответствии с Законом РК от 06.05.2024 № 79-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 51. Компенсации военнослужащим в случае гибели (смерти) или получения увечья

      1. В случае гибели (смерти) военнослужащего в период прохождения им воинской службы или военнообязанного, призванного на воинские сборы, при установлении ему инвалидности или в случае получения им увечья, связанного с исполнением обязанностей воинской службы, выплата единовременной компенсации производится в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан.

      2. В случае гибели (смерти) военнослужащего в период прохождения воинской службы либо после увольнения с воинской службы вследствие увечья (ранения, травмы, контузии), заболевания, полученных в период прохождения воинской службы, наследникам военнослужащего производится выплата единовременной денежной компенсации в размере пятилетнего денежного содержания по последней занимаемой воинской должности, а наследникам военнослужащего срочной воинской службы, курсанта и кадета, военнообязанного, призванного на воинские сборы, – в размере 500 месячных расчетных показателей.

      Единовременная денежная компенсация по случаю гибели (смерти) военнослужащего выплачивается до истечения трех лет со дня наступления события и осуществляется независимо от ранее выплаченной единовременной денежной компенсации по случаю установления инвалидности.

      2-1. В случае смерти военнослужащего семьи, перечисленные в подпункте 1) статьи 8 Закона Республики Казахстан "О ветеранах", имеют право на бесплатный проезд к месту погребения и обратно (но не более трех человек), а также к избранному месту жительства в течение шести месяцев со дня смерти военнослужащего.

      3. Единовременная денежная компенсация в случаях установления военнослужащему, проходящему воинскую службу по контракту, инвалидности в период прохождения им воинской службы или до истечения одного года со дня увольнения с воинской службы вследствие увечья (ранения, травмы, контузии), заболевания, полученных в период прохождения воинской службы, выплачивается в размерах:

      1) лицу с инвалидностью первой группы – тридцатимесячного денежного содержания;

      2) лицу с инвалидностью второй группы – восемнадцатимесячного денежного содержания;

      3) лицу с инвалидностью третьей группы – шестимесячного денежного содержания.

      В случае получения военнослужащими, проходящими воинскую службу по контракту, при исполнении обязанностей воинской службы тяжелого увечья (ранения, травмы, контузии), не повлекшего инвалидности, им выплачивается единовременная компенсация в размере полуторамесячного денежного содержания; легкого увечья – половины месячного денежного содержания.

      Военнослужащим срочной воинской службы, курсантам и кадетам, получающим стипендию, военнообязанным, призванным на воинские сборы, выплачиваются единовременные денежные компенсации в случаях, предусмотренных настоящим пунктом, в размере:

      1) лицу с инвалидностью первой группы – 250 месячных расчетных показателей;

      2) лицу с инвалидностью второй группы – 150 месячных расчетных показателей;

      3) лицу с инвалидностью третьей группы – 50 месячных расчетных показателей;

      4) за тяжелое увечье – 12 месячных расчетных показателей;

      5) за легкое увечье – 4 месячных расчетных показателей.

      4. Единовременная компенсация не выплачивается, если в установленном законодательством Республики Казахстан порядке доказано, что гибель (смерть) военнослужащего или полученное им увечье наступили:

      1) в результате самоубийства, за исключением случаев доведения до самоубийства при наличии вступившего в законную силу приговора суда;

      2) при совершении уголовных или административных правонарушений;

      3) в результате употребления веществ, вызывающих состояние алкогольного, наркотического, психотропного, токсикоманического опьянения (их аналогов);

      4) в результате умышленного причинения себе какого-либо телесного повреждения (членовредительства) или иного вреда своему здоровью с целью получения единовременной компенсации или уклонения от воинской службы;

      5) в результате действий военнослужащего, нарушившего условия контракта о прохождении воинской службы.

      5. Погребение военнослужащих, военнообязанных, призванных на воинские сборы, погибших при прохождении воинской службы или умерших в результате увечья (ранения, травмы, контузии), заболевания, полученных в результате исполнения обязанностей воинской службы, производится по месту воинской службы (сборов) или по желанию их родственников в другом месте. Все расходы, связанные с подготовкой к перевозке тела, перевозкой тела, погребением, изготовлением и установкой надгробного памятника, осуществляются за счет уполномоченного органа, в котором военнослужащие, военнообязанные, призванные на воинские сборы, проходили воинскую службу (сборы), в размерах, установленных Правительством Республики Казахстан.

      Указанные в настоящем пункте положения распространяются на граждан, уволенных с воинской службы по достижении предельного возраста состояния на воинской службе, по состоянию здоровья или в связи с сокращением штатов, имеющих общую продолжительность воинской службы двадцать пять лет и более, а также на участников боевых действий и антитеррористических операций независимо от общей продолжительности воинской службы.

      6. В случае смерти получателя пенсионных выплат за выслугу лет из числа военнослужащих его семье либо лицу, осуществившему погребение, выплачивается единовременная выплата на погребение в размере трехмесячной пенсионной выплаты на момент смерти получателя.

      Членам семьи умерших получателей пенсионных выплат за выслугу лет из числа военнослужащих независимо от назначения пособия по случаю потери кормильца выплачиваются единовременные пособия: супруге (супругу) – в размере трехмесячной пенсии кормильца и на каждого нетрудоспособного члена семьи – в размере месячной пенсии кормильца, выплачивающейся ему ко дню смерти.

      При определении размера единовременного пособия, предусмотренного настоящим пунктом, в число членов семьи, имеющих право на пособие, включаются: супруга (супруг) независимо от возраста и трудоспособности; дети, не достигшие восемнадцати лет или старше этого возраста, если им установлена инвалидность до достижения восемнадцатилетнего возраста или они являлись на день смерти кормильца учащимися очных учебных заведений и не достигли двадцатитрехлетнего возраста; состоящие на иждивении умершего родители, достигшие установленного законодательством пенсионного возраста либо являющиеся лицами с инвалидностью.

      7. Военнослужащим, уволенным с воинской службы по состоянию здоровья в результате увечья (ранения, травмы, контузии), полученного при исполнении обязанностей воинской службы, ежемесячно осуществляется денежная выплата в размере и порядке, определяемых Правительством Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 51 с изменениями, внесенными законами РК от 04.02.2013 № 75-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 23.04.2014 № 200-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 04.07.2014 № 233-V (вводится в действие с 01.01.2015); от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 12.12.2017 № 114-VI (вводится в действие с 01.01.2018); от 06.05.2020 № 323-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.06.2022 № 129-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 11.07.2022 № 136-VII (вводится в действие с 01.01.2022).

Статья 52. Социальное обеспечение членов семей военнослужащих

      1. Члены семей военнослужащих по контракту имеют право на получение медицинской помощи в военно-медицинских учреждениях (организациях, подразделениях).

      Оплата услуг военно-медицинских учреждений (организаций, подразделений) по оказанию медицинской помощи осуществляется фондом социального медицинского страхования:

      1) в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи в соответствии с Кодексом Республики Казахстан "О здоровье народа и системе здравоохранения";

      2) в системе обязательного социального медицинского страхования в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об обязательном социальном медицинском страховании".

      2. Членам семей военнослужащих, за исключением членов семей курсантов, кадетов и военнослужащих по призыву, постоянно совместно проживающим с ними, предоставляется право на проезд за счет государства на железнодорожном, автомобильном и внутреннем водном транспорте в случаях:

      перевода военнослужащего в другую местность, в том числе в составе воинской части или подразделения;

      направления военнослужащего уполномоченным органом на обучение с исключением из списков воинской части в военные учебные заведения, другие организации образования, реализующие программы послевузовского образования, в том числе иностранные учебные заведения, а также по окончании обучения, за исключением случаев отчисления по неуспеваемости, недисциплинированности, по другим отрицательным мотивам или по своей инициативе;

      увольнения военнослужащего с воинской службы, за исключением увольнения в связи с утратой гражданства Республики Казахстан, при отказе в специальной проверке, по отрицательным мотивам, по служебному несоответствию, выявившемуся по итогам аттестации.

      3. Детям военнослужащих, в том числе тех, которые погибли, умерли или пропали без вести во время прохождения службы, местные исполнительные органы предоставляют вне очереди места в детских дошкольных учреждениях по месту жительства.

      Дети военнослужащих, погибших или получивших инвалидность при исполнении обязанностей воинской службы, пропавших без вести во время прохождения службы, пользуются правом внеконкурсного зачисления в военные школы-интернаты, Республиканскую школу "Жас Улан".

      4. В случае гибели (смерти) военнослужащего, проходящего воинскую службу по контракту, военнослужащего срочной службы, курсанта, кадета, военнообязанного, призванного на воинские сборы, в результате увечья (ранения, травмы, контузии), полученного при исполнении обязанностей воинской службы, членам семьи погибшего (умершего) военнослужащего ежемесячно осуществляется денежная выплата в размере и порядке, определяемых Правительством Республики Казахстан.

      Ежемесячная денежная выплата производится детям (в том числе усыновленным, удочеренным, совместно проживающим пасынкам и падчерицам) до достижения ими совершеннолетнего возраста или до окончания учебного заведения очной формы в системе общего среднего, технического и профессионального, послесреднего образования, в системе высшего и (или) послевузовского образования в пределах, не превышающих двадцатитрехлетнего возраста, а также супруге (супругу) пожизненно независимо от выплаты пособий по потере кормильца, предусмотренных Социальным кодексом Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 52 с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.06.2017 № 80-VI (вводится в действие с 01.01.2020); от 11.07.2022 № 136-VII (вводится в действие с 01.01.2022); от 20.04.2023 № 226-VII (вводится в действие с 01.07.2023).

Глава 9. ОТВЕТСТВЕННОСТЬ ВОЕННОСЛУЖАЩИХ

Статья 53. Ответственность военнослужащих

      1. За нарушения воинской дисциплины командир (начальник) применяет к военнослужащему следующие виды дисциплинарных взысканий:

      1) замечание;

      2) выговор;

      3) строгий выговор;

      4) предупреждение о неполном служебном соответствии;

      5) снижение в должности на одну ступень;

      6) снижение в воинском звании на одну ступень;

      7) увольнение с воинской службы по отрицательным мотивам.

      2. В отношении военнослужащих срочной воинской службы, курсантов и кадетов, кроме указанных в пункте 1 настоящей статьи, также применяются следующие виды дисциплинарных взысканий:

      1) лишение очередного увольнения из расположения воинской части или с корабля на берег;

      2) лишение нагрудного знака отличия Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований.

      3. В отношении офицеров по призыву снижение в воинском звании производится до воинского звания "младший сержант" ("старшина второй статьи"). При этом данный военнослужащий переводится в сержантский состав и служит до истечения установленного срока срочной службы.

      4. Увольнение с воинской службы по отрицательным мотивам не применяется в отношении военнослужащих, проходящих воинскую службу по призыву, за исключением увольнения с воинской службы по основаниям, предусмотренным подпунктами 1) и 2) пункта 2 статьи 26 настоящего Закона.

      5. Привлечение военнослужащих к дисциплинарной ответственности производится в порядке, установленном общевоинскими уставами.

      Сноска. Статья 53 с изменениями, внесенными законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 53-1. Материальная ответственность военнослужащих

      1. Военнослужащие несут материальную ответственность только за причиненный по их вине материальный ущерб.

      Военнослужащие, причинившие ущерб не при исполнении обязанностей воинской службы, несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

      Не допускается привлечение военнослужащих к материальной ответственности за материальный ущерб, причиненный вследствие непреодолимой силы и правомерных действий.

      2. За материальный ущерб, причиненный по неосторожности при исполнении обязанностей воинской службы, несут материальную ответственность:

      1) военнослужащие, за исключением военнослужащих срочной воинской службы, курсантов и кадетов, военнообязанных, призванных на воинские сборы, а также военнослужащие по призыву офицерского состава – в размере причиненного ими ущерба, но не более девятимесячного денежного содержания;

      2) военнослужащие срочной воинской службы, курсанты и кадеты – в размере причиненного ими ущерба, но не более пятимесячного денежного довольствия (стипендий);

      3) военнообязанные, призванные на воинские сборы, – в размере причиненного ими ущерба, но не более одной его месячной заработной платы.

      3. Военнослужащие несут полную материальную ответственность в случаях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан.

      Сноска. Глава 9 дополнена статьей 53-1в соответствии с Законом РК от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 54. Ответственность военнослужащих за преступления, проступки и иные правонарушения

      Военнослужащие за преступления, проступки и иные правонарушения несут уголовную, административную, гражданско-правовую и дисциплинарную ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

      Действия (бездействие) военнослужащих могут быть обжалованы вышестоящим должностным лицам, в суд в порядке, установленном законами Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 54 с изменением, внесенным законами РК от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 29.06.2020 № 351-VI (вводится в действие с 01.07.2021).

Глава 10. ПЕРЕХОДНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 55. Переходные положения

      1. Настоящий Закон вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования, за исключением пунктов 2, 4 и 7 статьи 44 и статьи 45, которые вводятся в действие с 1 января 2013 года.

      2. Военнослужащим, которым присвоены воинские звания до введения в действие настоящего Закона, сроки выслуги в данных воинских званиях исчисляются в соответствии с законодательством, действовавшим до введения в действие настоящего Закона.

      Военнослужащим, а также гражданам, пребывающим в запасе или находящимся в отставке, имеющим воинские звания "старшина", "главный корабельный старшина", "прапорщик", "мичман", "старший прапорщик", "старший мичман", присвоенные им до введения в действие настоящего Закона, сохраняются данные воинские звания.

      3. Военнослужащие, которым настоящим Законом изменены предельные возрасты состояния на воинской службе, вправе уволиться или уйти в отставку по достижении следующих предельных возрастов:

      1) до подполковника (капитана второго ранга) включительно – сорока пяти лет;

      2) полковники (капитаны первого ранга) – пятидесяти трех лет;

      3) полковники (капитаны первого ранга), которым воинское звание было присвоено до 21 июля 2005 года, – пятидесяти лет;

      4) генерал-майоры (контр-адмиралы) и генерал-лейтенанты (вице-адмиралы), которым воинское звание было присвоено до введения в действие настоящего Закона, – пятидесяти восьми лет;

      5) генерал-майоры (контр-адмиралы) и генерал-лейтенанты (вице-адмиралы), которым воинское звание было присвоено до 21 июля 2005 года, – пятидесяти пяти лет;

      6) генерал-полковники (адмиралы), которым воинское звание было присвоено до введения в действие настоящего Закона, – шестидесяти лет.

      В случае если таким военнослужащим присвоены очередные воинские звания после введения в действие настоящего Закона, то предельные возрасты состояния на воинской службе устанавливаются в соответствии со статьей 25 настоящего Закона.

      3-1. Военнослужащие, проходящие воинскую службу в воинских званиях "старшина", "главный корабельный старшина", "прапорщик", "мичман", "старший прапорщик", "старший мичман", проходят воинскую службу в порядке, определяемом Правилами прохождения воинской службы. Для названной категории военнослужащих предельным возрастом нахождения на воинской службе является возраст, установленный подпунктом 2) пункта 1 статьи 25 настоящего Закона.

      3-2. Военнослужащие, которым воинское звание "подполковник" присвоено со дня введения в действие настоящего Закона и до 1 января 2018 года, вправе уволиться или уйти в отставку по достижении ими предельного возраста – сорока семи лет.

      4. Контракты о прохождении воинской службы, заключенные до введения в действие настоящего Закона, прекращают свое действие по истечении срока в соответствии с законодательством, действовавшим до введения в действие настоящего Закона.

      Действие контрактов о прохождении воинской службы, заключенных до введения в действие настоящего Закона на срок до достижения предельного возраста состояния на воинской службе, распространяется до достижения военнослужащими предельных возрастов, установленных пунктом 1 статьи 25 настоящего Закона.

      5. Жилищные выплаты производятся военнослужащим по контракту (за исключением военнослужащих Службы государственной охраны Республики Казахстан, курсантов и кадетов военных учебных заведений, военнообязанных, призванных на воинские сборы), нуждающимся в жилище, по их рапорту в соответствии с Правилами обеспечения служебным жилищем военнослужащих, исчисления размера, назначения, перерасчета, осуществления, прекращения, приостановления и возобновления жилищных выплат, утвержденными Правительством Республики Казахстан. Военнослужащим Службы государственной охраны Республики Казахстан (кроме военнослужащих срочной службы) жилищные выплаты производятся в соответствии с Правилами исчисления размера, назначения, перерасчета, осуществления, прекращения, приостановления и возобновления жилищных выплат сотрудникам специальных государственных органов Республики Казахстан, утвержденными Правительством Республики Казахстан.

      6. Лица, состоявшие на воинской службе двадцать и более лет в календарном исчислении и проживающие в служебном жилище, которое не подлежит приватизации, в том числе вследствие его нахождения на территории закрытых и обособленных военных городков, пограничных отделений и иных закрытых объектов, и уволенные с воинской службы до 1 января 2018 года по достижении предельного возраста состояния на воинской службе, по состоянию здоровья или в связи с сокращением штатов, имеют право на получение денежной компенсации в соответствии с Правилами осуществления денежной компенсации, утвержденными Правительством Республики Казахстан.

      В случае гибели (смерти) лица, указанного в настоящем пункте, право на получение денежной компенсации переходит к членам семьи погибшего (умершего).

      6-1. На лиц, состоявших на воинской службе десять и более лет, но менее двадцати лет в календарном исчислении, и проживающих в служебном жилище, которое не подлежит приватизации, в том числе вследствие его нахождения на территории закрытых и обособленных военных городков, пограничных отделений и иных закрытых объектов, и уволенных с воинской службы до 1 января 2018 года по достижении предельного возраста состояния на воинской службе, по состоянию здоровья или в связи с сокращением штатов, распространяется порядок обмена жилищами из государственного жилищного фонда, установленный статьей 96 Закона Республики Казахстан "О жилищных отношениях".

      В случае гибели (смерти) лица, указанного в настоящем пункте, право на обмен жилища переходит к членам семьи погибшего (умершего).

      7. Лица, состоявшие на воинской службе двадцать и более лет в календарном исчислении, не обеспеченные при увольнении служебным жилищем и ранее не реализовавшие право приватизации жилища, уволенные с воинской службы в период с 1 января 2013 года до 1 января 2018 года по достижении предельного возраста состояния на воинской службе, по состоянию здоровья или в связи с сокращением штатов, имеют право на получение денежной компенсации в соответствии с Правилами осуществления денежной компенсации.

      В случае гибели (смерти) лица, указанного в настоящем пункте, право на получение денежной компенсации переходит к членам семьи погибшего (умершего).

      8. Исключен Законом РК от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      9. Гражданам, впервые поступившим на воинскую службу по контракту на воинские должности рядового и сержантского составов до 1 января 2013 года, выплачивается единовременное денежное вознаграждение в зависимости от срока заключаемого контракта в следующих размерах:

      на 3 года – в размере 1 должностного оклада;

      на 5 лет – в размере 10 должностных окладов;

      на 10 лет – в размере 20 должностных окладов.

      Выплата указанных денежных вознаграждений производится не позднее трех месяцев со дня заключения контракта.

      Полученное единовременное денежное вознаграждение подлежит возврату:

      1) при увольнении с воинской службы до истечения срока контракта о прохождении воинской службы в случаях, предусмотренных подпунктами 7), 9) и 11) пункта 1 статьи 26 настоящего Закона;

      2) если в установленном законодательством Республики Казахстан порядке доказано, что ранение, контузия, травма, увечье или заболевание, несовместимые с дальнейшим прохождением воинской службы, наступили при совершении военнослужащим противоправных действий или по причине алкогольного, наркотического, токсического опьянения или причинения себе какого-либо телесного повреждения (членовредительства) или иного вреда своему здоровью с целью уклонения от воинской службы.

      Возврат выплаченного единовременного денежного вознаграждения производится в государственный орган, в котором военнослужащий проходил воинскую службу, в месячный срок со дня его увольнения с воинской службы.

      В случае гибели (смерти), получения ранения, контузии, травмы, увечья или заболевания, несовместимых с дальнейшим прохождением воинской службы, в период прохождения военнослужащим воинской службы возврат единовременного денежного вознаграждения не производится.

      10. Признать утратившими силу с момента введения в действие настоящего Закона:

      1) Закон Республики Казахстан от 20 января 1993 года "О статусе и социальной защите военнослужащих и членов их семей" (Ведомости Верховного Совета Республики Казахстан, 1993 г., № 2, ст. 32; № 18, ст. 429; 1995 г., № 20, ст. 120; № 22, ст. 133; Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., № 7, ст. 79; 1999 г., № 8, ст. 247; № 23, ст. 920; 2001 г., № 20, ст. 257; 2003 г., № 15, ст. 135; 2004 г., № 23, ст. 142; 2007 г., № 9, ст. 67; № 10, ст. 69; № 20, ст. 152; 2009 г., № 2-3, ст. 8; 2011 г., № 1, ст. 7; № 16, ст. 129);

      2) Закон Республики Казахстан от 8 июля 2005 года "О воинской обязанности и воинской службе" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 2005 г., № 14, ст. 60; 2007 г., № 9, ст. 67; № 20, ст. 152; 2008 г., № 6-7, ст. 27; 2010 г., № 10, ст. 48; № 24, ст. 151; 2011 г., № 1, ст. 7; № 17, ст. 136; Закон Республики Казахстан от 9 ноября 2011 года "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам совершенствования правоохранительной деятельности и дальнейшей гуманизации уголовного законодательства", опубликованный в газетах "Егемен Қазақстан" 15, 16 ноября 2011 г. и "Казахстанская правда" 15, 16 и 19 ноября 2011 г.).

      Сноска. Статья 55 с изменениями, внесенными законами РК от 23.04.2014 № 200-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 13.06.2017 № 69-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 12.12.2017 № 114-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 16.11.2020 № 375-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.04.2022 № 114-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

     
      Президент
Республики Казахстан 		Н. НАЗАРБАЕВ